Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k clean up using AWB
Sətir 46:
{{Əsas|Mirmehdi xan Qasımlı-Əfşar|Xəlil xan Özbək|Həsənəli xan Ziyadoğlu-Qacar|Hüseynəli xan Ziyadoğlu-Qacar|Qulaməli xan Ziyadoğlu-Qacar}}
=== Mirmehdi xan (1747–1752) ===
[[Nadir şah Əfşar|Nadir şah]]ın [[1747]]-ci ilin iyulun 19-dan 20-ə keçən gecə suiqəsdsui-qəsd nəticəsində öldürülməsi<ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/afsharids-dynasty|title=AFSHARIDS|work=iranicaonline.org}}</ref> ilə [[Azərbaycan]]da güclü qarışıqlıq yarandı, hər tərəfdə taxt-taca iddialar irəli sürülməyə başladı. Bu mübarizədə müvvəqqəti olaraq Nadir şahın qardaşı oğlu Əliqulu xan [[Adil şah]] adı ilə hakimiyyətə gətirildi.<ref>Mirzə Adıgözəl bəy. Qarabağnamə. Qarabağnamələr, I kitab.s.33</ref> Lakin yeni şah müstəqil xanlıqların yaranmasının qarşısını ala bilmədi. Müstəqil olmağa çalışan [[Azərbaycan xanlıqları|Azərbaycan xanları]] taxt-tac iddiaçılarına qarşı mübarizə şəraitində öz kiçik feodal dövlətlərini yaradırdılar.<ref>Elçin Teymur oğlu Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən(XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında).s.51.</ref>
 
Təbriz hakimi [[Əmiraslan xan Qırxlı-Avşar|Əmiraslan xan]] İrəvanda mərkəzi hakimiyyətə qarşı qalxmış üsyanı yatırtmaq üçün [[Əfşarlar (boy)|əfşar]] sərkərdələrindən olan [[Mir Mehdi xan|Mirmehdi xan]]ı qoşunla İrəvana göndərdi. Lakin Mirmehdi xan irəvanlılarla razılığa gələrək onlarla birləşdi və üsyana rəhbərlik etməyə başladı. Mirmehdi xan, Muğan xanı Həsənəli xan, [[kürdlər]], əfşarlar qüvvələrini birləşdirərək 30.000 nəfərə yaxın qoşunla Əmiraslan xana qarşı çıxdılar. Birləşmiş qoşunlar [[Urmiya şəhristanı|Urmiya şəhərin]]ə hücum edərək xanın burada yerləşən bütün xəzinəsini ələ keçirdilər və onu öz aralarında bölüşdürdüşdülər. Bu hadisədən çox keçməmiş, Adil şahı(Əliqulu xanı) taxtdan salaraq hakimiyyətə gələn [[İbrahim şah Əfşar|İbrahim Mirzə]] Əmiraslan xanı da məğlub edərək öldürdü.<ref>Dəlili H. Azərbaycanın cənub xanlıqları (XVIII əsrin ikinci yarısında).s.40</ref>
Sətir 252:
İrəvan işğal olunduqdan sonra [[Hüseynqulu xan Sərdar|Hüseynqulu xan]] Makudan Qacar şah sarayına getdi. 1828-ci ildə Qacar hökuməti Hüseynqulu xanı [[Xorasan]]a göndərərək oraya hakim təyin etdi. Xorasanda mərkəzi hakimiyyətə qarşı çıxışları yatıran Hüseynqulu xan, orada asayişi təmin edə bildi. [[1831]]-ci ildə vəfat etdi.<ref>Elçin Teymur oğlu Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən(XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında).s.256.</ref>
 
İrəvanın da işğalından sonra Çar qoşunları hücuma keçərək [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisinə daxil oldular. Rus qoşununun irəliləməsi və həmçinin müqavimət üçün heçbir qüvvə olmaması [[Qacarlar|Qacar hökümətinihökumətini]] sülh bağlamağa məcbur etdi. Beləliklə, 1828-ci il fevralın 10-da [[Təbriz şəhəri]]nin yaxınlığındakı Türkmançay adlanan yerdə [[Türkmənçay müqaviləsi|İranla Rusiya arasında sülh müqaviləsi]] imzalandı. Müqavilənin başqa şərtləri ilə yanaşı, İrəvan və [[Naxçıvan xanlığı|Naxçıvan]] xanlıqları da bütünlükdə [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyasın]]ın tərkibinə daxil edildilər.<ref>Fuad Əliyev, Urfan Həsənov. İrəvan xanlığı. s.167.</ref><ref>Səməd Sərdariniya. “İrəvan müsəlman sakinli vilayət olmuşdur”.s.119.</ref> Türkmənçay sülh müqaviləsindən sonra əsirlərin dəyişdirilməsi nəticəsində Həsən xan da azad edilərək Qacar hökumətinə təhvil verildi.<ref>Elçin Teymur oğlu Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən(XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında).s.246.</ref>
 
Türkmənçay müqaviləsinin təsdiq edilməsinin (20 mart, 1828) ertəsi günü [[I Nikolay]] [[Erməni vilayəti|"Erməni vilayəti"]] yaradılması haqqında fərman imzaladı.<ref>Fuad Əliyev, Urfan Həsənov. İrəvan xanlığı. s.168.</ref> Fərmanda deyilir: ''"İranla bağlanmış müqaviləyə əsasən, İrandan Rusiyaya birləşdirilən İrəvan və Naxçıvanı bundan sonra "Erməni vilayəti" adlandırmağı hökm edir və öz titulumuza daxil edirik. Həmin vilayətin quruluşu və onun idarə edilməsi qaydası haqqında Ali Senat lazımi fərmanları öz vaxtında alacaqdır".''<ref>A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. İrəvan xanlığı (Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi).s.255.</ref>

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023