Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Cekli829 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Sətir 4:
== Həyatı ==
 
Nils Bor [[Kopenhagen]] Universitetinin fiziologiya fakultəsi professoru Kristian Bor və nüfuzlu yəhudi əsilli bankir və parlamentarilər ailəsindən olan Ellen Adlerin ailəsində anadan olmuşdur. [[1908]]-ci ildə Bor Kopenhagen universitetini bitirir. Burada o özünün maye axınlarının rəqsi hərəkəti və metalların klassik elektron nəzəriyyəsinə dair ilk elmi tədqiqatlarına başlayır. [[1911]]-[[1912]]-ci illərdə Kembricdə C.C.Tomsonun və Mançestrdə E. Rezerfordun laboratoriyalarında çalışır. [[1913]]-cü ildə Rezerfordun nəzəriyyələri əsasında özünün atomun quruluşu modelini irəli sürür. Bu modelda Bor orbitlər üzrə nüvə ətrafında hərəkət edən elektronlar təsvir edir. Eyni zamanda elementin kimyəvi xassələrinin nüvədən ən uzaqda yerləşən elektronların sayından asılı olduğunu göstərir. O həmçinin elektronun yüksək enerjili orbitlərdən aşağı orbitlərə düşməsi və bu zaman müəyyən (diskret) enerjili fotonların ayrılması ideyasını da irəli sürür. Bütün bunlar isə kvant nəzəriyysinin əsasları idi. [[1914-16]]-cı illərdə Mançestrdə riyazi fizika kursunu oxuyur. [[1916]]-cı ildə ona Kopenhagendə nəzəri fizika kafedrası həvalə olunur.
 
Nisl Bor [[Kopenhagen]] Nəzəri Fizika İnstitutunun yaradıcısı ([[1920]]) (hal-hazırda Nils Bor İnstitutu) və rəhbəri olmuş, dünya şöhrətli elm məktəbinin əsasını qoymuşdur.
 
[[1943]]-[[45]]-ci illərdə o [[ABŞ]]-da çalışmışdır. Əsası atomun planetar modeli, kvant təsəvvürlər və özü tərəfindən irəli sürülən postulatlarına əsaslanan atom nəzəriyyəsini hazırlayır, metal nəzəriyyəsi, atom nüvəsi və nüvə reaksiyaıları sahəsində fundamental işlər görür. Alim eyni zamanda atom bombası əleyhinə mübarizənin aktiv iştirakçısı və atomun quruluşunun öyrənilməsində göstərdiyi xidmətlərə görə [[1922]]-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülür.
 
[[Şəkil:Nils Bor və [[Albert Eynşteyn]].jpg|right|thumb|200px|Nils Bor və [[Albert Eynşteyn]] Pol Ehrenfestin Leydendəki evində kvant nəzəriyyəsini müzakirə edərkən]]
[[1923]]-cü ildə Bor kvant fizikasının tətbiqiliyinin nə vaxt məhdudlaşdığı, nə vaxt isə klassik fizikanın yetərliliyini müəyyən edən oxşarlıq və ya uyğunluq prinsipini irəli sürür. Elə bu ildəcə özünün tərtib etdiyi atom modeli əsasında Mendeleyevin kimyəvi elementlərin dövrülülüyü sistemini izah edir. Bununla belə Borun nəzəriyyəsi öz əsasında daxili ziddiyətlər daşıyırdı. Baxmayaraq o özündə klassik anlayışları və kvant qanunlarınə mexaniki şəkildə birləşdirirdi, nəzəriyyə heç də qənaətbəxş sayılmır. Bundan əlavə yeni nəzəriyyə natamam idi, atom dünyasının rənarəng hadisələrini kəmiyyətcə izahında istifadə edilə bilməzdi. Bu məsələləri isə mikrohissəciklərin hərəkətni öyrənən kvant mexanikası nəzəriyyəsi həll edə bilərdi.
 
Sətir 17:
Nils Bor tamamalılıq (complementarity) prinsipinin də müəliffidir. [[Albert Eynşteyn]] özü Borun təklif etdiyi yeni fizikadan (özünün də [[Maks Plank]]la birgə töhvələr verdiyinə baxmayaraq) daha çox klassik fizikanın determinizmliyini üstün tutur və bu barədə Borla mübahisə etməyi sevirdi. Borun ən nüfuzlu tələbələrindən biri də alman atom bombası layihəsi rəhbəri, elecə də kvant mexanikasının aparıcı simalarında biri Verner Heyzenberq olmuşdur.
 
[[1936]]-cı ildə Bor nüvə fizikasında nüvə reaksiyaıarının baş vermsəsi xaraketinı izah edən nüvə modelini təklif edir. [[1939]]-cu ildə isə C.A. Ulerlə birgə böyük miqdarda nüvə enerjisinin ayrılması ilə müşahidı olunan nüvənin parçalanma nəzəriyyəsini işləyir. [[1940]]-[[50]]-ci illərdə Bor elementar hissəciklərin mühitlə qarşılıqlı əlaqəsı məsələləri ilı məşğul olur.
 
Bor böyük fiziklər məktəbi yaradır və bütün dünya fizikləri arasında əməkdaşlığın inkişafına misilsiz töhvələr verir. Bor institutu dünyanın ən mühüm elmi mərkəzlərindən birinə çevrilir. Bu məkətb özündə dünyanın hər bir güşəsindən olan fizik-alimləri birləşdirirdi. Dahi fizikimiz Landau da Bor insitutunda çalışmış və Boru özünün yeganə müəllimi hesab etmişdir.
Sətir 23:
Nils Bor Danimarka Kral Elmi Cəmiyytinin, eləcə də dünyanın əksər nüfuzlu akademiya və elmi cəmiyyətlərinin üzvi olmuş, 1922-ci ildə isə Nobel mükafatına layiq görülümüşdür.
 
Dahi fizik [[1962]]-ci ilin 18 noyabrında ürəktutmasından vəfat etmidşri.
 
== Sitat ==
Sətir 32:
* “Sənin nəzəriyyən ağlasığmazdır, amma doğru olacaq dərəcədə yox.”
* “Nə xoşbəxtdik ki, paradoksla üzləşdik. Bax indi uğura ümid edə bilərik”
* “[[Eynşteyn]]“Eynşteyn bəsdir [[Alllah]] nə etməyini diktə etdin.” Bəzən isə “zəriylə nə etməyini”.
 
{{Vikilər

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023