Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
|
||
|
Sətir 283:
=== Osmanlı işğalı ===
Osmanlı imperiyası [[Səfəvi imperiyası]]nın qərbinə 1720-ci illərdə daxil olmuşdu. Bu dövrdə Gilzay əfqanlarından olan [[Mir Mahmud Hotaki|I Mahmud Hotaki]] Səfəvi dövlətinə qarşı üsyan qaldırmışdı. Gülnabad yaxınlığında gözlənilmədən qələbə qazanan əfqanlar imperiyanın paytaxtını mühasirəyə aldılar. 6 ay davam edən və böyük səfalətlərlə müşahidə olunan mühasirədən sonra şəhər əfqanlar tərəfindən ələ keçirildi. Mühasirə zamanı şəhərin əhalisi arasından xeyli sayda insan aclıqdan və xəstəliklərdən həyatlarını itirdilər. Səfəvilərin taxtdan salınmasının yaratdığı xaos fonunda Osmanlı imperiyası və Rusiya çarlığı hərəkətə keçdilər. Onlar [[Səfəvi]] torpaqlarından ən azı bir hissəni özlərinə ilhaq etməyi planlayırdılar. [[Osmanlı imperiyası]] qərbi İranı ələ keçirdi və Qafqazı Rusiya ilə öz arasında bölüşdürdü.<ref>{{harvnb|Lockhart|2004|p=141}}</ref>
Paytaxtda cəmləşən əfqanlar saray çevrilişi etdilər və Mahmud Hotakini daha bacarıqlı olaraq qəbul edilən əmisi oğlu Əşrəflə dəyişdirdilər. Əşrəf Osmanlı yürüşünü dayandırmaq üçün yürüşə çıxdı və gözlənilməz olsa da, bir neçə qələbə qazandı. Lakin diplomatik uzlaşma tapmaq mümkün oldu. Əşrəf özünün Osmanlı tərəfindən imperiyanın qanuni şahı kimi tanınması qarşılığında [[Osmanlı]]nın yeni tutduğu əraziləri [[Osmanlı]] torpağı kimi qəbul edəcəyini bildirdi.<ref>{{harvnb|Lockhart|2004|p=145}}</ref>
Nadirlə Əşrəf döyüşməyə başladığı zamandan [[Osmanlı imperiyası]] bu münaqişədə Əşrəfi dəstəklədi. Çünki Əşrəf Osmanlı imperiyasının qərbi İran və Qafqazda ələ keçirdiyi əraziləri tanımışdı. Osmanlıların güclü dəstəyinə baxmayaraq, Əşrəf [[Nadir şah Əfşar|Nadir]]ə qarşı çıxdığı bütün döyüşlərdə məğlub oldu və paytaxt Nadir tərəfindən azad edildi və [[II Təhmasib]] nominal olaraq taxta əyləşdirildi. Osmanlıların qorxduğu şey reallaşmışdı, Nadir indi də imperiyanın itirdiyi qərb torpaqlarını azad etmək üçün yürüşə hazırlaşırdı. Lakin Osmanlılar bu əraziləri demək olar ki, 10 il idi ki ələ keçirmişdilər və Nadirin yürüşə qarşı yaxşı hazırlaşmışdılar.
=== Nadirin Nahəvəndə yürüşü ===
Sətir 298:
Nadir indi öz ordu quruluşuna bənzər nizami qoşun növü ilə qarşı-qarşıya idi. [[Osmanlılar]] vadi boyunca axan çaya paralel olaraq düzülmüşdü. Nadir isə öz ordusunu 3 hissəyə bölmüşdü və özü mərkəzdəki qoşuna komandanlıq edirdi. İki ordu bir-birinin atış məsafəsinə daxil olduqdan sonra bütün qoşun xətti boyunca yaylım atəşi açıldı. Toplardan və tüfənglərdən açılan atəşdn sonra döyüş meydanı tüstüyə büründü və iki ordu bir-birini görə bilmədi. Bu zaman Nadir sağ cinahını gücləndirməyə və böyük risk aldı. Nadir qəflətən öz sağ cinahına tüstü dumanının içindən düşmənə hücum etmək əmri verdi. Osmanlı ordusu bu hücumu tüstüyə görə görə bilmirdilər. Qəflətən hücum edən [[Səfəvi]] ordusunu görən osmanlılar çaşqınlığa uğradılar. Hücum 3-4 saat davam etdə və osmanlılar öz sol cinahlarını qurtarmaq üçün uğursuz cəhdlər etdilər. [[Osmanlı]] sol cinahı tədricən çokdü. Ordunun bayraqdarının öldürülməsi döyüşçülərin həvsədən düşməsinə və qaçmağa başlamasına səbəb oldu. Səfəvi süvariləri qaçan ordunu təqib etməyə başladı. Nadirin qoşunları üçün [[Həmədan]]a gedən yol açılmış oldu.<ref>{{harvnb|Qüddusi|1999|p=107}}</ref>
[[File:Hamadan 2 by Eugène Flandin.jpg|200px|thumb|Malayer vadisindən [[Həmədan]]a açılan yol.|alt=]]
| |||