Ölüm rotası (it. Compagnia della Morte) — tarixi ədəbiyyatda Milandan və Lombardiya Liqasından olan iki taktiki qrup, birlikdə hərəkət edərək döyüş zamanı Lombardiya Liqasının bayrağının olduğu karroççonu qoruyan döyüşçülər dəstəsi üçün istifadə edilən ad.[1]
Bu rota, imperator I Fridrix Barbarossanın ordusuna qarşı Leqnano döyüşündə iştirak etmiş və onun qəti məğlubiyyətinə səbəb olmuşdur. Ölüm rotasının tərkibində olan iki döyüşçü qrupu "Karroçço Rotası" və "Ölüm Cəngavərləri" adlanırdı.[2]
Rota Karroçço 300 piyada döyüşçüdən ibarət idi — Milanın gənc könüllüləri, karroççonu qorumaq üçün ölməyə and içmişdilər.[3] Onlar böyük qalxanlar və nizələrlə silahlanaraq karroççonun ətrafında dördbucaq düzülüşdə döyüşürdülər.[4]
Ölüm rotası, bəzi mənbələrdə XIX əsrin sonlarına qədər "Ölüm Cəngavərləri" kimi tanınır — bu, yaxşı sənədləşdirilməmiş orta əsr süvarilərinin müvəqqəti hərbi birləşməsi idi.[5] Tarixi ənənəyə görə, onu təşkil edən və silahlandıran lideri Alberto da Çusano olmuşdur. Bu rota, Lenyano döyüşündə Karroççonu qoruyaraq Lombardiya Liqasını Fridrix Barbarossanın alman ordusuna qarşı müdafiə etməklə böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.
Bu rota tələsik yığılmışdı və Lombardiya Liqasının piyadaları ağır süvarilərin dəstəyindən məhrum olduqları üçün Alberto da Cussano atları Breşia və Lombardiyanın digər şərq bölgələrindən topladı. Bu atlar onun öz vəsaiti hesabına alınıb Liqa tərəfindən silahlandırıldı. Beləliklə, bu süvarilər ənənəvi ağır cəngavərlər, silahdarlar və ya nizami süvarilər deyildilər, əksinə, "atlı piyada" və ya "yüngül süvari" kimi qəbul edilməlidirlər.[6]
Rota üzvləri son dərəcə amansız idilər və döyüşdə düşmənə ciddi ziyan vururdular. Milanlı salnaməçi Qalvano Fiyamma görə, rota 900 döyüşçüdən ibarət idi, lakin müasir mənbələr bu rəqəmi 300-ə və ya daha real olaraq 500-ə qədər azaldır.[7] Tarixi ənənəyə əsasən, onlar qara və ya tünd boz rəngli geyimlər geyinir, üzərlərində kəllə təsviri olan nişanlar daşıyırdılar. Həmçinin, onların kiçik taxta qalxanlarında da bu simvol ola bilərdi. Tam sənədləşdirilməsə də, kifayət qədər etibarlı mənbələrə görə, onların döyüş şüarı və ya devizi "Ambroeus!" idi (bu, onların Breşiyadan olduqları barədə məlumatlarla ziddiyyət təşkil edir). Ölüm rotasının sürətli şəkildə təşkil edilməsi və Lenyano döyüşündə xüsusi rol oynaması onun döyüşdən sonra mövcudluğuna dair heç bir məlumatın olmaması ilə sübut edilir.[8]
|
Saputo dell' arrivo dell’imperatore, i Milanesi ordinarono di preparare le armi per poter resistere. E viene fatta una società di novecento uomini eletti che combattevano su grandi cavalli i quali giurano che nessuno sarebbe fuggito dal campo di battaglia per paura della morte e non avrebbero permesso che nessuno tradisse il comune di Milano; e inoltre giurarono che sarebbero scesi in campo a combattere contro l’imperatore ogni giorno. A quel punto la comunità scelse le armi e il vessillo e ad ognuno venne dato un anello in mano; e vennero reclutati come cavalieri al soldo del comune così che, se qualcuno fosse fuggito, sarebbe stato ucciso. Capo di questa società era Alberto da Giussano che aveva il vessillo del comune. Poi venne fatta un’altra società di fanti scelti per la custodia del carroccio, i quali tutti giurarono di preferire morire che fuggire dal campo di battaglia. E vengono fatte trecento navi a forma di triangolo e sotto ad ognuna c’erano sei cavalli coperti, così da non essere visti, che trascinavano le navi. In ogni nave vi erano dieci uomini che muovevano falci per tagliare l’erba dei prati come i marinai muovono i remi: era una costruzione terribile contro i nemici (Galvano Fiamma, Chronica Galvanica cap. 291 f. 81v). |
