Çılə şəv — Dekabrın 21-dən 22-nə keçən gecə qeyd olunan talış milli bayramı. Çıla şəv ilin ən uzun gecəsində (qış bərabərliyi) qeyd olunur və talış təqvim döngüsündə xüsusi yer tutur. Bayram, talış mifologiyasına görə Xeyirin Şər üzərində qələbəsini və ilin ən sərt vaxtı olan qışı, ardınca yeni il, bahar, təbiətin oyanışı ərəfəsində qüvvələrin yenidən doğulmasını qeyd edir.[1][2]
"Çılə şəv" iki talış sözü olan "çıl" – qırx və "şəv" – gecə sözlərindən olub, hərfi mənada "qırxıncı gecə" və ya "qırx gecə" mənasını verir.[3] Çillə gecəsi sözü azərbaycan dilinə məhz talış dilindən keçmədir.
Bu gecədə böyüklər dan yeri sökülənə qədər qədər uşaqlara xalq nağılları, əfsanələr danışır, uşaqlar isə mahnı oxuyur, müxtəlif oyunlar, əyləncələr təşkil edirlər. Bayrama qədər kəsilməsi üçün hər evdə ən azı bir qarpız saxlanılır, əgər qarpız yoxdursa, o gecə kəsilən balqabaq və ya qovun da ola bilər. Qarpız və ya balqabaq, Günəşi simvollaşdırır. Adətə görə insanlar sübh tezdən Günəşin doğulması Xeyirin, Şər üzərində qələbəsini təcəssüm etdirir.[1] Talışların daha bir qədim adətinə görə, həmin gecə yeyilən qovun, balqabaq yaxud qarpız bütün xəstəliklərə qarşı kömək edir.[4]
- ↑ 1 2 "Чыла шав (Сороковая ночь)". etnos.kunstkamera.ru. İstifadə tarixi: 2020-10-07.[ölü keçid]
- ↑ Игбал Абилов. "Чылэ шэв в талышском календарном цикле". http://tolishpress.org. Талышская Национальная Академия. 22.12.2012. 2020-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-07.
- ↑ Пирейко Л. А. Талышско-русский словарь. — Москва: "Русский язык", 1976. — 352 с.
- ↑ Машаллах. "ЧЫЛА ШАВ – СВЕТ НАРОДНОЙ МУДРОСТИ…". http://tolishpress.org/. 21.12.2009. 2010-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-07.