== Zəmin ==

[[Fransa]]da [[1830]]-cu il [[iyul inqilabı]]nın nəticəsi olaraq Orlean sülaləsinin bir nümayəndəsi olan [[I Lui-Filipp|Orleanlı Lui Filipp]] hakimiyyətə gətirildi. [[Fransızlar|Fransız xalqı]] içərisində ona böyük ümidlər var idi. Orleanlı Lui Filipp özünü sənaye və ticarətin, bankların himayəçisi, Fransanın milli maraqlarının müdafiəçisi kimi göstərirdi. 1840-cı ilədək Orleanlı Lui Filippin fəaliyyəti kifayət qədər qənaətbəxş olmuşdur. Bunun nəticəsində Fransa sözün əsl mənasında irəliyə doğru böyük bir addım atmışdı. Lakin 40-cı ildən sonra Lui Filippin siyasətində böyük dəyişiklik oldu. 1840-cı ildən sonra [[Fransua Gizo]]nun təzyiqi altında həyata keçirilən siyasət 1830-cu ildən Fransada yaradılan rejimə yenidən qayıdışa gətirib çıxardı. 1840-cı ildən 1848-ci ilə dək Lui Filippin hakimiyyəti bir növ müstəbid bir hökmdarın hakimiyyətini və yaxud da [[feodalizm]]ə qayıdış siyasətini xatırladırdı. 1840-cı ildən sonrakı bu siyasət Fransa xalqını xeyli qəzəbləndirirdi. Orleanlı Lui Filipp [[Burbonlar]]ın yan qolu olan Orleanistlərin nümayəndəsi olsa da arxalı, köklü bir insan deyildi. O, Fransa üçün həmin dövrdə lazımlı olduğuna görə hakimiyyətdə idi. 1848-ci ilə qədər Lui Filipp öz hakimiyyətini müxtəlif vasitələrlə möhkəmləndirməyə çalışsa da onun bu cəhdləri baş tutmadı.

 

 

=== Reformist banketləri ===

1847-ci il, iyulun 9-dan etibarən Fransada ''banket kompaniyası'' başlandı. Banket kompaniyası o zaman keçirilir ki, həmin ölkədə toplantı və yığıncaq azadlığına, nümayişlərin kecirilməsinə qadağalar qoyulmuş olsun. Fransua Gizo Fransada toplantıların keçirilməsinə qadağalar qoyduğuna görə müxalifət öz tədbirlərini məhz bu formada keçirirdi. Banket kompaniyasının keçirilməsini ilk dəfə ingilis siyasi xadimləri düşünüblər.

 

 

=== 22 fevral banketi və üsyanın başlanması ===

1848-ci ilin yanvarında müxalifət hökumətin gözünü qorxutmaq üçün növbəti banketi Parisdə keçirməyi qərara aldı. Banketin keçirilmə tarixi əvəllcə 19 yanvara təyin olunsa da daha sonra bu tarix 22 fevral 1848-ci ilədək uzadıldı. Hətta bu banketdə 87 parlament deputatı da iştirak etməyə razı salınmışdılar. [[Milli Qvardiya|Milli qvardiyaya]] da müraciət olunmuşdu. Milli qvardiya silahsız olaraq buraya gəlməli və deputatları qarşılamalı idi. Bu banketə maraq o qədər güclü idi ki, hökumət özü bu banketlə bağlı necə bir qərar verəcəyi barədə tərədüddə qalmışdı. Hökumət əvvəlcə banketin keçirilməsinə mane olmaq istəmədi. Yalnız fevralın 21-də hökumət bu banketin keçirilməsinə icazə verilməyəcəyi barədə qərar qəbul etdi və banketi təşkil etmək istəyənlərə banket keçiriləcəyi təqdirdə polisdən və ordudan istifadə edilərək zor tətbiq olunacağını bildirdi. Fevralın 22-də banketin ləğv olunmasına baxmayaraq insanlar kortəbii şəkildə Parisin on ikinci dairəsinə toplaşmağa başladılar. İlk olaraq toplaşanlar əvvəlcə tələbələr daha sonra isə fəhlələr idi. Onların buraya toplanması kortəbii xarakter daşısa da bu ilk qığılcım idi. Toplaşanların elə də əhəmiyyətli siyasi tələbləri, siyasi rəhbərləri yox idi. Hökumət təbii olaraq fevralın 22-də buraya toplanan əhaliyə qarşı öz reaksiyasını göstərməli idi. Toplaşanlara qarşı Parisdə olan 3 min nəfərlik polis dəstələrindən və milli qvardiyadan istifadə qərara alındı. Lakin milli qvardiyanın birinci batalyonu istisna olmaqla heç bir batalyonu nümayişçilərə qarşı silah işlətmədi. Əksinə milli qvardiya batalyonlarının bir çoxu "''Yaşasın islahat''" deyərək xalqın tərəfinə keçdilər.

Fevralın 22-də baş verən bu hadisə hökuməti bir qədər narahat etsə də lakin onun əlində ordu var idi. Hökumət Paris yaxınlığında yerləşən 60 minlik bir ordudan istifadə edə bilərdi. Hər şey fevralın 22-dən 23-nə keçən gecə baş verdi. Həmin gecə ordunun generallarının kütləyə zor tətbiq etmək cəhdləri nəinki uğursuzluğa düçar oldu əksinə həmin insanlar milli qvardiya və ordu əsgərləri ilə birləşərək daha da qəzəbli bir kütləyə çevrildilər. Şəhərdə 1500 [[barrikada]] quruldu. Demək olar ki, şəhərin bir çox məhəllələri bu qüvvə tərəfindən tutuldu. Fevralın 23-də Lui Filippin qarşısında iki yol var idi ya bu kütləni nəyin bahasına olur olsun darmadağın etmək, ya da seçki islahati keçirmək hansı ki F.Gizo bunun əleyhinə idi. Lui Filipp ya F.Gizonu qurban verməli ya da öz hakimiyyətindən əl çəkməli idi. Son qərar isə Fransua Gizonun istefaya göndərilməsi oldu. F.Gizonun istefaya göndərilməsi xəbəri üsyançılarda bir ruh yüksəkliyinə səbəb oldu.

