Ömər Əbu Həfs İkritişi
Ömər ibn Həfs ibn Şüeyb ibn İsa Bəlluti, sonradan Qəliz ("kök") və İkritişi ("kritli"), adətən Əbu Həfs adlanır (ərəb. أبو حفص; yun. Ἀπόχαψ) — IX əsrdə yaşamış Əndəlüs dəniz qulduru, Krit əmirliyinin qurucusu. O, Krit adasının ilk əmiri olmuşdur.
| Ömər Əbu Həfs İkritişi | |
|---|---|
Krit əmiri | |
| 827 – 855 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib. |
| Sonrakı | Şüeyb ibn Ömər |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | VIII əsr[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | IX əsr[1] |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hərbi qulluqçu |
| Rütbəsi | Əmir |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əndəlüs mənşəli korsardır.[2][3] 816–827-ci illərdə Aralıq dənizində fəaliyyət göstərmişdir.
Kordova əmiri I Hakəmin hakimiyyəti dövründə radikal müsəlmanların iştirakı ilə bir sıra üsyanlar baş vermişdir. 805-ci və 806-cı illərdə Kordovada iğtişaşlar baş tutmuş və onlar tez bir zamanda yatırılmışdır. 814-cü ildə yenidən üsyan qaldırılmışdır. Onun iştirakçıları sarayı mühasirəyə almış, lakin Hakəm üsyançıların əksəriyyətinin yaşadığı şəhərətrafı əraziləri yandırmağı əmr etdikdən sonra onlar öz ailələrini xilas etməyə qaçmışdır. Nəticədə üsyançıların əksəriyyəti məhv edilmiş, qalanlarına isə üç gün ərzində ölkəni tərk etmək əmri verilmiş, buna riayət etməyənlər çarmıxa çəkilmişdir. Sürgün olunanlar Aralıq dənizi boyunca hərəkət edərək bir hissəsi Qərbi Afrikaya, bir hissəsi İdrisilər dövlətinə, digər hissəsi isə Misirə getmişdir.
Ömər Əbu Həfsin başçılığı altındakı 15 min nəfər 814-cü və ya 815-ci ildə İsgəndəriyyə yaxınlığında sahilə çıxmışdır. Yerli iğtişaşlardan istifadə edərək onlar şəhəri ələ keçirmişdir. Buna baxmayaraq, xəlifənin qüvvələri 827-ci ildə onları qovmuşdur.[4][5][6]
Bundan sonra onlar qırx gəmi ilə Krit adasına doğru hərəkət etmişdilər. Ömər Əbu Həfsin başçılığı ilə müsəlmanlar 827-ci ildə adanı Bizans imperiyasından asanlıqla almışdılar.[7]
Ömər Əbu Həfs adada əmirlik qurmuşdur.[8][9][10] Onun oğlu Şüeyb ibn Ömər ondan sonra hakimiyyətə gəlmişdir.[11][12] Ömər Əbu Həfsin nəslindən olan əmirlər 962-ci ilə qədər Kritdə əmir kimi hökm sürmüşdür. Bizans ordusu həmin il adanı fəth etmişdir.
- ↑ 1 2 Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Christides, 2015
- ↑ Kubiak, 1970. səh. 51–52, esp. note 3
- ↑ Canard, 1971. səh. 1082–1083
- ↑ Miles, 1964. səh. 10–11
- ↑ Christides, 1981. səh. 89–90
- ↑ Canard, 1971. səh. 1083
- ↑ Makrypoulias, 2000. səh. 347–350, 351
- ↑ Christides, 1981. səh. 89
- ↑ Treadgold, 1988. səh. 253–254
- ↑ Miles, 1964. səh. 11–15
- ↑ Canard, 1971. səh. 1085
- Canard, M. (1971). "Iḳrīṭis̲h̲". In Lewis, B.; Ménage, V. L.; Pellat, Ch. & Schacht, J. (eds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume III: H–Iram. Leiden: E. J. Brill. pp. 1082–1086. OCLC 495469525.
- Christides, Vassilios. "The Raids of the Moslems of Crete in the Aegean Sea: Piracy and Conquest". Byzantion. 51. 1981: 76–111.
- Christides, Vassilios (2015). "Abū Ḥafṣ ʿUmar b. Shuʿayb al-Ballūṭī". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. ISSN 1873-9830.
- Hitti, Philip Khûri. The Origins of the Islamic State, Being a Translation from the Arabic, Accompanied with Annotations, Geographic and Historic Notes of the Kitâb Fitûh Al-buldân of Al-Imâm Abu-l Abbâs Ahmad Ibn-Jâbir Al-Balâdhuri. Vol. I. New York: Columbia University. 1916.
- Kubiak, Władyslaw B. "The Byzantine Attack on Damietta in 853 and the Egyptian Navy in the 9th Century". Byzantion. 40. 1970: 45–66. ISSN 0378-2506.
- Makrypoulias, Christos G. "Byzantine Expeditions against the Emirate of Crete c. 825–949". Graeco-Arabica. 7–8. 2000: 347–362.
- Miles, George C. "Byzantium and the Arabs: Relations in Crete and the Aegean Area". Dumbarton Oaks Papers. 18. 1964: 1–32. doi:10.2307/1291204. JSTOR 1291204.
- Treadgold, Warren (1988). The Byzantine Revival, 780–842. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-1462-4.