Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan işğalı altında olan Azərbaycan əraziləri: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
müqəddimə hissəsində vikiləşdirmə
Sətir 1:
[[ŞəkilFayl:Artsakh locator.png|thumb|{{legenda|#E5AA70|Dağlıq Qarabağ }} {{legenda|#FBEC5D|Onun ətrafındakı 7 rayon}} Zolaqlı bölgələr separatçı ermənilər tərəfindən iddia edilən bölgələr (12.05.1994—271994–27.09.2020)]]
'''Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan işğalı altında olan Azərbaycan əraziləri''' – keçmiş [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]nə daxil olmayan, [[Birinci Qarabağ müharibəsi]] (1988-19941988–1994) dövründə [[Ermənistan]] tərəfindən işğal olunmuş və [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] başlanana qədər işğal altında qalmış ərazi.<ref>[http://azeribooks.narod.ru/politika/vafa_guluzade/sredi_vragov_i_druzey.htm Вафа Гулузаде Среди врагов и друзей]</ref>
 
== Ərazilər haqqında ümumi məlumat ==
12.05.1994—271994–27.09.2020 tarixləri aralığında bu ərazilərin aid olduğu inzibati rayonlar:
* [[Kəlbəcər rayonu]] -— 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 02.04.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə<ref name="13 okt.1992">[http://e-qanun.az/framework/7800 Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı -13−13.10.1992]</ref> qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 25 noyabr tarixində [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Laçın rayonu]] -— 1992-19931992–1993-cü illərdə bütün ərazisi (o cümlədən 18.05.1992 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən işğaldan azad edilmiş, rayon mərkəzi daxil olmaqla [[Laçın dəhlizi]] Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verilmişdir.
* [[Qubadlı rayonu]] -— 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 31.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. [[2020]]-ci il [[25 oktyabr]] tarixində [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən Qubadlı rayonunun inzibati mərkəzi olan Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.<ref>{{cite web |url = https://twitter.com/azpresident/status/1320440569504681984 |title = İlham Əliyevin Tviti |author = İlham Əliyev |date = 2020 |publisher = İlham Əliyev |accessdate = 2020-10-25 |language = az}}</ref>.
* [[Cəbrayıl rayonu]] -— 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[Horadiz əməliyyatı]] zamanı [[Cocuq Mərcanlı]], [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində isə qalan bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 4 oktyabr 2020-ci il tarixində Cəbrayıl rayonunun inzibati mərkəzi olan Cəbrayıl şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Zəngilan rayonu]] -— 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 29.10.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Zəngilan rayonunun inzibati mərkəzi olan Zəngilan şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Ağdam rayonu]] -— 1992-19931992–1993-cü illərdə ərazisinin 77 faizi (o cümlədən 23.07.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə <ref name="13 okt.1992"/> qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 22 noyabr tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ağdam şəhəri daxil olmaqla Ağdam rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Füzuli rayonu]] -— 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[Horadiz əməliyyatı]] zamanı ərazinin üçdə ikisi işğaldan azad edilmişdir. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində isə bütün qalan ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 17 oktyabr 2020-ci il tarixində Füzuli rayonunun inzibati mərkəzi olan Füzuli şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
 
== İşğal olunmuş ərazilərin sahəsi və əhalisi ==
12.05.1994—27.09.2020 tarixləri aralığında bu ərazilərin aid olduğu inzibati rayonlar:
[[FileFayl:Seven occupied districts surrounding Nagorno-Karabakh (Numbered).png|thumb|right|<br />İşğal olunmuş [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|DQMV]] ərazisi (açıq qırmızı rənglə göstərilib) və ətraf rayonların xəritəsi (1988-ci ildə mövcud olmuş inzibati ərazi bölgüsünə əsasən)
* [[Kəlbəcər rayonu]] - 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 02.04.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə<ref name="13 okt.1992">[http://e-qanun.az/framework/7800 Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qərarı -13.10.1992]</ref> qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 25 noyabr tarixində [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Laçın rayonu]] - 1992-1993-cü illərdə bütün ərazisi (o cümlədən 18.05.1992 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən işğaldan azad edilmiş, rayon mərkəzi daxil olmaqla [[Laçın dəhlizi]] Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verilmişdir.
* [[Qubadlı rayonu]] - 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 31.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. [[2020]]-ci il [[25 oktyabr]] tarixində [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən Qubadlı rayonunun inzibati mərkəzi olan Qubadlı şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.<ref>{{cite web |url = https://twitter.com/azpresident/status/1320440569504681984 |title = İlham Əliyevin Tviti |author = İlham Əliyev |date = 2020 |publisher = İlham Əliyev |accessdate = 2020-10-25 |language = az}}</ref>.
* [[Cəbrayıl rayonu]] - 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[Horadiz əməliyyatı]] zamanı [[Cocuq Mərcanlı]], [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində isə qalan bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 4 oktyabr 2020-ci il tarixində Cəbrayıl rayonunun inzibati mərkəzi olan Cəbrayıl şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Zəngilan rayonu]] - 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 29.10.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində bütün ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 20 oktyabr 2020-ci il tarixində Zəngilan rayonunun inzibati mərkəzi olan Zəngilan şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Ağdam rayonu]] - 1992-1993-cü illərdə ərazisinin 77 faizi (o cümlədən 23.07.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunub. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində qəbul olunmuş [[Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|10 noyabr 2020-ci il bəyanatının]] şərtlərinə əsasən 13 oktyabr 1992-ci il tarixli inzibati ərazi dəyişikliyinə <ref name="13 okt.1992"/> qədərki ərazisi işğaldan azad edilmişdir. 2020-ci il 22 noyabr tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ağdam şəhəri daxil olmaqla Ağdam rayonunun işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
* [[Füzuli rayonu]] - 1993-cü ildə bütün ərazisi (o cümlədən 23.08.1993 tarixində rayon mərkəzi) işğal olunmuşdur. [[Horadiz əməliyyatı]] zamanı ərazinin üçdə ikisi işğaldan azad edilmişdir. [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] nəticəsində isə bütün qalan ərazisi işğaldan azad edilimişdir. 17 oktyabr 2020-ci il tarixində Füzuli rayonunun inzibati mərkəzi olan Füzuli şəhərinin işğaldan azad edildiyi Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]] tərəfindən bəyan edilmişdir.
 
