Əbu İmran Abdullah ibn Amir ibn Yezid əl-Yəhsubi (ərəb. ابن عامر; v. 736) — yeddi qaridən biri. Rəmzi ərəb əlifbasındakı "ك" hərfidir.[1] Tabiin nəslinə mənsubdur. O, şamlıların qiraət imamı olmuşdur.[2]
| İbn Amir əd-Dəməşqi | |
|---|---|
| ərəb. ابن عامر | |
 | |
| Vəfat tarixi | 736 |
| Vəfat yeri | Dəməşq |
| Elm sahəsi | qiraət |
İndiki İordaniyanın Rühab kəndində anadan olub. Doğum tarixi haqqında müxtəlif rəvayətlər vardır. 9 yaşı olanda Dəməşqə köçmüş və ömrünün sonuna kimi Dəməşqdə yaşamışdır.
Quran və qiraət sahələrindəki əsas müəllimi Muğirə ibn Əbu Şihab əl-Məhzumidir. Tələbəsi Xalid ibn Yezidə görə Muaz ibn Cəbəl və Əbüd-Dərdadan da Quran dərsləri almışdır. Zəhəbi Əbüd-Dərdanı uzaq ehtimal hesab etmişdir. Həmçinin onun Fədalə ibn Ubeyddən təhsil aldığı da rəvayət edilmişdir. Onun şəxsən Osmandan Quran dinlədiyi rəvayət edilmişdir. Zəhəbi bunun mümkünlüyünə diqqəti cəlb etmişdir.[3]
Vəlid ibn Əbdülməlik tərəfindən Dəməşq qazısı təyin edilmiş, Əməvi məscidinin tikintisi işinə nəzarət də ona həvalə edilmişdir. Məscidin idarəsi də ona tapşırılmışdır. O, bu üstün mövqeyini Ömər ibn Əbdüləzizin xəlifəlik illərinə qədər qorumuş, Ömərin dövründə isə öz mövqeyini itirmişdir. İbn Amir hicri 118-ci (736) ildə Dəməşqdə vəfat etmişdir.
İbn Amirin qiraətinin istinadı belədir:
O, Muğirə ibn Əbu Şihabdan, o da Osmandan; bundan başqa o, Əbüd-Dərdadan; Əbüd-Dərda ilə Osman da Məhəmməd peyğəmbərdən öyrənmişdir.[4]
İbn Amir qiraətlə yanaşı hədis elmi ilə də məşğul olmuş, Osman, Muaviyə, Əbüd-Dərda, Zeyd ibn Sabit, Vasilə ibn Əsqa, Fədalə ibn Ubeyd, Əbu Ümamə əl-Bahili, Əbu İdris əl-Həvlani, Numan ibn Bəşir kimi şəxsiyyətlərdən hədis rəvayət etmişdir. İbn Amirdən də Yəhya ibn Haris əz-Zimari, Əbdürrəhman ibn Amir əl-Yəhsubi (öz qardaşı), Rəbia ibn Yezid əl-Kasir, Cəfər ibn Rəbia, İsmayıl ibn Ubeydullah ibn Əbül-Mühacir və Səid ibn Əbdüləziz kimi şəxslər qiraət öyrənmişdir. Qiraətdə ən qabaqcıl tələbəsi Yəhya ibn Haris əz-Zimari olmuşdur. Rəbia ibn Yezid əl-Kasir, Cəfər ibn Yezid, Yəhya ibn Haris əz-Zimari, Əbdürrəhman ibn Amir əl-Yəhsubi və digərləri ondan hədis rəvayət etmiş şəxslərdir.
İbn Amirin qiraətinin həm istinadı, həm də bəzi dil vəchləri (ixtilafları) müzakirə mövzusu olmuşdur. Lakin Zəhəbi, bu müzakirələrin (xüsusi ilə) istinad ilə bağlı tərəflərini qeyd etdikdən sonra bu qiraətin leqal olduğunu,[5] məlumatsız bəzi şəxslərin sözlərinə rəğmən bunun məqbul bir qiraət olduğunu[6] demişdir. İbn Amirin qiraətinin raviləri İbn Zəvkan və Hişam ibn Əmmardır.
İbn Amirin qiraətinin bəzi xüsusiyyətləri bunlardır:
- İstisnalar olmaqla (İbn Zəkvanın rəvayətinə görə) aşağıdakı on feildə imalə edilir:
- خاب
- طاب
- ضاق
- زاغ
- ران
- زاد
- شاء
- جاء
- حاق
- خاف
- حيل سيق، سيئت، سىء، قيل، غيض، جىء kəlmələri işmamla oxunur.
- هزوا kəlməsi hər yərdə "هزءا" şəklində həmzə ilə oxunur.
- Bəzi istisnalar olmaqla "إبراهيم" kəlməsi "إبراهام" formasında qiraət olunur.
- "لبثت" və "لبثتم" kəlmələrində "sə" (ث) və "tə" (ت) idğamlı oxunur.
- أخذتم، أخذت، اتخذتم، اتخذت kəlmələrində "zəl" (ذ) və "tə" (ت) idğam olunur.
Mənbələrdə onun "İxtilafu Məsahifiş-Şam vəl-Hicaz vəl-İraq" və "Kitabu fi Məqtuil-Quran və Məvsulihi" adlı iki əsərin müəllifi olduğu nəql olunur.[7]
- ↑ "Kıraat İmamlarinin Ve Ravilerinin Rumuzları". Sahih Kur'ân'ı Kerim Tilâveti. 26.04.2014. 31.08.2025 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Mirniyaz Mürsəlov, BDU İlahiyyat fakültəsinin elmi məcmuəsi. On qiraət imamı və onların raviləri (PDF) (az.). 2010. 135.
- ↑ Zəhəbi. Aləmün-nübəla (ərəb). V. 292.
- ↑ İbn Haləveyh. İrabul-Qiraətis-Səbi və İləluhə (ərəb). I. 17–18.
- ↑ Zəhəbi. Mərifətül-qurra (ərəb). I. 195.
- ↑ Zəhəbi. Mizanül-itidəl (ərəb). II. 449.
- ↑ İbn əl-Cəzəri. Qayətun-Nihayə fi Təbəqatül-Qurra (ərəb). I. 423–425.