İmperatorun yaxınlaşmasından xəbər tutan milanlılar silahlanmağa və ona qarşı döyüşməyə qərar verdilər. 900 seçilmiş döyüşçüdən ibarət rota böyük atlarda döyüşməyə and içdi ki, onlardan heç biri ölüm qorxusu ilə döyüş meydanını tərk etməyəcək və heç kim Milan Magistratına xəyanət etməyəcək. Həmçinin, onlar hər gün İmperatora qarşı döyüşə həsr olunacaqlarına and içdilər. Magistrat onlara silah və bayraq verib, hər birinə üzük təqdim edərək süvari kimi muzdla işə götürdü. Şəhər onların döyüş xərclərini qarşılayırdı və əgər kimsə döyüş meydanından qaçsa, dərhal öldürüləcəyi bildirilmişdi. Bu rotanın başçısı şəhər bayrağını daşıyan Alberto da Cussano idi. Onların ardınca isə Karroççonu qorumaq üçün başqa bir piyada rotası gəlirdi və onların hər biri döyüş meydanını tərk etmədən ölməyə and içmişdi. Bundan əlavə, 300 döyüş arabası ("gəmi") hazırlanmışdı və hər birinə zirehli altı at qoşulmuşdu. Bu arabalara hər biri ot biçən kəndliləri xatırladan, düşmənləri biçmək üçün ora qoyulmuş on nəfər minmişdi. Bu, düşmən üçün qorxunc bir silah idi. (Qalvano Fiyamma, Chronica Galvanica cap. 291 f. 81v). |
- ↑ Called Societas de la Morth by Galvano Fiamma in his work Chronicon maius (ed. Ceruti, p. 718). See also Şablon:Treccani
- ↑ "Determined to fight to the last gasp, sworn to die then lose it (the Carroccio) and accept defeat".
- ↑ The altar, the standard and the Holy Bell (known as Martinella).
- ↑ A "Sacred car(t)", symbol and sign of municipal freedom and of right who was used as rallying point and centre of command in battle.
- ↑ "Sfilata storica" (Italian). İstifadə tarixi: 29 May 2015.
- ↑ "Alberto da Giussano tra realtà e mito". 27 May 2010. İstifadə tarixi: 31 May 2015.
- ↑ "Palio di Legnano 2015 - 1176 emozioni, una sola battaglia" (Italian). 8 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 May 2015.
- ↑ Giovanni Codagnello, Annales Placentini Guelfi (till 1235 AD) ed. O. Holder-Hegger in Monumenta Germaniae Historica (MGH), SS rerum Germanicarum in usum scholarum, XXXIII, Hannoverae et Lipsiae, 1901. [1].
- Agnoletto, Attilo. San Giorgio su Legnano – storia, società, ambiente (italyan). 1992. National Library Service of Italy IT\ICCU\CFI\0249761.
- Chronicon Vincentii Canonici Pragensis in Monumenta historica Boemiae by Fr. Gelasius Dobner (1764)
- D'Ilario, Giorgio; Gianazza, Egidio; Marinoni, Augusto; Turri, Marco. Profilo storico della città di Legnano (italyan). Edizioni Landoni. 1984. SBN IT\ICCU\RAV\0221175.
- D'Ilario, Giorgio; Gianazza, Egidio; Marinoni, Augusto. Legnano e la battaglia (italyan). Edizioni Landoni. 1976. SBN IT\ICCU\LO1\1256757.
- I. R. Dieterich, "Die Taktik in den Lombardenkriegen der Staufer", Marburg, 1892
- Gianazza, Egidio. La battaglia di Legnano (italyan). Atesa. 1975. SBN IT\ICCU\PUV\1179200.
- Grillo, Paolo. Legnano 1176. Una battaglia per la libertà (italyan). Laterza. 2010. ISBN 978-88-420-9243-8.
- Alberto Peruffo, Alberto da Giussano tra realtà e mito
- Federico A. Rossi Di Marignano: "Federico Barbarossa e Beatrice di Borgogna. Re e regina d'Italia", Mondadori, 2009, ISBN 978-88-04-58676-0
- Company of Death (book), published by Legano
- Sword of War (film), 2009, at IMDB