Çaxırlı — İrəvan quberniyasının Novo-Bəyazid qəzasında, keçmiş Basarkeçər (Vardenis) rayonunda, indi Geğarkunik vilayətində kənd.[2]
| Çaxırlı | |
|---|---|
 | |
| 40°10′20″ şm. e. 45°41′19″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Region | Geğarkunik mərzi |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.950 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
  Çaxırlı  Çaxırlı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rayon mərkəzindən 3 km cənub-qərbdə, Göyçə gölünün cənub-şərq sahilində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir[3].
Toponim çaxırlı türk etnonimi[4] əsasında əmələ gəlmişdir. F. Sümər qaraqoyunlu türk tayfasının da əsas boylarından birinin çəkürlü olduğunu göstərir[5]. Deməli, Çaxırlı toponimi çaxırlı//çəkürlü etnonimi əsasında əmələ gəlmişdir və çaxırlı çakırlı//çəkürlü etnoniminin fonetik formasıdır. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.
Erm. SSR AS RH-in 25.l.1978-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Sovetakert, Ermənistan prezidentinin 19. IV.1991-ci il fərmanı iləyenidən dəyişdirilib Xaçaxbuyr (Xaçbulaq) qoyulmuşdur.
Kənddə 1831-ci ildə 212 nəfər, 1873-cü ildə 770 nəfər, 1886-cı ildə 1020 nəfər, 1897-ci ildə 1204 nəfər, 1908-ci ildə 1349 nəfər, 1914-cü ildə 1653 nəfər, 1916-cı ildə 1501 nəfər, 1919-cu ildə 85 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır[6].
1918-ci ilin yazmda azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq yaşayış yerlərindən perik düşmüşlər. 1919-cu ilin sentyabr-oktyabr aylarında kənddə yaşayan azərbaycanlılar axır nəfərinə kimi atäbaba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İran və Türkiyədən köçürülən ermənilər 1919-cu ilin axırlarında burada yerləşdirilmişdir. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra kəndi tərk edən azərbaycanlılardan sağ qalanları öz doğma torpaqlarına dönə bilmişdir. Burada ermənilərlə yanaşı 1922-ci ildə 679 nəfər, 1926-cı ildə 763 nəfər, 1931-ci ildə 975 nəfər[7], 1987-ci ildə 1500 nəfər azəfbaycanlı yaşamışdır.
1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında kənddə yaşayan azərbaycanlılar Ermənistan dövlətinin yeritdiyi siyasət nəticəsində tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada təkcə ermənilər yaşayır.
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ 1 2 Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
- ↑ PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 2002, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2
- ↑ Д. Д. Пагиревь. Алфавитный указатель кь пятиверстной картѣ Кавказскaго края, изданiя Кавказскaго Военно–Топографическaго Отдѣла. Записки Кавказскаго отдѣла Императорскаго Русскаго Географическаго общества. Книжка XXX. Тифлись: Типографія К. П. Козловскаго, 1913. s.281
- ↑ 272, s.22
- ↑ Sümər Faruq. Oğuzlar: tarixləri, boy təşkilat dastanları. Türk dilindən tərcümə edən: Ramiz Əsgər. Bakı: Yazıçı, 1992. ISBN 5560005118. s.158
- ↑ Коркотян З. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxiv surəti 31 mart 2022 tarixindən Wayback Machine saytında. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.26–27, 112–113
- ↑ Коркотян З. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxiv surəti 31 mart 2022 tarixindən Wayback Machine saytında. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.26–27, 112–113
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Հայաստանի բնակավայրերի բառարան (erm.). Երևան: 2008. 184 s.
- ↑ Կորկոտյան Զ. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931) (erm.). Երևան: 1932. 185 s.