Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k Kateqoriya:Yaponiyada din tarixi əlavə olundu HotCat ilə
|
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarıldı
|
||
|
Sətir 6:
Qədim Yaponlar onları əhatə edən təbiət hadisələrinin, bitki və heyvanların, ölmüş əcdadlarının ruhları olduğunu deyir, onlara pərəstiş edirdilər. Odur ki sintoizmin kökləri çox qədimlərə dayanır.
Sintoizmdə həmçinin totemizm, animizm və digər ibtidai dinlərin də təsiri aşkar şəkildə əks olunmuşdur. Tarix boyu sintoizm daha çox buddizm və konfutsiçiliyin təsirlərinə məruz qalmışdır.
Bu din köklü yapon dinidir və bugünədək belədə qalmaqdadır. Hazırda [[Yaponiya]]da şintoistlərin 80 minə qədər məbədi, 119 milyondan artıq bu dinə inananı var.
Yaponiyadan başqa şintoizm ancaq Havayda və [[Braziliya]]da yayılmışdır ki bu həmin ərazilərdə yapon imiqrantlarının çox olması ilə əlaqəlidir. Bu din [[Yaponiya]]nın rəsmi dini olmuşdur. Şintoizmdə əsas yerlərdən birini də, [[Kami]]lər inancı tutur. [[Kami]]lər həyat üçün önəmli olan [[külək]], yağış, ağac, dağ, çay və bərəkət kimi anlamı var. [[Kami]]lər əşyaların şəklini alan müqəddəs ruh kimi dilimizə çevrilə bilir. Bəzi [[kami]] bir yerə aid olarkən, bəziləri böyük yerlərin qoruyucu [[ruh]]u olur.
== Tarixi ==
''Şintoizm'' ənənəvi yapon dinidir. Yaponlar öz inancları üçün ''Şintoizm'' yerinə eyni mənaya gələn tanrılar/ruhlar yolu mənasında ''kami-no-michi'' terminini istifadə edirlər. ''Şinto'', folklor, cadu, ata ruhları, ritualizm vərasionalizm də daxil çox sayda çeşidli yapon dini və milli tətbiqlərinə işarə edən kollektiv bir termindir.<ref name="a">Cengiz Batuk-Şintoizm; Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakultesi Flsefe ve Din Bilim Dalı;Samsun; 2018; s.2</ref>
Bu dinin təlimlərinə əsasən Günəş İlahəsi [[Ameterasu]] əcdadlardan qalan torpaqların qoruyucusudur və imperator ailəsinin bu Tanrının
nəslindən olduğu və onun təcəssümü olduğu bildirilir. [[Buddizm]]in [[Mahayana]] firqəsi təxminən eradan əvvəl 552-ci ildə [[Yaponiya]]ya daxil oldu və ''Sintoizm'' dini ilə qarşılaşdıqdan sonra Buddizmin bir çox anlamları və təlimləri Sintoizm məzhəbinə köçürüldü. Milli Tanrılara və imperatora sitayiş etmək, ölülər üçün qurban kəsərək xüsusi əməllər həyata keçirtmək və vətənpərvərlik bu məzhəbin adət-ənənələrindəndir. [[Buşido]], (yəni igidlərin yolu) adlı mərdlik məktəbi də müəyyən miqdarda [[Zen]] məzhəbindən ilham almışdır və şərəfin, mənliyin, namusun qorunub saxlanılması üçün mərdliyin və müqavimətin vacib olduğunu bildirmişdir. Elə buna görə də, əsgərlər və döyüşçülər məğlub olarkən xüsusi mərasim daxilində ömür boyu özləri ilə gəzdirdikləri xəncər vasitəsilə qarınlarını yırtırdılar. ''Şinto'' məzhəbi dəfələrlə yenilənmişdir və sonda 1946-cı ildə imperatora sitayiş etmək ənənəsi imperatorun özü tərəfindən ləğv edilmişdir. Hal hazırda bu din Buddizmlə birlikdə Yaponiyada həyatını davam etdirir.