 

=== Hökumətin istefası və Kapuçinlər meydanı atışması ===

 

23 fevral günü Lui Filippin əsas məqsədi, düşüncəsi ondan ibarət idi ki, bu işlərin səbəbkarının o olmadığına xalqı inandıra bilsin. Lui Filipp F.Gizonu istefaya göndərəndən sonra [[Lui Matye Mole|Mole]] adlı yaxın dostuna hökumət yaratmağı tapşırsa da o bunu bacarmadı və [[Adolf Tyer]]ə müraciət etdi. Tyer isə hökumətdə birinci nazir təyin olunmadığına görə bundan imtina etdi. Yeni hökumət yaratmaq baş tutmadığı təqdirdə bu iş yenidən Tyerə tapşırıldı. Tyer bu işdə ordunun dəstəyini qazanmağa çalışırdı. Parisdə cəmi iyirmi min ordu var idi və hərbi hissələr 60 saat idi ki küçələrdə toplanmış vəziyyətdə qalmışdılar. Orleanlı Lui Filipp atın belində orduyla xalqın arasına girərək xalqı sakitləşdirməyə çalışdı. O xalqa yaxınlaşarkən milli qvardiyanın əsgərləri yolu kəsərək "''Yaşasın islahat, rədd olsun imperiya!'' " kimi şüarlar səsləndirməyə başladılar. Lui Filipp başa düşdü ki, xalq onu da istəmir və artıq onun hakimiyyətinin sonudur. Orleanlı Lui Filipp ətrafı ilə son müzakirələrdən sonra öldürülmüş oğlunun övladı olan azyaşlı Paris qrafını hakimiyyətə gətirmək və anası Orlean hersoginyasını da qəyyum təyin etmək haqqında razılığa gəldi. Beləliklə 24 fevral 1848-ci ildə on dəqiqəlik qısa müzakirələrdən sonra Orleanlı Lui Filipp öz nəvəsinin xeyrinə taxt-tacdan imtina etməsi haqqında sənədi imzaladı. İnsanlar saraya daxil olaraq kralın əşyalarını darmadagın etməyə başladılar. Bu qarışıqlıq zamanı Orlean hersoginyası Paris qrafı ilə birlikdə qanunverici məclisə getdi. Çünki bu zaman qanunverici məclisdə Fransada monarxiyanın saxlanılmasının tərəfdarı olan monarxist çoxluq var idi. Hakimiyyətə azyaşlı uşağın gətirilməsi, anasının ona qəyyum təyin olunması və bir növ Fransada da İngiltərədəki kimi konstitusiyalı monarxiyanın qurulması onları qane edirdi. Qadın saraya daxil olarkən böyük alqışlarla qarşılandı və qısa müzakirələrdən sonra artıq məclis qərarı qəbul etmək üzrə olarkən barrikadalardakı əhali sarayın qapılarından qanunverici məclisə daxil olub "Rədd olsun Orleanistlər, Rədd olsun monarxiya !" şüarlarını səsləndirməyə başladılar. Həmçinin kütlə deputatları bele bir qərar qəbul edərlərsə məhv ediləcəkləri ilə hədələdi. Deputatların monarxist qruplaşmalarının əksər hissəsi sarayı tərk edərkən burada sol respublikaçı demokratlar qaldı. Bu zaman əvvəlcə Lamartininin daha sonra isə Reforma qəzetinin redaktoru Lendryu-Rollenin tribunaya çıxaraq yeni hökumətin tərkibini elan etmələri işi o həddə çatdırdı ki nəticədə Lamartinin və Lendryu-Rollenin siyahılarına müvafiq olaraq iki hökumət yaradılmış oldu. İnqilabi hökumətlər ratuşada təsdiq olunmalı olduğuna görə hər iki nümayəndənin tərəfdarları ratuşaya gəldilər. Siyahı qəbul olunanda məlum oldu ki, burada hükumətə daxil edilməyən bir neçə nəfər qalıb. Məsələn Albert və [[Lui Blan]] kənarda qalmışdılar. Onları isə "portfelsiz nazir" qismində hükumətə daxil etdilər. Beləliklə 24 fevral 1848-ci ildə baş verən hadisələrin yekunu:

{{Əsas|İkinci Fransa Respublikası}}

 

Yeni hökumətin başçısı [[Düpon Deler]] oldu. D. D`eler 1830-cu il inqilabının görkəmli xadimlərindən biri olsa da, lakin 1848-ci ildə onun əvvəlki nüfuzu qalmamışdı. Lendryu-Rollen daxili işlər, Lamartin isə xarici işlər naziri təyin olunsa da, lakin hökuməti demək olar ki, Lamartin idarə edirdi. Bu hökumət 24 fevral-4 may 1848-ci il tarixlərində fəaliyyət göstərdi. May ayının 4-də isə Fransua Araqonun başçılığı ilə yaradılan İcraiyyə komitəsi onu əvəz etdi. Beləliklə hökumət təşkil olundu. Hökuməti təşkil edən barrikadalar idi və indi hökumətdən onların bəzi tələbləri vardı. Hökumət dərhal bir neçə dekret qəbul etdi :