==İşğal olunmuş ərazilərin sahəsi və əhalisi==
 
[[File:Seven occupied districts surrounding Nagorno-Karabakh (Numbered).png|thumb|right|<br />İşğal olunmuş [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|DQMV]] ərazisi (açıq qırmızı rənglə göstərilib) və ətraf rayonların xəritəsi (1988-ci ildə mövcud olmuş inzibati ərazi bölgüsünə əsasən)
{|
| valign="top" width="20%"|
1. [[Kəlbəcər rayonu]]<br />
2. [[Laçın rayonu]]<br />
3. [[Qubadlı rayonu]]<br />
4. [[Zəngilan rayonu]]<br />
| valign="top" width="15%"|
5. [[Cəbrayıl rayonu]]<br />
6. [[Füzuli rayonu]]<br />
7. [[Ağdam rayonu]]<br />
|}]]
 
{| class="wikitable"
|+[[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi (1988-19941988–1994)]] nəticəsində Azərbaycanın tam və ya bir hissəsi işğal olunmuş və 27.09.2020-ci i tarixinədək işğal altında qalmış inzibati ərazi vahidləri (1988-ci ildə mövcud olmuş inzibati ərazi bölgüsünə əsasən)
|-
! №
Sətir 35 ⟶ 33:
! Ərazisinin ümumi sahəsi (km<sup>2</sup>)<ref name="azssr">{{cite book |script-title=ru:Азербайджанская ССР - Административно-территориальное деление |year=1979 |publisher=Azgoisdat (Азгоиздат) |location=Baku |language=Russian }}</ref>
! Ərazisinin Ermənistan nəzarətinə keçmiş hissəsi, km<sup>2</sup>
! Ərazisinin Ermənistan nəzarətində keçmiş hissəsi, %-lə
! Ümumi əhalisi 1989<ref name=demospkope>{{cite web |title=Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей. |url=http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php |website=www.demoscope.ru |access-date=11 October 2020 |language=ru}}</ref>
|-
Sətir 46 ⟶ 44:
|-
| 2
| [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər rayonu]]
| 1936 km<sup>2
| 1936 km<sup>2
Sətir 53 ⟶ 51:
|-
| 3
| [[Laçın rayonu|Laçın rayonu]]
| 1835 km<sup>2
| 1835 km<sup>2
Sətir 105 ⟶ 103:
|+ [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|DQMV]] ətrafında olan, ərazisi tam və ya qismən işğal olunmuş rayonların əhalisinin etnik tərkibi, % (nəfər), 1979<ref>{{cite web |title=население азербайджана |url=http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnazerbaijan.html |website=www.ethno-kavkaz.narod.ru |access-date=12 October 2020}}</ref><ref>РГАЭ, ф. 1562, оп. 336, д. 999, 1244, 1565, 1566-д, 1567, 5925, 7879</ref>
|-
! !! [[Azərbaycanlılar]] !! [[Ermənilər]] !! [[Ləzgilər]] !! [[Ruslar]] !! [[Kürdlər]] !! Cəmi
|-
| [[Kəlbəcər rayonu]] || 99,5% (40,329) || 0,1% (49) || 0,1%(30) || 0,1% (46) || 0.1 (4) || 100% (40,516)
|-
| [[Laçın rayonu]] || 94,5% (44,665) || 0,1% (34) || 0,1% (23) || 0,1% (28) || 5,2% (2,437) || 100% (47,261)
Sətir 115 ⟶ 113:
| [[Cəbrayıl rayonu]] || 98,5% (42,415) || 0.1% (41) || 0,1% (33) || 1% (434) || 0 || 100% (43,047)
|-
| [[Zəngilan rayonu]] || 97,6% (28,685) || 0.1% (35) || 0,1% (19) || 2,0% (590) || 0 || 100% (29,377)
|-
| [[Füzuli rayonu]] || 96,6% (73,464) || 1.1% (833) || 0,1% (39) || 2,0% (1,544) || 0 || 100% (76,013)
|-
| [[Ağdam rayonu]] || 99,0% (107,493) || 0.4% (387) || 0,1% (95) || 0,4% (398) || 0 || 100% (108,554)
|-
| '''Cəmi''' || '''97,9% (363,588)''' || '''0,4% (1,405)''' || '''0,1% (260)''' || '''0,9% (3,352)''' || '''0,7% (2,441)''' || '''100% (371,441)'''
|}
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Dağlıq_Qarabağın_ətrafında_Ermənistan_işğalı_altında_olan_Azərbaycan_əraziləri"

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023