Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
təkmilləşdirmə, yeniləmə
|
→Tarixi: təkmilləşdirmə, yeniləmə
|
||
|
Sətir 94:
== Tarixi ==
{{Əsas|BƏƏ tarixi}}
BƏƏ ərazisində arxeoloji qazıntılar 20-ci əsrin 50-ci illərindən aparılır. Tədqiqatçıların fikrincə, bura eramızdan 6 min il əvvəl məskunlaşmışdır. BƏƏ-yə daxil olan əmirliklərin ərazisi qədimdə, orta əsrlərdə və yeni dövrün əvvəlində Omanın bir hissəsini təşkil edirdi. E.ə. 6-cı əsrdə Əhəmənilər sülaləsinin hakimiyyətində, 3,6-cı əsrlərdə Sasanilər dövlətinin tərkibində olmuş, 7-ci əsrdə Ərəb xilafətinə daxil edilmiş, islam hakim din olmuşdur. Bu ərazi [[Hindistan]] ilə [[Afrika]], İran ilə Mesopotamiya arasında mühüm ticarət məntəqəsi rolunu oynayırdı. 8-ci əsrin ortalarında ölkə əhalisi (xüsusilə Şarcə və Dubay əmirlikləri) Əməvilər xəlifəsinin canişininə qarşı Oman qəbilələrinin üsyanında iştirak etmişdir. Nəticədə 8,9-cu əsrlərin ortalarında əmirliklər əslində müstəqil hakimlər tərəfindən idarə olunurdu. 9-cu əsrin sonunda onlar Abbasilərə xərac verməyə başladılar. Bu dövrdə Dubay, Şarcə və Fuceyra şəhərləri meydana gəldi. 10,11-ci əsrlərdə Ərəbistan yarımadasının ş. hissəsi Qərmətilər dövlətinin tərkibində, onun parçalanmasından sonra isə Omanın təsiri altında idi. 13-cü əsrdə BƏƏ ərazisi Hulakuların, 15-ci əsrin sonlarında isə avropalıların hücumlarına məruz qalmış, 16-cı əsrin əvvəli – 17-ci əsrin ortalarında qismən portuqalların hakimiyyətində olmuş, sonralar isə Səfəvi şahları, Osmanlı sultanları, Oman hakimləri, Vəhhabilər arasında mübarizə obyektinə çevrilmişdi. Kabotaj ticarəti ilə məşğul olan əmirliklərin əhalisi 18-ci əsrdən İngiltərə Ost-Hind şirkəti ilə mübarizəyə qalxdı; 19-cu əsrin əvvəlində Ost-Hind şirkəti buraya hərbi ekspedisiya göndərdi və 1820-ci ildə 7-ci ərəb əmirliyinin əmir və şeyxlərini (hakimlərini) bu ərazidə İngiltərə nəzarətinin qoyulması və qədim Omanın 3 hissəyə – Oman imamlığına, Məsqət sultanlığına və “Pirat sahilinə” parçalanması haqqında Baş müqaviləni imzalamağa məcbur etdi. Sonralar (1835, 1839, 1853, 1892) ölkədə İngiltərə protektoratlığını bərqərar edən yeni sazişlər (Ost-Hind şirkəti ilə yerli hakimlər arasında) imzalandı. İngiltərə müstəmləkəçiləri 1853-cü ildə onu Müqaviləli Oman (MO) adlandırdılar. MO əmirlikləri ərazisində İngiltərənin hərbi bazaları yaradıldı. Siyasi hakimiyyət İngiltərə siyasi agentinin əlində idi. O, əvvəlcə Buşir (İran), sonra isə Bəhreyndəki siyasi rezidentə tabe idi.
== Coğrafiyası ==
{{Əsas|BƏƏ coğrafiyası}}
| |||