Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teq: Əllə geri qaytarma
|
Səhifənin məzmunu '{{mənbə azlığı}} {{Şirkət |adı = AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi |loqotipi = Az-se...' yazısı ilə dəyişdirildi
Teq: Dəyişdirildi
|
||
Sətir 1:
{{mənbə azlığı}}
{{Şirkət
|adı = AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi
|loqotipi =
|tipi =
|birjada listinqi =
Sətir 25 ⟶ 24:
|veb-saytı = [http://www.seismology.az seismology.az]
}}
'''
==Hakkında==
AMEA nəzdində RSXM-nin seysmoloji tədqiqatları peyk rabitəsi ilə işləyən seysmik stansiyalar şəbəkəsi vasitəsi ilə aparılır. Bu seysmik stansiyalar şəbəkəsi ABŞ-ın "Kinemetriks" şirkətinin istehsalıdır.
[[Şəkil:Xerite az.az.jpg|right|277x277px]]
Hazırda Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəznin respublika ərazisində 35 peyk rabitəsi ilə işləyən seysmik stansiyaları var. Mərkəz tərəfindən respublika ərazisində 24 GPS stansiya quraşdırılmışdır. RSXM-nin hazırda 35 telemetrik seysmik stansiya, 24 GPS, 6 geofiziki, 5 geokimyəvi, 7 mobil seysmik stansiyaları fəaliyyət göstərir
[[Şəkil:Isgal rayonlar.az.jpg|right|274x274px]]
[[Ağdam]] və [[Füzuli]] rayonlarının Azərbaycanın nəzarətində olan hissəsində isə yeni seysmik stansiyalar quraşdırılıb.
== Tarixi ==
[[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]
1902-ci ildə [[Şamaxı]]<nowiki/>da baş verən güclü zəlzələdən sonra Bakıda neft sənayesi ilə məşğul olan Nobel qardaşlarının təşəbbüsü ilə həmin il Azərbaycan ərazisində üç yerdə seysmik stansiyalar quraşdırılmış və bununla da instrumental müşahidələrə başlanılmışdır.
SSRİ dövründə uzun müddət Azərbaycanda müstəqil seysmoloji xidmətin fəaliyyətinə icazə verilməsə də, 1979-cu ildə Azərbaycan SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarına və Milli Elmlər Akademiyasının sərəncamına əsasən AMEA Geologiya İnstitutunda “Geofizika” Elmi Mərkəzində Təcrübi-Metodiki Geofizika Partiyası yaradılmışdır. 1980-ci ildə isə bunun əsasında Təcrübi-Metodik Geofizika Ekspedisyası təşkil edilmişdir. Ekspedisyaya AMEA-nın müxbir üzvü, geologiya-minerologiya elmlər doktoru Arif Həsənov rəhbərlik etmişdir.
[[Azərbaycan Respublikası]] Nazirlər Kabinetinin 01. 09.1998-ci il tarixli 179 saylı və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin 17.12.1998-ci il tarixli 22/2 saylı qərarları ilə TMGE-yə 1999-cu ildən AMEA-nın nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi statusu verilmişdir.
2008-ci ildən AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinə AMEA-nın müxbir üzvü, Əməkdar Elm xadimi,geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor Qurban Cəlal oğlu Yetirmişli rəhbərlik edir.
2009-2010-cu illərdə daha 11 "Kinemetrics" stansiyası ("Astara", "Zərdab", "Gədəbəy", "Xınalıq", "Altıağac", "Kürdəmir", "Lerik", "Zaqatala", "Mingəçevir", "Qazax", "Saatlı") alınaraq quraşdırılmışdır. 2011-ci ildə RSXM tərəfindən daha 6 telemetrik seysmik stansiya ("Qobustan", "Qəbələ", "Qusar", "Ordubad", "Şahbuz", "Heydərabad") quraşdırılaraq işə salınmışdır və bununla da seysmik stansiyaların sayı 31-ə çatmışdır.
Yeni sistemlə serverin yaddaşı artırılmış, "Antelope 5.2-64" proqramının son versiyası yüklənilmişdir. Yeni sistem zəlzələlərin emalında və digər proqramlarda, məlumatlar bazasının yaradılmasında və arxivləşdirilməsində istifadə olunur. [[Apple|"Apple" şirkətinin]] kompüterləri "Mac OS X 10" əməliyyat sistemində işləyir.
Makroseysmik tədqiqatların yerinə yetirilməsi baş vermiş zəlzələlərin makroseysmik intensivliyini təyin etməkdən ibarətdir. [[MSK-64]] seysmik cədvəli üzrə zəlzələnin gücünü səciyyələndirmək üçün müxtəlif əlamətlərdən istifadə olunur: bina və tikililərin zədələnmə dərəcələri, qruntlarda qalıq deformasiyaları, qrunt suları rejiminin dəyişməsi, titrəyişlərin hiss edilməsi və s.
Makroseysmik titrəyişlər, alınmış statistik materialların analizi intensivliyin balla qiymətləndirilməsinə imkan verir. Nəticə olaraq izoseystlər xəritə-sxemi qurulur və bu da makroseysmik təzahürlərin coğrafi paylanmasını özündə əks etdirir. Daha sonra makroseysmik müşahidələrin nəticələri zəlzələ ocağının parametrlərinin: onun koordinatlarının, dərinliyinin, uzantı istiqamətinin, ölçülərinin və maqnitudasının təyin edilməsi üçün istifadə olunur.
[[Şəkil:Qurban Cəlal oğlu Yetirmişli.jpg|thumb|[[Qurban Yetirmişli]], 2008-ci ildən RSXM-in direktorudur.|230x230px]]
==
===Jurnal===
Jurnalın baş redaktoru AMEA nəzdində RSXM-nin baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Qurban Yetirmişlidir.
[[File:Zəlzələlərin tədqiqatı bürosu.jpg|thumb|Zəlzələlərin tədqiqatı bürosu]]
===Digər===
'''Zəlzələlərin tədqiqatı bürosu'''
2003-cü ildən bu müşahidə şəbəkəsi fəaliyyətə başlamışdır.
'''Makroseysmik Tədqiqatlar şöbəsi'''
[[File:Zelzele ocaqlarının dinamikası.jpg|thumb|Zəlzələ ocaqlarının dinamikası]]
'''Zəlzələ ocaqlarının dinamikası şöbəsi'''
[[File:Seysmotoqrafiya.jpg|thumb|Beynəlxalq seysmotomoqrafiya laboratoriyası]]
'''Beynəlxalq seysmotomoqrafiya laboratoriyası'''
2017-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində (AMEA nəzdində RSXM), ABŞ-ın E.Lourens adına Livermor Milli Laboratoriyasınında və ABŞ-ın Missuri Elm və Texnologiya Universitetində fəaliyyət göstərən “Beynəlxalq seysmotomoqrafiya” laboratoriyası yaradılmışdır.
'''Geofizika'''
Geofiziki sahələrdəki seysmoanomal effektlərin təzahürü strukturları və xüsusiyyətlərinin kompleks tədqiqi ilə məşğul olur. Geofiziki stansiyalar şəbəkəsi vasitəsilə geomaqnit sahəsi gərginliyinin, ağırlıq qüvvəsi və qravitasiya potensialin ikinci törəməsinin variasiyaları araşdırılır.
=== RSXM-nin seysmik stansiyaları ===
{{columns-list|3|
Sətir 260 ⟶ 112:
* Şəki seysmik stansiyası
}}
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
== Xarici keçidlər ==
*http://www.seismology.az
*http://seismology.az/journal/
[[Kateqoriya:AMEA-nın institut və təşkilatları]]
|