Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 7:
== Toxumun quruluşu ==
 
Çiçəkli bitkilər örtülü toxumlu bitkilər adlanır. Buna səbəb toxumun tozlanma və mayalanma nəticəsində əsas bitkidə qapalı yumurtalıqda əmələ gələməsigəlməsi və ilk inkişafını yumurtalıqda əsas bitki üzərində keçirməsidir.
[[Şəkil:Assorted grains.jpg|thumb|150px|Toxum]]
[[Şəkil:Pearl millet after combine harvesting.jpg|thumb|150px|Toxum]]
Toxumlar böyüklüyünə və çəkilərinə görə, eləcə də birləpəli və ikiləpəli olduqları üçün çox müxtəlifdir. Onlar cürbəcür rəngdə və formada olur. Toxumdakı ləpə xaricdən qabıqla örtülmüşdür. Qabıq toxumu xarici təsirlərdən qorumaqla yanaşı onun tamlığını təmin edir. Toxum aşağıdakı hissələrdən ibarət olur: [[kökcük]], [[ləpə]] (yaxud ləpələr ), [[gövdəcik]], [[toxum qabığı]] (dəriciyi), [[endosperm]], [[tumurcuq]] (yarpaqcıq). Kökcük, gövdəcik və tumurcuq birlikdə toxumun rüşeymi adlanır. Toxumun ləpə yarpaqlarında rüşeymin inkişafı üçün tələb olunan ehtiyat qida maddələri ya ləpələrdə, rüşeymin özündə, ya da endospermdə yerləşir. Birləpəli bitkilərin toxumunda isə rüşeymin bir ləpəsi olur və qida maddələri yalnız endospermdə yerləşir.
 
== Toxumun tərkibi ==
 
Toxumun tərkibində müxtəlif maddələr var. Tarladan, bağça və bostandan toplanmış toxumlar ilk baxışda hər birimizə quru görünür. Lakin onlar nə qədər quru olsa da tərkibində su var.
 
Üzvi maddələr - [[zülal]], [[yağ]] və [[nişasta]] bütün bitkilərin toxumlarında vardır. Lakin onların miqdarı bitkilərin toxumlarında müxtəlifdir.
 
Taxıl bitkilərinin - [[buğda]], [[arpa]], [[vələmir]], [[qarğıdalı]] və başqa toxumlarının tərkibində nişastanın, miqdarı çoxdur. İkiləpəliikiləpəli bitkilərin - [[lobya]], [[noxud]], [[mərcimək]] və digərlərinin toxumlarının tərkibində isə zülal maddəsinin miqdarı çoxdur.
 
[[Günəbaxan]], [[çətənə]], [[kətan]], [[pambıq]], [[zeytun]], [[qoz]], [[fındıq]] və bir çox başqa bitkilərin toxumlarında yağ çoxdur. İnsanlar bir çox bitkiləri onların toxumlarında olan üzvi mineral maddələri və yağları almaq üçün becərirlər.
 
== Toxumun tənəffüsü ==
 
Bütün canlılar, bitkilər, heyvanlar və insanlar tənəffüs etdiyi kimi toxumlar da tənəffüs edir. İnsanlar və heyvanlar xüsusi tənəffüs orqanları ilə tənəffüs edir. Lakin bitkilərin xüsusi tənəffüs orqanları yoxdur. Bitkilər bütün orqanları ilə tənəffüs etdiyi kimi toxumlar da bu qayda daqaydada tənəffüs edərək oksigeni[[oksigen]]i udur, [[karbon]] qazını buraxır. Toxumlar cücərərkən rüşeym kökcüyü, gövdəciyi və yarpaqcıqları vasitəsi ilə tənəffüs edir. Quru toxumlarda tənəffüs prosesi zəif gedir. Onların tənəffüsü cücərmə zamanı daha güclü olur.
 
 
[[Kateqoriya:Botanika]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023