|orijinal_adı = دولة الإمارات العربية المتحدة<br/>''{{unicode|Dawlat al-ʾImārāt al-ʿArabiyyah al-Muttaḥidah}}'

|milli_şüarı = الله , الوطن , الرئيس<br />''Allah, əl-Vaṭan, ər-Rə'īs''{{Spaces|2}}<small><br />"Allah, Vətən, Prezident"</small>

|himni {{lang|ar|عيشي بلادي}}<br />"''[[Ishy Bilady|{{transl|ar|Īšiy Bilādī}}]]''"<br />{{small|"Yaşasın Xalqım"}}<br />[[File:Ishy Bilady.ogg|Ishy Bilady (instrumental)|center]] =

BƏƏ federativ dövlətdir. Bütün əmirliklər mütləq monarxiyadır. Yalnız Əbu Dabi əmirliyində kabinet (hökumət) və Milli Məşvərətçi Şura kimi orqanların olması həmin əmirliyi idarə formasına görə konstitusiyalı monarxiyaya yaxınlaşdırır. BƏƏ-in qüvvədə olan müvəqqəti konstitusiyası 1971-ci ilin iyununda qəbul edilmişdir. Dövlət başçısı prezidentdir (səlahiyyət müddəti 5 ildir). Ali qanunverici orqan Əmirlərin Ali Şurasıdır. Parlament –— Federal Milli Məşvərətçi Məclis məşvərətçi orqandır. İcraedici hakimiyyət nazirlər şurasına məxsusdur.

[[Prezident]], Əbu-Dabinin hakimi şeyx Xəlifə bin-Zahid Şeyx Xəlifə atası Şeyx Zahid bin–Sultanbin-Sultan əl-Nahyanın vəfatından dərhal sonra, BƏƏ-də Federal Şurada prezident postuna təyin olundu. 86 yaşlı başçı bu vaxta qədər uzun müddət xəstə idi və 2004-cü ilin noyabr ayında vəfat etdi. 1969-cu ildən Əbu-Dabinin şahzadəsi olan Şeyx Xəlifə qərb islahatçısı kimi reputasiyaya malikdir. Tez-tez "millətin atası" adlandırılan Şeyx Zahid hələ 1966-cı ildə Əbu–DabininƏbu-Dabinin hakimi vəzifəsində öz qardaşını əvəz etmişdi. Güclü lider və federasiya ideyası tərəfdarı olduğuna görə məhz o, 1971-ci ildə BƏƏ-nin birinci prezidenti seçilmişdi. O vaxtdan hər beş il onu prezident postuna yenidən seçiblər. Şeyx Zahid ölkənin siyasi həyatına dini dözümlülük və əsasən də qadınlar üçün hüquq bərabərliyi kimi anlayışlar gətirmişdi. Bu isə BƏƏ-də əhəmiyyətli dərəcədə stabilliyin yaranmasına gətirib çıxardı.

* Vitse–prezidentVitse-prezident, baş nazir, Dubayın hakimi: şeyx Məhəmməd bin-Rəşid əl-Məktum

* Əcmanın hakimi: şeyx Humaid bin–Rəşidbin-Rəşid əl–Nuaimiəl-Nuaimi

* Əl-Fucayrının hakimi: şeyx Hamad bin Muhamməd bin–Hamadbin-Hamad əl –— Şərqi

* Ras-əl-Haymanın hakimi: şeyx Sakr bin–Muhammədbin-Muhamməd əl-Qasimi

* Şarcanın hakimi: şeyx Sultan bin–Muhəmmədbin-Muhəmməd əl–Qasimiəl-Qasimi

* Ümm-əl-Kayvaynanın hakimi: şeyx Rəşid bin–Əhmədbin-Əhməd əl Mualla

== Tarixi ==

BƏƏ ərazisində arxeoloji qazıntılar 20-ci əsrin 50-ci illərindən aparılır. Tədqiqatçıların fikrincə, bura eramızdan 6 min il əvvəl məskunlaşmışdır. BƏƏ-yə daxil olan əmirliklərin ərazisi qədimdə, orta əsrlərdə və yeni dövrün əvvəlində Omanın bir hissəsini təşkil edirdi. E.ə. 6-cı əsrdə Əhəmənilər sülaləsinin hakimiyyətində, 3,6-cı əsrlərdə Sasanilər dövlətinin tərkibində olmuş, 7-ci əsrdə Ərəb xilafətinə daxil edilmiş, islam hakim din olmuşdur. Bu ərazi [[Hindistan]] ilə [[Afrika]], İran ilə Mesopotamiya arasında mühüm ticarət məntəqəsi rolunu oynayırdı. 8-ci əsrin ortalarında ölkə əhalisi (xüsusilə Şarcə və Dubay əmirlikləri) Əməvilər xəlifəsinin canişininə qarşı Oman qəbilələrinin üsyanında iştirak etmişdir. Nəticədə 8,9-cu əsrlərin ortalarında əmirliklər əslində müstəqil hakimlər tərəfindən idarə olunurdu. 9-cu əsrin sonunda onlar Abbasilərə xərac verməyə başladılar. Bu dövrdə Dubay, Şarcə və Fuceyra şəhərləri meydana gəldi. 10,11-ci əsrlərdə Ərəbistan yarımadasının ş. hissəsi Qərmətilər dövlətinin tərkibində, onun parçalanmasından sonra isə Omanın təsiri altında idi. 13-cü əsrdə BƏƏ ərazisi Hulakuların, 15-ci əsrin sonlarında isə avropalıların hücumlarına məruz qalmış, 16-cı əsrin əvvəli –— 17-ci əsrin ortalarında qismən portuqalların hakimiyyətində olmuş, sonralar isə Səfəvi şahları, Osmanlı sultanları, Oman hakimləri, Vəhhabilər arasında mübarizə obyektinə çevrilmişdi. Kabotaj ticarəti ilə məşğul olan əmirliklərin əhalisi 18-ci əsrdən İngiltərə Ost-Hind şirkəti ilə mübarizəyə qalxdı; 19-cu əsrin əvvəlində Ost-Hind şirkəti buraya hərbi ekspedisiya göndərdi və 1820-ci ildə 7-ci ərəb əmirliyinin əmir və şeyxlərini (hakimlərini) bu ərazidə İngiltərə nəzarətinin qoyulması və qədim Omanın 3 hissəyə –— Oman imamlığına, Məsqət sultanlığına və “Pirat sahilinə” parçalanması haqqında Baş müqaviləni imzalamağa məcbur etdi. Sonralar (1835, 1839, 1853, 1892) ölkədə İngiltərə protektoratlığını bərqərar edən yeni sazişlər (Ost-Hind şirkəti ilə yerli hakimlər arasında) imzalandı. İngiltərə müstəmləkəçiləri 1853-cü ildə onu Müqaviləli Oman (MO) adlandırdılar. MO əmirlikləri ərazisində İngiltərənin hərbi bazaları yaradıldı. Siyasi hakimiyyət İngiltərə siyasi agentinin əlində idi. O, əvvəlcə Buşir (İran), sonra isə Bəhreyndəki siyasi rezidentə tabe idi.

Təbii xüsusiyyətlərinə görə ölkə dörd təbii bölgəyə ayrılır: Fars körfəzi sahili, Materik yaylası, Oman körfəzi sahili və Dağlıq ərazi. Ölkə ərazisinin çox böyük hissəsini səhralar təşkil edir. BƏƏ-də qiymətli faydalı qazıntılar –— neft, təbii qaz, dəmir filizi, daş duz, nikel və s. aşkar edilmişdir. Mütəxəssislərin fikrincə ölkədə neftin aşkar edilmiş ehtiyatı 10,0 mlrd. tona yaxındır. Əmirliklərin ərazisində iqlim xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənən Qərb və Şərq bölgələrə ayrılır.

Qərb bölgəsində şərti olaraq qış adlandırılan mövsüm sutkalıq temperaturu 20-23 dərəcəyə çatan mülayim, yayda isə temperatur 40-43 dərəcəyə çatan isti iqlim hakimdir. Şərq bölgəsi tropik qurçaqda yerləşdiyindən burada bütün il boyu tropik hava kütlələri hakim olurona görə bu bölgə quraqlığı və tozlu hava axınının üstünlüyü ilə seçilir. Ölkənin qərbinə il ərzində 100 (daxili rayonlara 50), şərqinə 200–300&nbsp;200-300 mm həcmində yağış yağır. Əmirliklərin ərazisində yerüstü su mənbələri yoxdur. Keçmişdə yeraltı sular yeganə həyat mənbəyi olub. Son illərdə suvarma olan tələbatı ödəmək üçün dəniz suyunu təmizləyən qurğular tikilmişdir. BƏƏ-də meşə massivləri yoxdur, əksər yollarda xüsusilə magistral yolların qıraqlarında əkilmişdir. Əmirliklərin ərazisində arxeoloji qazıntı işlərinə ötən əsrin 50-ci illərindən başlanmışdır. Mütəxəssislərin fikrincə, eramızdan 6 min il əvvəl bu yerlərdə insan yaşamışdır. Hindistan və Afrika, İran və Mesopotamiya arasında mühüm ticarət mətnəqəsi funksiyasını yerinə yetirən bu ərazilər orta əsrlərdə Portuqaliya, İran, Oman, İngiltərə dövlətləri tərəfindən idarə olunub. 1971-ci ildə əmirliklər Böyük Britaniyadan siyasi müstəqillik əldə edir. BƏƏ dövlət quruluşuna görə federativ monarxiyadır. Dövlət başçısı ayrı-ayrı Əmirliklərin rəhbərləri tərəfindən 5 il müddətinə seçilən prezidentdir. 1971-ci ildən Əbu-Dabi əmirliyinin rəhbəri Şeyx Zahid ben Sultan-əl Nəhəyan dövlətin prezidentidir. Ali qanunverici orqan prezident yanında 40 nəfərədn ibarət Məsləhətverici Milli Şuradır. Ali icraedici orqan Dubay əmrinin rəhbərlik etdiyi Nazirlər kabinetidir. ÖLkədə siyasi partiyaların və həmkarlar təşkilatının fəaliyyəti qadağan olunub. BƏƏ-də yaşayanların əksəriyyəti ərəblərdən (həm yerli, həm də gəlmələr) ibarətdir. "Neft hay-küyü" ilə əlaqədar əhalinin sayı xaricilər heabına xeyli artmışdır. Orta ömür müddəti kişilər üçün 70, qadınlar üçün 74 ildir. Əmirliklərdə urbanizasiya prosesi sürətlə gedir. Ölkə əhalisinin 80 faizi şəhərlərdə yaşayır. Əbu-Dabi, Dubay, Şərca ən böyük şəhərləridir.

Əmirliklərin ərazisində iqlim xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənən Qərb və Şərq zonası ayrılır. İran körfəzi bölgəsinə aid edilən Qərb zonasında qış mövsümündə (dekabr-fevral) gündəlik temperatur müsbət 20-35 dərəcəyə çatan mülayim isti, yayda isə (iyul-avqust) temperatur tərəddüdü 38-50 dərəcə olan çox isti hava hakim olur. Bu zonada çox nadir hallarda temperatur müsbət 5-10 dərəcəyədək aşağı düşür. Qərb zonasında həm qışda, həm də yayda gecə və gündüz temperatur tərəddüdü nisbətən kəskin olur. Yayda gecə temperatur 20, qışda isə 15 dərəcəyədək aşağı düşür. Sahildə rütubət yüksək olduğundan (85–9585-95 faiz) nəfəs almaq belə çətinləşir. Oman körfəzi bölgəsinə aid edilən Şərq zonası tropik qurşaqda yerləşdiyindən burada bütün il boyu tropik hava kütlələri hakim olur. Ona görə də bu zona quraqlığı və yayda tozlu hava axınının üstünlüyü ilə seçilir. Şərq zonasında iqlimin formalaşmasına Oman körfəzi ilə birlikdə Ərəbistan dənizindən gələn yay və qış mussonları da böyük təsir göstərir. Qış mussonlarının təsiri ilə Oman körfəzinin sahil bölgələrində temperatur 20, dağlıq rayonlarında isə 10 dərəcəyədək aşağı düşür. Əl-Batin ovalığı, Qərbi Həcər və Ruus-əl-Cəbəl dağlarının ətəkləri yay mussonlarının təsirinə məruz qaldığından iyul ayında sahildə və dağ dərələrində temperatur 25-26 dərəcə təşkil edir. ölkənin qərbinə il ərzində 100&nbsp; mm (daxili səhralarda 70–80&nbsp;70-80 mm) yağıntı düşür. Burada yerləşmiş Rəss-əl-Heymə ən çox yağıntı alan əmirlikdir (200–300&nbsp;200-300 mm). Ölkənin şərqində yağıntıların miqdarı Qərbə nisbətən çoxdur (il ərzində 200–250&nbsp;200-250 mm).

50-ci illərə qədər BƏƏ-də neft yataqları kəşf olunanadək iqtisadiyyatda əsas sahələr hələ o vaxt tənəzzülə uğrayan balıqçılıq və mirvari hasilatı idi. Amma 1962-ci ildən əmirliklərdən ilk olaraq Əbu-Dabi neft ixrac etməyə başlayanda ölkə və onun iqtisadiyyatı tanınmayacaq dərəcədə dəyişildi. Birləşmiş Ərəb Əmirliyi yaradıldığı gündən onun prezidenti, Əbu-Dabinin mərhum hakimi şeyx Zahid neft sənayesi potensialını tez dərk etdi və neft ixracından gələn gəliri səhiyyəyə, təhsilə və milli infrastrukturun inkişafına yatıraraq, bütün əmirliklərin inkişafını təmin etdi. Neft sənayesinin inkişafı xarici işçi qüvvəsinin axınına səbəb oldu, indi onlar ölkə əhalisinin, təqribən, 1/4 hissəsini təşkil edirlər. Biznes və turizmin inkişafı əmirlikdə tikinti bumunun inkişafına səbəb oldu. Milyardlarla dollar bu cür layihələrə yatırılır, belə şəhərlərin simvolu Əbu-Dabi və kosmopolit Dubaydakı kimi möhtəşəm mehmanxanalar və göydələnlərdir. BƏƏ –— Fars körfəzi ölkələri içərisində digər mədəniyyət və inanclara qarşı dözüm nümayiş etdirən ən liberal ölkədir. Bununla yanaşı, BƏƏ bu regionda ümumiyyətlə seçkili hakimiyyət orqanı olmayan yeganə dövlətdir.<ref>http://www.anspress.com/index.php?stid=300101561</ref>

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində qiymətli faydalı qazıntılar [[neft]], [[təbii qaz]], [[dəmir filizi]], [[daşduz]], [[uran]], [[xromit]], [[nikel]], [[mis]], [[platin]], [[boksit]], [[maqnezit]], [[asbest]] və s. aşkar edilmişdir. Neft və təbii qaz yataqları daha tez mənimsənilmiş, digərləri isə hələ də tədqiq edilməkdədir. Məsələn, dağlıq bölgədə yerləşmiş [[Rəs-əl-Heymə]] əmirliyinin faydalı qazıntılarla zəngin olması məlumdur. Əmirliklərin ən mühüm sərvəti dünyəvi əhəmiyyətə malik olan neft və təbii qazdır. Əmirliklərin ərazisində və ona məxsus şelf zonasında İran körfəzi neft-qaz hövzəsinə aid iki areal (Qətər-Hörmüz və Murban) yerləşir. Qətər –— Hörmüz arealında Umm–ŞeyfUmm-Şeyf, Əl-İdd-Əş-Şarqi, Murban arealında isə Bu –— Qəza, Abu Cidu, Murban ən böyük neft-qaz yataqlarıdır. Murban, Bu –— Qəza və Adu Cidu yataqlarının hər birinin neft ehtiyatı təqribən 500 mln. tondur. Ölkə üzrə neft ehtiyatı isə 12,95 mlrd. tondur. Bu göstəriciyə görə Yaxın və Orta Şərq regionunda 5-ci yeri (Səudiyyə Ərəbistanı, İran, İraq, Küveyt) tutur. Təbii qaz ehtiyatı isə 6,0 trln. kub metrdən çoxdur (2005).

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini tez-tez "vergi cənnəti" adlandırırlar.Ölkənin vergi sisteminin özəlliyi ondan ibarətdir ki, BƏƏ-də nə mü əssisələrin gəlir vergisi (xarici banklar və neft şirkətləri istisna olmaqla –— xarici banklar gəlirlərinin 20%-i həmində vergi ödəyirlər; xarici neft şirkətləri isə Əbu-Dabi əmirliyində gəlirlərinin 55%-i, bütün digör əmirliklərdə isə gəlirləri nin 50%-i həcmində vergi ödəməlidirlər), nə də fiziki şəxslərin gəlir vergisi mövcud deyil. Gömrük rüsumları da çox məhdud xarakter daşıyır –— rəsmi olaraq zinət əşyaları 10%-lik, digər ixrac olu an mallar isə 4% lik vergiyə cəlb edilirlər, praktikada isə ixrac edilən malların əksəriyyəti vergiyə cəlb olunmur, əgər olunurlarsa belə, verginin həcmi 1%-dən artıq olmur.

Bank sisteminin başında Mərkəzi bank durur. Bu qurum inkişafetmiş ölkələrin mərkəzi banklarının yerinə yetirdiyi standart funksiyaları icra edir. Ümumən, ölkənin bank sektoru çox sürətlə inkişaf edir -— ildə orta hesabla 15-20%. Ölkədə 4 kateqoriyaya məxsus bank mövcuddur: kommersiya bankları,investisiya bankları,islam bankları (islam qanunları-şəriət əsasında fəaliyyət göstərirlər və kreditlər üzrə faiz almırlar) və sənayenin inkişafı bankları.

BƏƏ-də əhalinin ilk siyahıya alınması 1968-ci ilin mart-aprel aylarında aparılmış (o vaxt ölkə Müqaviləli Oman adlanırdı) və 180 min nəfər sakin qeydə alınmışdı. «Neft hay-küyü»ilə əlaqədar əhalinin sayı təbi artım, xüsusilə xarici mühacirlərin qonşu Ərəb ölkələri, Hindistan və İrandan gələn fəhlələrin kütləvi axını hesabına sürətlə artmış və 2005-ci illərin əvvəllərində təxminən 4,0 mln. nəfərə çatmışdır. Əhalinin ilk siyahıya alınmasından XXI əsrin əvvəllərinə qədər ölkədə yaşayanların sayı 20 dəfədən çox artmışdır. Demoqrafların hesablamalarına görə 2015-ci ildə ölkədə əhalinin sayı 6,0 mln. nəfərə qədər arta bilər. [http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/censusdates.htm 5 -— 6 dekabr 2005-ci il siyahıyaalınması] na əsasən BƏƏ əhalisi 4.106.427 nəfər olmuşdur.<ref name="Population by Emirates 1975-2005">United Arab Emirates National Bureau of Statistics: Demographic and Social Statistics: Censuses -— 2005 -— [http://www.uaestatistics.gov.ae/ReportPDF/220712_%20DSS_CENSUS_Population%20by%20Emirates%201975-2005.xls Population by Emirates 1975-2005]</ref> BƏƏ əhalisi əsasən ərəblərdən, qismən bəluclardan, farslardan, puştunlardan, pəncablılardan, benqallardan və az sayda digər etnik qruplardan ibarətdir.<ref>Joshua Project -— [http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=AE Ethnic People Groups of United Arab Emirates]</ref>

Digər Afrika-Ərəb ölkələrində olduğu kimi Ərəb dili burada rəsmi dildir. Ərəb dili ölkədə təhsil dilidir və hakim dil olma xüsusiyyəti daşıyır. Müəyyən bir dövrdə İngilis hakimiyyətində qaldığı üçün ölkədə İngilis dilində də danışırlar. Xüsusilə iş həyatında geniş şəkildə İngilis dilindən istifadə edilir. Küçə, mağaza və digər yerlərin adları İngilis dilində yazılır. Ticarət dili Fransız, ərəb və fars dilləridir. Ölkədə Pakistan və Hindistanlı gəlmələrin sayının yüksəkliyi səbəbindən burada Hind-Urduca da danışılır.

Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (Əbu-Dabi, Dubay, Şarca, Acman, Umm–əlUmm-əl-Kayvayn, Əl-Fucara, Ras-əl-Xayma) əhalisinin əksəriyyəti (89%) müsəlmanlardır. Müsəlmanların 2/3 hissəsi vahhabiliyə yaxın olan sünnülüyün hənbəli məzhəbinə etiqad edir. Eyni zamanda sünnü-malikilər və çox az sayda sünnü-şafiilər yaşayırlar. BƏƏ-də şiələrə (əhalinin 1/5-i; onlar İrandan, Pakistandan və Hindistandan gələnlərdir) də rast gəlinir. Şərqdə və cənubda ibaditlər (40 min nəfərə yaxın) yaşayır. Bununla yanaşı xristianlar (əhalinin 6%-i, əsasən ingilislər və amerikanlar) və induslar da müsəlmanlarla yanaşı yaşayırlar.

İşsizlik səviyyəsi: 2004-cü il də –— 2,4%. Lakin bu, ölkənin bütün əhalisinə aid olan göstəricidir. Yalnız BƏƏ-nin vətəndaşlarına ayrılıqda baxılarsa, onlar arasında işsizlik daha böyükdür və getdikcə artır: 1999-cu il də 7,6% idi sə, 2004-cü il də 11,4% olub. Urbanizasiya səviyyəsi 88%-ə bərabərdir.

Dövlət şirkətlərində əmək haqqının baza hissəsinin həcmi də vətəndaşlar və qeyri-vətəndaşlar üçün 1,5 dəfə fərqlidir –— 4200 dirhəm və 2800 dirhəm (müvafiq olaraq, 1140 dollar və 760 dollar). Uşaq əməyi əsas problemlərdən biridir. BƏƏ-də qəbul olunmuş qanunlara əsasən, rəsmən yaşı 15-ə çatmamış uşaqların işə götürülməsi qadağandır. 15 yaşından 18 yaşına qədər yeniyetmələrin işə qəbulunda da bir sıra ciddi məhdudiyyətlər mövcuddur. Lakin bu qanunlara o qədərdə məhəl qoyulmur. Ölkədə çox məşhur olan əyləncə növündə –— dəvələrin yürüşündə uşaqların жokey kimi istifadə olunması bir qədər müstəsna hallara aiddir. Varlı dəvə sahibləri BƏƏ vətəndaşı olmayan uşaqların arasın dan жokeylərin seçilməsinə üstünlük verirlər. Özü də əsasən Banqladeşdən, şri-Lankadan və ya Pakistandan olan kasıb ailələrin uşaqlarına üstünlük verilir, həmçinin uşaqlar maksimum gənc və arıqolmalıdırlar ki, dəvənin yükü çox olma sın. Hüquq müdafiəçilərinin məlumatlarına əsasən, belə uşaqları faktiki olaraq oğurlayır və ac sax layır lar ki, жokeyin çəkisi mümkün qədər az olsun. 2002-ci ildə ölkə hökuməti bu cür praktikanı qadağan edən qanun qəbul etmiş dir. Be lə ki, dəvə yarışlarında yaşı 15-ə qədər və çəki si 45 kq-a qədər olan uşaq lardan istifadə olunması qəti qadağan edilib. Lakin bu qanun o qədər ciddi gözlənimir. Çünki dəvə yarışlarında böyük pullar dövr edir, bəzən yarışa qoyulan məbləğlər milyonlarla dollara bərabər olur. Sosial təbəqələşmə, yaxud Bir əşmiş Ərəb Əmirliklərində kasıblarla varlılar arasındakı fərq haqqında dürüst məlumat yoxdur.

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində dünya mətbəxlərindən yeməklərə rast gəlinir. Sıx turist potensialı olan bu ölkədə, hər zövqə xitab edəcək bir çox restoranla qarşılaşmaq olar..Ümumi olaraq Türk mətbəxinə bənzəyən bir yemək mədəniyyəti var. Lakin ədviyyatları,yağları və fərqli yemək bişirmə tərzləri, yeməklərinin dadları Türk yeməklərindən fərqlənir. Burada Xurma Dolması adlı yeməki şirin və pendirli bir qarışıqdan ibarət olan dəyişik bir ləzzətdir.