Tiflis quberniyası (gürc. ტფილისის გუბერნია, rus. Тифлисская губерния) — Çar Rusiyası dövründə Cənubi Qafqazda inzibati ərazi vahidi. Müasir Gürcüstan dövlətinin şərq hissəsində mövcud olmuşdu.
| Tiflis quberniyası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
|
41°43′00″ şm. e. 44°46′59″ ş. u. |
|||||
| Ölkə | Rusiya İmperiyası | ||||
| İnzibati mərkəz | Tiflis | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 1846 | ||||
| Ləğv edilib | 1917 | ||||
| Sahəsi | 44.607 km² | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 1.051.032 nəfər (1897) | ||||
| Etnik tərkib |
çoxluq:gürcülər; |
||||
| Rəsmi dili | Gürcü, Erməni, Azərbaycan | ||||
|
|||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
Coğrafiyası
Tiflis quberniyası Cənubi Qafqazın mərkəzində yerləşib. Şimalda və şimal-şərqdə Terek və Dağıstan vilayətləri ilə, qərbdə Kutaisi quberniyası, cənubda Qars vilayəti və İrəvan quberniyası ilə, şərqdə və cənub-şərqdə isə Yelizavetpol quberniyası ilə həmsərhəd olmuşdur. Ərazisi 39.197 verst² (44.607 km²), əhalisi isə 1051032 nəfər idi . Quberniyanın iqlim şəraiti onun relyefinin müxtəlifliyinə və ayrı-ayrı hissələrinin dəniz səviyyəsindən müxtəlif yüksəklikdə olmasına görə olduqca müxtəlifdir. Hündür dağların və dağ silsilələrinin zirvəsi əbədi donmaya məruz qalmışdır və iqlimi qütb iqliminə yaxındır, eyni zamanda quberniyanın Kür çayı boyunca cənub-şərq hissəsində yerləşən alçaq əraziləri qışın yumşaq və yay aylarının çox isti olması ilə fərqlənirlər.
Əhalisi
.jpg)
- 1 yanvar 1885-ci il tarixinə Tiflis quberniyasında hər iki cinsdən 154,532 nəfəri şəhərlərdə, 580,403 nəfəri isə kəndlərdə olmaqla toplam 734,935 nəfər əhali yaşamışdır.
1897-ci siyahıyaalınması
Tiflis quberniyasının tərkibinə 9 qəza və 1 dairə daxil idi. Aşağıdakı siyahıda quberniyada əhalinin ərazi vahidləri üzrə paylanması göstərilib.
| № | Qəza | Qəza mərkəzi | Ərazisi, verst² |
Əhalisi (1897), nəfər. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Axalkələk (5.440 nəfər) | 2.368,6 | 72.709 | |
| 2 | Axalsıx qəzası | Axalsıx (15.357 nəfər) | 2.259,6 | 68.837 |
| 3 | Borçalı qəzası | Şuləver (4.553 nəfər) | 5.938,5 | 128.587 |
| 4 | Qori qəzası | Qori (10.269 nəfər) | 6.033,9 | 191.091 |
| 5 | Duşeti (2.566 nəfər) | 3.437,9 | 67.719 | |
| 6 | Sığnaq qəzası | Sığnaq (8.994 nəfər) | 4.620,0 | 102.313 |
| 7 | Telavi qəzası | Telavi (13.929 nəfər) | 2.974,5 | 66.767 |
| 8 | Tianeti kəndi (1.089 nəfər) | 4.256,3 | 34.153 | |
| 9 | Tiflis qəzası | Tiflis (159.590 nəfər) | 3.688,4 | 234.632 |
| 10 | Zaqatala dairəsi | Zaqatala (3.009 nəfər) | 3.544,3 | 84.224 |
Etnik tərkibi
Tiflis quberniyasında əhalinin 1897-ci il siyahıya alınmasının nəticələrinə əsasən etnik tərkibi.
| Qəzalar | gürcülər | ermənilər | azərbaycanlılar | ruslar | osetinlər | avarlar | yunanlar | türklər | ukraynalılar | polyaklar | almanlar | yəhudilər | çeçenlər | dargilər | ləzgilər | digər |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bütün quberniyada | 44,3 % | 18,7 % | 10,2 % | 7,5 % | 6,4 % | 3,2 % | 2,6 % | 2,4 % | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Axalkələk qəzası | 8,9 % | 72,3 % | 9,0 % | 7,1 % | - | - | - | - | - | - | - | - | 1,1 % | - | - | - |
| Axalsıx qəzası | 17,7 % | 22,0 % | 18,0 % | 2,5 % | - | - | - | 35,1 % | - | - | - | - | 2,0 % | - | - | - |
| Borçalı qəzası | 6,1 % | 36,9 % | 29,4 % | 6,3 % | - | - | 16,6 % | - | - | - | 1,9 % | - | - | - | - | - |
| Qori qəzası | 65,0 % | 4,0 % | - | 2,8 % | 26,2 % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Duşeti qəzası | 73,4 % | 2,5 % | - | 1,4 % | 21,4 % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Zaqatala dairəsi | 14,7 % | 2,5 % | 34,4 % | - | - | 37,6 % | - | - | - | - | - | - | - | - | 8,8 % | 1,2 % |
| Sığnaq qəzası | 82,9 % | 6,2 % | 5,2 % | 4,3 % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Telavi qəzası | 85,9 % | 7,1 % | 2,8 % | 1,0 % | - | 2,6 % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Tianeti qəzası | 88,7 % | 1,6 % | - | 1,9 % | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 6,2 % | - | - |
| Tiflis qəzası | 34,2 % | 24,7 % | 5,9 % | 22,1 % | - | - | 1,9 % | - | 1,5 % | 2,1 % | 2,3 % | 1,4 % | - | - | - | - |
İqtisadiyyatı
Tiflis quberniyasının iqtisadiyyatı İmperiyanın digər regionlarına nisbətən zəif inkişaf etmişdi. Region əsasən əqrar iqtisadiyyata sahib idi. Sənaye çox ləng inkişaf edirdi, zavod və fabriklərin sayı az idi və əsasən Tiflis şəhərində yerləşirdi. Fabriklərin əksəriyyəti kiçik ölçüdə idilər və əsasən yeyinti məhsulları istehsal edirdi. 1898-ci statistikasına əsasən quberniyadakı zavodlarda 11.300 nəfər çalışırdı. Quberniyanın əsas nəqliyyat yolu 1872-ci ildə tikintisi başa çatan olub.
İstinadlar
- ↑ . 2012-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-03-23.
- Кавказский Статистический комитет. Е.Кондратенко. 1886. "Кавказский календарь на 1887 год", стр. 186
|
Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |