'''Metro''' -— şəhər sərnişin nəqliyyatı vasitəsi, küçədənkənar rabitədə şəhərdaxili yeraltı sərnişin daşımalarını yerinə yetirən sərnişindaşıma nəqliyyatı növüdür. Adətən əhalisinin sayı 1 mln nəfərdən çox olan şəhərlərdə tikilir.

İlk metro stansiyası 1863-cü ildə Londonda açılıb və 2013-cü ildə metronun 150 illiyi qeyd edilib.<ref>[http://news.milli.az/world/254346.html Dünyanın ən yaxşı və ən bahalı metrosu...metrosu…]</ref>

XX əsrin 30-cu illərinin əvvələrində [[Bakı]] təkcə [[Qafqaz]]ın deyil, həm də bütün keçmiş [[SSRİ]]-nin əhalisi çox olan sənaye, mədəni və elmi mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Buna görə də Moskva və Leninqrad şəhərlərində metropoliten tikintisindən sonra -— 1932-ci ildə Bakı şəhərinin inkişafının Baş Planının ilkin variantlarında metropolitenin tikintisi qərara alındı.<ref>[http://metro.gov.az/az/ Metro.gov.az]</ref>

Lakin bir qədər sonra başlanan 1941-19451941–1945-ci illərin müharibəsi həmin niyyətlərin həyata keçirilməsinə mane oldu.

* Yalnız 1947-ci ildə, dağıdıcı müharibədən 2 il sonra hökumət layihə-axtarış işlərinin aparılmasının başlanması barədə qərar qəbul edir.

* 1949-cu ildə metropolitenin tikinti bazasının yaradılması başlanır.

* 1954-cicü ildə isə birinci xəttin texniki layihəsi təsdiq olunur və metropolitenin 12,1&nbsp; km-lik xəttinin inşası başlanır. Baş yolun xətləri dəniz sahilindən 500-700500–700-m aralı keçərək buxtaya paralel surətdə uzanıb gedirdi.

* 1953-cü ildə tikinti işləri müvəqqəti dayandırılır və yalnız 1960-cı ildə bərpa olunur. Bu da [[Bakı metropoliteni]]nin istismara verilməsini xeyli gecikdirir.

* 1966-cı ildə tərkibində hərəkət, hərəkət qatarları, yol və tunel qurğuları, sanitariya texnikası və elektromexanika, işarəvermə və rabitə, material-texniki təminat xidmətləri kimi 6 xidməti olan Bakı Metropoliteni İdarəsi (BMİ) yaradılır.

* 1967-ci il noyabrın 6-da Bakı şəhərində metropolitenin 5 stansiyası -— Bakı Soveti, 26 Bakı Komissarı, 28 Aprel, Gənclik və Nəriman Nərimanov stansiyaları və 9,2&nbsp; km-lik yeraltı xətləri olan Ι növbəsi istismara verilir, həmin stansiyalardan 4-ü böyük dərinlikdə idi ki, bunlardan da birisi Qara şəhər adlanan ərazidə yerləşən "Xətai" stansiyası idi.

Birinci sahədən sonra 2,3&nbsp; km-lik ikinci sahə işə salındı. Sonra isə 6,4&nbsp; km-lik üçüncü sahə istismara verildi ki, bu da iri "8-ci kilometr" yaşayış sahəsini və sənaye zonasını şəhərin mərkəzinə birləşdirdi. 9,1&nbsp; km-lik ikinci növbə isə Bakı yaylasının şimal-qərb hissəsindən keçdi və həmin sahə beş stansiyanın inşası ilə birlikdə 1985-ci ildə başa çatdırıldı, buradakı stansiyalardan ikisi böyük dərinlikdə yerləşir.

* 2002-ci ildə istismara verilən Həzi Aslanov adına stansiyanın başa çatdırılması üçün Avropa Birliyi 4.1 milyon avro ayırmışdır.

* 2006-cı ildən etibarən köhnə jeton ödəmə sisteminin əvəzinə yeni RFİD kartlar tətbiq edilməyə başlamışdır. 2007-ci ildə tam olaraq bu kartlara keçilmişdir.

* 2008-ci il oktyabrın 9-da Nəsimi stansiyası istifadəyə verilmişdir.

* 2009-cu il dekabrın 30-da Azadlıq prospekti stansiyası istifadəyə verilmişdir.

* 2011-ci il iyunun 29-da Dərnəgül stansiyası istifadəyə verilmişdir.

Hazırda [[Bakı metropoliteni]] ümumi uzunluğu 34,6&nbsp; km olan 3 xətdən, 26 işləyən və iki tikilən stansiyadan ibarətdir, həmin stansiyaların 23 vestibülü var. Stansiyaların yeddisi böyük dərinlikdə yerləşir. Metropolitendə pilləkan zolağının ümumi uzunluğu 4000 metrdən artıq olan beş tipli 39 eskalator işə salınmışdır. Tunel tikililərinin ümumi uzunluğu 17,1 kilometrdən artıqdır. Bakı metropoliteninin nadirliyi bundan ibarətdir ki, onun xətləri təpəlik ərazidə yerləşən şəhərin bir-biri ilə kəsişən relyefi üzrə salınmışdır, burada 60% və 40%-minlik mailliklər və kiçik radiuslu çoxlu əyrilər mövcuddur.

[[10 avqust]] [[1903]]-ü ildə Paris metrosunda 84 nəfərin həyatına son qoyan yanğın baş verdi. Bu faciə həm də tarixə ilk metro qəzası kimi düşdü.<ref>{{Cite web |title=Tarixdə ilk metro qəzası |url=http://lent.az/news.php?id=25566 |access-date=2009-10-15 |archive-date=2009-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090906184248/http://lent.az/news.php?id=25566 |url-status=dead }}</ref>

Arxadan gələn qatara mane olmamaq üçün maşinist vaqonu boş halda növbəti stansiyaya çəkir. Qısaqapanmadan əmələ gələn yanğın söndürülür. Arxadan gələn qatarın maşinisti yanğın xəbərdarlığı aldığı üçün sərnişinlərdən (təqribən 300 nəfər) vaqonu tərk etməyi tələb edir. Bu zaman sərnişinlərdən biri metro işçisi ilə mübahisə edərək gediş haqqının geri qaytarılmasını tələb edir. Digər sərnişinlər də ona qoşulur və bu zaman tuneldəki yanğından əmələ gələn tüstü qəflətən stansiyaya dolur. İnsanlar çaşqın halda çıxışa tərəf qaçmağa başlayır. Lakin bədbəxtlikdən həmin istiqamətdə çıxış bağlı idi...idi… Xilasedicilər stansiyadan 84 cəsəd çıxarırlar.

28 oktyabr 1995-ci ildə isə Bakıda “Ulduz”"Ulduz" və “Nərimanov”"Nərimanov" stansiyaları arasındakı tuneldə qatarın alışması nəticəsində 300 adam həlak olub, 400 nəfər isə xəsarət almışdır. Bu qəza «"Ginnesin Rekordlar Kitabı»"na ən dəhşətli metro qəzası kimi düşmüşdür. Beləliklə ilk dəfə 1967-ci ildə «"Ginnesin Rekordlar Kitabı»"na Şərqdə ilk metro kimi düşən Bakı metropoliteni, bu dəfə faciənin böyüklüyünə görə tarixə düşdü. Birinci göstərici dəyişməyən rekordlar siyahısına daxildir. Üçüncü rekord da müstəqillik dövrünə təsadüf edir. Bakı Metrosu bu dəfə dünyada ən ucuz dəmiryol nəqliyyatı şəbəkəsi kimi böyük bir “uğura”"uğura" imza atıb və təqribən 15 ilə yaxın müddətdə “Keçici"Keçici bayrağı”bayrağı" heç kimə verməyib.

* [http://lent.az/news.php?id=25566 Tarixdə ilk metro qəzası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090906184248/http://lent.az/news.php?id=25566 |date=2009-09-06 }}

* [http://referat.ilkaddimlar.com/d_word_refe_trnsp_1732.doc Bakı şəhərində avtobus sərnişin daşımalarının təşkilində müasir üsulların tətbiqi]

* http://azerbaijans.com/

* {{Nəqliyyat-qaralama}}