Xocahəsən gölü Bakı şəhərinin cənub-qərb hissəsində – Yasamal dərəsində yerləşir. Xocahəsən gölünün akvatoriyası 175 ha, dərinliyi 2 m, suyunun həcmi isə 3,2 mln m³-dir. Gölə il ərzində 9040 min m³ məişət-sənaye çirkab suları atılır ki, onların da 80%-i məişət mənşəli tullantılardır, suyunun minerallığı 2,5 q/l-dir. Gölün suyunun fon tərkibində anionlar üstünlük təşkil edir və konsentrasiyası sanitar normaları aşır. Xloridlərin miqdarı normadan 44 dəfə, sulfatların miqdarı isə 1,6 dəfə yüksəkdir. Xocahəsən gölü ancaq fenollar (YVHQ=8), kadmium (YVHQ=4) və mis (YVHQ=3,5) ilə orta səviyyədə çirklənmişdir. Gölün su mühitinin və dib çöküntülərinin çirklənmə dərəcəsi ekoloji baxımdan orta qiymətləndirilə bilər.

Xocahəsən gölü Bakının duz göllərindən biri olmuşdur. Göl ilə üzbəüz əhatə olunan dağ silsiləsi burada təbiətin gözəl mənzərəsini yaradır. Həmin dağdan, yaşlı insanların dediyinə görə, indiki Yasamal və Alatava ərazilərinə getmək üçün yol olmuşdur. Göl üzərində yol salındığından sakinlər şəhərə də rahat gedib-gələrdilər. Hətta insanlar yol ayrıcında, gölə yaxın ərazidə qazılan su ovdanından isti yay günlərində susuzluğu yatırmaq üçün istifadə edərmişlər. Xocahəsən gölü əhalinin duza olan tələbatını ödəyirdi. Vaxtı ilə göldən çıxarılan duzdan həm qida, həm də heyvanat üçün istifadə olunmuşdur. Əvvəllər sakinlər kənddə keçirilən duz yığımında hamılıqla iştirak edərdi. Buraya dəvə karvanları ilə gələn tacirlər duz alaraq başqa ölkələrə satmaq üçün aparardılar. Duz kənd camaatının gündəlik çörəkpulu hesab olunardı. Deyilənə görə, 1946-cı ildə yaxınlıqdakı neft mədənlərindən sonradan ətraf müəssisələrin çirkab suları gölə axıdıldığından bura natəmiz əraziyə çevrilmişdi.

Xocahəsən gölü öz adını yaxınlığında yerləşən Xocahəsən kəndinin adından götürülmüşdür. Qədim İpək Yolunun üstündə yerləşən bu kənd bəzi mənbələrdə Xoca Həsən, bəzilərində isə Hacı Həsən kimi səsləndirilmişdir. Xocahəsən gölünün bəzi mənbələrdə Hacı Həsən gölü də adlandırılması bu yanlışlığın nəticəsidir.

Kəndin Xocahəsən adlandırılması ilə bağlı müxtəlif fikirlər vardır. Məlumdur ki, "Xoca" adı yaşlı, hörmətli adamlara verilir. Tarixçi-alim Təvəkkül Səlimov "Abşeronun yer adları" kitabında yazırdı: "M.Neymətovanın fikrincə, bu kənd XVII əsrdən etibarən Xoca Həsən adlanmağa başlanmışdır. O öz adını tanınmış tacirlərdən olan Xoca Həsənin adından almışdır. Alim həmin əsrdə inşa edilən və epiqrafik abidəsi üzərində "Xoca Həsən" sözləri yazılmış karvansaraya əsasən bu qənaətə gəlmişdir". Digər bir mənbədə isə kəndin adının "Xoca Həsən" və ya "Xocasən" adlandırılması kəndin varlı sakini Xoca Həsənin adı ilə əlaqələndirilir.

• Ş.Əhmədov. Mühəndis ekologiyası. Bakı, 2012

1. . 2022-01-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-05-08.

.Xocahəsən gölü Xocahəsən gölü

• 2014-11-29 at the Wayback Machine