Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
+
|
||
|
Sətir 1:
{{Yazıçı}}
'''Əlican İsmayıl oğlu Qövsi Təbrizi''' ({{DVTY}}) XVII əsrin əvvəllərində yaşamış Azərbaycan şairi.
== Həyat və yaradıcılığı ==
Əlican İsmayıl oğlu Qövsi Təbrizi XVII əsrin birinci rübündə,<ref name="TDV" /> Təbriz şəhərində sənətkar və şair ailəsində anadan olmuşdur.<ref name="BSE" /> Onun dəqiq doğum və ölüm tarixi məlum deyil.<ref name="BSE" /> Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Qövsi təxəllüslü üç yazıçı vardır ki, Həmid Arazlı onların hamısının eyni ailədən olduğunu irəli sürmüşdür. Tarixçinin fikrincə, Qövsi təxəllüsü ilə yazıb-yaratmış bu müəlliflər baba, ata və nəvə idilər. Əlican Qövsinin atası İsmayıl Qövsi ağaçdan müxtəlif növdə əşya, o cümlədən qövs hazırlayan sənətkar, farsca və Azərbaycan türkcəsində yazan şair idi. O, bir müddət İsfahanda Ağahüseyn Hansərinin yanında təhsil aldıqdan sonra Hindistana gedərək Əkbər şahın sarayında yaşamış, sonradan Təbrizə qayıtmışdır.<ref name="TDV" />
Əlican Qövsi sonradan İsfahanda təhsil almış,<ref name="iranica">{{Cite encyclopedia|url=https://iranicaonline.org/articles/azerbaijan-x|title=AZERBAIJAN x. Azeri Turkish Literature|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|first1=H.|last1=Javadi|first2=K.|last2=Burrill|year=1988|encylopedia=[[Encyclopædia Iranica]]|volume=III: Ātaš–Bayhaqī, Ẓahīr-al-Dīn. Fasc. 3|pages=251–255|location=London və Nyu-York|publisher=Routledge & Kegan Paul|ISBN=978-0-71009-121-5|language=en}}</ref> burada Təbriz haqqında şeirlər yazaraq iki şəhəri bir-birləri ilə müqayisə etmişdir. İranı, Hindistanı və Qafqazı gəzən Qövsi<ref name="BRE">{{Cite encyclopedia |title=Ковси Тебризи |eneyclopedia=[[Böyük Rusiya Ensiklopediyası|Большая российская энциклопедия]] |first=Ч. Г. |last=Гусейнов |language=ru |volume=31: Социальное партнёрство — Телевидение |year=2016 |ISBN=978-5-85270-368-2 }}</ref> Təbrizə qayıtdıqdan sonra din xadimi olmuş, Saib Təbrizinin və xüsusilə Füzulinin təsiri altında olmuşdur.<ref name="TDV" /> O, Nəsimi<ref name="BRE" /> və Füzulinin ənənələrinin bilavasitə davamçısı olmuş,<ref name="slovar">{{Cite book |first=Л. И. |last=Лебедева |chapter=Азербайджанская литература |title=Литературный энциклопедический словарь |editor-first1=В. М. |editor-last2=Кожевникова |editor-first2=П. А. |editor-last2=Николаева |location=Moskva |publisher=Sovet Ensiklopediyası |year=1987 |language=ru }}</ref> Füzuliyə və Əli Şir Nəvaiyə nəzirələr yazmış, eləcə də müxtəlif qəzəllər ərsəyə gətirmişdir.<ref name="TDV" />
Əsərlərini Azərbaycan dilində yazan,<ref name="BRE" /> klassik incəliyi xalq poeziyasının səmimiyyəti ilə birləşdirən Qövsi<ref name="iranica" /> öz şeirlərində klassik yazı dili ilə danışıq dilini birləşdirmiş, fikirlərini aydın ifadə etmişdir. Onun bu şeirlərində xalq deyimləri və atalar sözlərinə tez-tez rast gəlinir.<ref name="TDV" /> Qövsi Təbrizinin şeirləri vizual vasitələrin rəngarəngliyi, forma zərifliyi, intonasiya zənginliyi ilə seçilir. Onun poeziyasında idealist-panteist dünyagörüşü, bədbin motivlər xalqın düşüncə və arzularının təsviri ilə birləşmişdir. Qövsi Təbrizi öz əsərlərində sosial ədalətsizliyi pisləmiş, ruhaniləri məsxərəyə qoymuşdur. Onun lirikasında romantik sevgi mövzusu mühüm yer tutmuşdur.<ref name="BSE" />
| |||