<ref>Hüseyn Tövfiqi- Böyük Dinlərlə Tanışlıq; Xəzər Universiteti Nəşri; Bakı; 2018 ; s.82,83</ref> ''Şinto'' anlayışının, ümumi yapon inancını ölkəyə xaricdən gələn inanclardan ''Şinto'' ayırmaq üçün ilk dəfə səkkizinci əsrdə yazılmış ''Nihongi’de'' istifadə edildiyi ifadə edilir. Əsli [[Çin dili|Çin dilində]] olan bu ifadənin yapon dilində qarşılığı ''Kami no Miçidir'' və bu da “Kamilerin Yolu” anlamına gəlir. Bu səbəblə ''Şintoizm’i'' doğru başa düşə bilmək üçün hər şeydən öncə bu inancın adında keçən kami qavramını bilmək vacibdir. [[Kami]], yapon dilində “mənəvi varlıqlar, üstün, yuxarıdakı, uca, üstün güclər, müqəddəs varlıqlar, ruhlar” kimi mənalara gəlir və [[ruh|ruhlar]], [[mələk|mələklər]],[[tanrı|tanrılar]], [[cin|cinlər]] kimi görünməyən bütün varlıqların ümumi adı olaraq istifadə edilir. Çox əvvəllərdən bəri mövcudiyyətinə inanılan üstün, tanrısal ixtisasçılar kami yanında ölən insanların ruhlarının da bir çeşid kami olduğu düşünülür.
== Tanrı inancı ==
''Şintoizmdə'' tanrılar deyildiyində kami ağıla gələrkən, kami qavramı bir yerdə istifadə edildiyində isə tanrılar ifadə edilmək istməməmiş ola bilər. Bunun nə anlama gəldiyini doğru anlaya bilmək üçün cümlənin bağlamı diqqətə alınmalıdır. Yəni ''Şintoizmdə'' tanrılar kamilerdir, ancaq hər kami tanrı deyildir. [[Kami]] ilə Köhnə Türk inanclarındakı “kam” sözünə bənzərliyindən yola çıxan bəzi araşdırmaçılar bunların, Orta [[Asiya]] dillərindən qaynağını alan və bənzər anlama gələn qavramlar olduğunu da iddia etmişlərdir. ''Şinto'' inancında hər kami eyni özəlliklərə və gücə sahib olaraq başa düşülməz. Yaxşı kamiler olduğu kimi, piskamilərin də varlığına inanılır. Həyatında yaxşılıqlar edərək ölmüş olan bir kişinin yaxşı kami, pis işlər edərək ölən birisinin isə pis kami olduğu düşünülür. Fəqət hər kamiyə də ibadət edilməz. Dünyanın yaradılışından bəri aktiv olan ''Ameterasu'' (Güneş Tanrıçası) kimi üstün kamilər yanında, topluma faydalı işlər edib, xalq tərəfindən sevilən bəzi ölmüş insanlar da duaya, caduya və niyaza layiq kamilər olaraq qəbul edilir və onlar adına düzəldilən məbədlərdə özlərnə ibadət edilir. Kamilerin bir qisminin, yaxşı ya da pis olaraq düşünülməyib, insanların onları çeşidli vəsilələrlə təzimlə anması və onlara təqdimçilərin təqdim etməsi nəticəsində insanların leyhlərinə çevrilməsi, tam tərs vəziyyətdə isə əleyhlərinə döndürülməsi mümkündür. Ancaq bu vəziyyət bütün kamiler üçün keçərli deyil; zira dinî mətnlər və [[mifologiya]] da , insanların heç bir yanlış davranış ilə bağlantısı olmadan var olan pis kamilər də, gözə sataşar.<ref> Halil İbrahim Şenavcu- Şintoizmdeki Tanrı İnancının Japon Sosyal Yaşamına Etkisi; İzmir Katip Çelebi Üniversitesi; Araşrtırma Makalesi; İzmir; 2022; s.78</ref>
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Şintoizm| ]]
| |||