Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
( | töhfələr)
slavyanların yürüyüşləri əlavə olundu
|
||
|
Sətir 31:
{{İstinad siyahısı}}
{{etnos-qaralama}}Slayvanların talançı yürüyüşlərinin başlaması - XI əsrin sonundan başlayaraq Azərbaycan slavyanların - rusların basqınlarına məruz qaldı. Ərəb mənbələrin də Kiyev knyazının hərbi dəstəsinin - drujinasının üzvləri ruslar adlanırdı. Əvvəlki dövrdə slavyanlar Don-İdil (Volqa)-Xəzər su yolu ilə Azərbaycana gəlir və ölkəmizdən keçərək Xilafətin mərkəzi ilə ticarət edirdilər. Bəhs olunan dövrdə isə slavyanlar həmin yolla Xəzəryanı bölgələrə qarətçi yürüyüşlər təşkil etməyə başladılar.
1 - ci yürüyüşləri
X əsrin əvvəlindən bu yürüşlər geniş miqyas aldı. 909-cu ildə slavyanlar Xəzər dənizinin cənub sahillərini və Abaskun adasını qarətə başladılar. Lakin doğma torpağın müdafiəsinə qalxan yerli əhali onları ağır məğlubiyyətə uğratdı. Bir il sonra slavyanlar Sarı adasına və Xəzərin cənub-qərb sahili boyundakı məntəqələrə basqın edib qətl və qarətlər törətdilər. Oradan Gilana hücum etdilər, lakin məğlub olub şimala çəkildilər. Bu dəfə Şirvan şahın qoşunları ilə üzləşdilər və tam darmadağın edildilər.
Abşeron yarımadasına yürüyüş
914-cü ildə slavyanlar daha böyük qüvvə ilə yürüşə başladılar. Bu yürüşdə hər birində 100 döyüşçü olan 500 gəmi iştirak edirdi. Slavyanlar Xəzər dənizinə keçmək üçün Xəzər xaqanından icazə aldılar və ələ keçirdikləri qənimətin yarısını ona verməyi vəd etdilər. Bu yürüş zamanı Abşeron yarımadasındakı yaşayış məntəqələri qarət edildi, qadın və uşaqlar əsir alındı. Qənimətlərin və əsirlərin bir hissəsi Xəzər xaqanına verildi. Xəzərlər əsirlərin müsəlman türkləri olduğunu bildikdə slavyanlara qarşı döyüşə başladılar. Bu döyüşdə xəzərlərə bulqar, burtas (mordva), Xarəzm türkləri fəal yardım etdilər. Slavyanların çoxu məhv edildi və əsirlər azad olundu.
Bərdə faciəsi
944-cü ildə slavyanlar yeni qarətçi yürüşə başladılar. Bu yürüşün bir məqsədi Bərdəni ələ keçirib qarət etmək, digər məqsədi isə burada həmişəlik möhkəmlənmək idi. Slavyanlar Xəzərdən Kür çayına keçdilər və Bərdə yaxınlığına qədər qayıqlarla üzdülər. Oradan Bərdəyə hücum etdilər. Bu zaman Bərdə Salari dövləti tərkibində idi. Slavyanlar şəhərdəki Salari qoşununu məğlub edib qarətlərə başladılar. O zaman Bərdə Yaxın və Orta Şərqdə ən böyük ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərindən biri idi. Slavyanlar Qafqazın baş şəhəri, «Arranın anası» kimi tanınan Bərdəni zəngin qənimət mənbəyi hesab edirdilər.Slavyanlar Bərdə əhalisini qılıncdan keçirdilər, əmlaklarını da qarət etdilər. Sağ qalan bərdəlilər müqavimət göstərməkdə davam etdikləri üçün slavyanlar tələb etdilər ki, əhali şəhəri tərk etsin. Əmrə tabe olmayanlar məscidə toplandı və hər bir şəxsdən 20 dirhəm pul tələb edildi. Pul ödəyə bilməyən 20 min adam öldürüldü.Salari hökmdarı Azərbaycanın cənubuna hücum edən Mosul hakimi ilə vuruşduğu üçün Bərdəyə kömək edə bilmədi. Bu zaman Bərdə əhalisinin müqaviməti davam etdirməsi və slavyanların yoluxucu xəstəliyə tutulması düşmənin böyük itkilər verməsinə səbəb oldu. Ona görə də slavyanlar gecə vaxtı şəhəri yandırıb çoxlu qənimətlə Kür sahilindəki gəmilərinə minib getdilər. Slavyanların bu basqınından sonra Bərdə bir daha özünə gələ bilmədi. Məşhur Bərdə bazarı öz əvvəlki əhəmiyyətini itirdi.
Düşməndən kömək istəyən feodal hakimlər.
987-ci ildə Dərbənd hakimi yerli əyanlara qarşı mübarizə aparmaq üçün slavyanları köməyə çağırdı, sonra da öz yanında slavyanlardan ibarət mühafizə dəstəsi saxladı. 1030-cu ildə slavyanlar yürüş edib Bakıda və Kürlə Arazın qovuşduğu yerdə Şirvan şah ordusunu məğlub etdilər. Bu zaman Şəddadi hökmdarı Musa ibn Fəzl Beyləqanda qiyam qaldırmış qardaşına qarşı slavyanları köməyə çağırdı. Slavyanlar Beyləqan əhalisinə divan tutdular və çoxlu hədiyyələr aldılar. Sonra da Bizans yolu ilə ölkələrinə döndülər.
Şirvana yürüyüş
1032-ci ildə slavyanlar yenidən Şirvana basqın etdilər. Bu zaman alanlar və sərirlər də onlarla ittifaqda idilər. Düşmən qüvvələri Şamaxını ələ keçirib qarət etdilər, 10 min adamı öldürdülər. Vətənin müdafiəsinə qalxan xalq yadelliləri Azərbaycandan qovdu. Şirvandan qovulan düşmən qüvvələrini Dərbənd hakimi ağır məğlubiyyətə uğratdı. Bu hadisədən bir il sonra Dərbənd hakimindən qisas almaq üçün alanlar və slavyanlar yenidən hücum etdilər. Lakin yenə məğlub oldular.
Nəticə
IX əsrin sonundan başlayan slavyan basqınları ilə Azərbaycan xalqı tarixdə ilk dəfə Xəzər dənizindən hücuma məruz qaldı. Azərbaycanda vahid dövlətin olmaması, daxili çəkişmələr, həmçinin Xəzərdə hərbi donanmanın yoxluğu bu hücumların qarşısını almağa imkan vermədi.
Mənbələr
<nowiki>https://www.trims.edu.az/noduploads/book/quot-azarbaycan-tarixi-quot-fanni-uzra-7-ci-sinif-ucun-darslik.pdf</nowiki>
[[Kateqoriya:Slavyanlar|*]]
[[Kateqoriya:Xalqlar]]
| |||