Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 100:
== Qərbi Əfqanıstanın ələ keçirilməsi ==
{{Əsas|Herat yürüşü}}
[[File:Herat Campaign 001.jpg|thumb|260px|left|[[Əfqanıstan]] yürüşünün əsas amnevrlərinimanevrlərini əks etdirən diaqram]]
 
[[Əfqanıstan]]ın işğalı Nadir tərəfindən müxtəlif yürüşlər sistemi ilə həyata keçirilmişdir və Abdalı[[Abdali]] əfqanlarına qarşı həyata keçirilən yürüşlərlə sonlandırılmışdır. Nadir bu yürüşlərdən sonra öz monarxına qarşı uğurlu yürüş həyata keçirdi və 1729-cu ilin 4 mayında alçaldılmış monarxı özündən asılı vəziyyətə saldı. [[II Təhmasib|Təhmasib]] Nadiri[[Nadir şah Əfşar|Nadir]]i yürüşlərində müşayiət etməyə məcbur oldu. Nadir bunu Təhmasibi öz nəzarəti altında saxlamaq üçün etmişdi.<ref>{{harvnb|Qüddusi|1999|p=33}}</ref>
 
Bu yürüşlər Nadirə öz ordusunu taktiki baxımdan inkişaf etdirməyə, təcrübə qazanmaöa inanılmaz dərəcədə yardım etdi. Çünki Nadirin ordusu sonda ağır süvari ordularına qarşı döyüşməli idi. Bu qazanılan qələb özünü [[Damğan döyüşündədöyüşü (1729)|Damğan döyüşü]]ndə göstərdi. Əfqan ordusu ağır məğlubiyyətə uğradı. Bu qələbə Səfəvilərə hava-su kimi lazım idi. Allahyar komandanlığında olan Abdalı qüvvələrinin sayı 15.000 nəfərdən ibarət idi. O, Heratı idarə edirdi. Kafir qalaya cənub tərəfdən yaxınlaşan Zülfiqar xanın tabeliyində isə 12.000 nəfərlik Abdali qüvvəsi var idi.
 
=== Herata doğru ===
Təhmasiblə problemləri həll etdikdən sonra Nadir [[kürdlər]] və [[Yomutlar|yomut]] tayfaları üzərinə bir neçə yürüş həyata keçirdi. 1728-ci ilin yayında əfqanlara qarşı da bir neçə yürüş təşkil edilmişdi. Bu zaman Təhmasibin keçmiş sərkərdələri Məhəmməd Əli xan və qohumu Zulfiqar xan şahın adından çıxış edib Mazandaran və [[Astrabad]]<nowiki/>ın yeni başçıları olduqlarını elan etdilər. Təhmasib bu işdə əlinin olmadığına Nadiri inandırmaq istəsə də, Nadir onun Zülfiqarla əlaqəsindən məlumatlı olduğunu bildirdi. 1728-ci ilin noyabrında Nadir Təhmasiblə birlikdə [[Mazandaran ostanı|Mazandaran]]<nowiki/>a gəldi. Məhəmməd Əli xan dərhal ona itətitaət etdi, Zülfiqar isə tabe olmadı. Nəhayət, o da həbs edildi. Dekabrın sonlarında Mzandaranı tabe edən Nadir Gilanı[[Gilan]]ı geri qaytarmaq tələbi ilə ruslara[[ruslar]]a elçi göndərdi. 1729-cu ilin martında Nadir [[Novruz bayramı]]<nowiki/>nı [[Məşhəd]]<nowiki/>də qeyd etdi və nəhayət, Herat yürüşü üçün genişmiqyaslı hazırlıqlara başladı.<ref>{{harvnb|Ghafouri|2008|p=371}}</ref>
 
Nadirin yürüşlərinin canlı şahidi olmuş yunan taciri [[Bazil VatatzesinVatatzes]]in yazdığına görə, Nadir ordusunu döyüşə hazırlamaq üçün hər gün təlimlər təşkil edirdi. Əlavə edirdi ki, Nadir təlim meydanına gəlir, 1000 yaxud 100 nəfərdən ibarət heyətləri salamlayırdı.
 
Ordunun təlimləri yekunlaşdıqdan sonra Nadir Təhmasiblə birgə Məşhəddən[[Məşhəd]]dən [[Herat]]<nowiki/>a üz tutdu. Bir qədər sonra Nadir ordusunun hazırlıq səviyyəsindən xəbər tutan əfqanlar Heratda Allahyar xanın başçılığı altında birləşdilər.<ref>{{harvnb|Süleymanov|2010|p=158}}</ref>
 
=== Heratın tabe etdirilməsi ===
İki ordu Heratdan 50 mil qərbdə, Kafir Qala adlanan yerə qarşılaşdılar. Allahyar[[Nadir xanşah Əfşar|Nadir]] bu dəfə də adamlarını ehtiyyatla piyadaların artilleriyanı mərkəzdən əhatə etdiyi bir şəkildə yerləşdirdi. Sənqan döyüşündə olduğu kimi o, yenə də əsas qüvvələrdən kənarda ehtiyat süvariləri dəstələrinin başında mövqe tutdu. Düşmənin gücünü öyrənmək üçün onlarla toqquşma üçün kiçik süvari dəstəsi göndərdi. [[Əfqanıstan əhalisi|Əfqanlar]]<nowiki/>ın bu hücumu uğurla dəf edə bilməsi onun bütün planlarını pozdu. Əfqanlar onun ordusunun sol cinahına hücum etmiş və ordunun döyüş nizamını da poza bilmişdilər. Tüfəngçilər geri çəkilirdi. Bunu görən Nadir özü şəxsən döyüşə girdi və bir neçə əfqanı öldürdü. Əfqanlar şərqə doğru geri çəkilməyə başladı və toqquşma zamanı Nadir ayağından yaralandı. Gecə Nadir də ordusuna geri çəkilmə əmri verdi.<ref>{{harvnb|Ghafouri|2008|p=49}}</ref>
 
Güc itirən əfqanlar Hari Rud çayı ıstıqamətində geri çəkilmək qərarına gəldilər. Nadir irəliləyərək [[Herat]] yaxınlığına qədər gəldi. Növbəti iki gün ərzində kiçik toqquşmalar yaşandı. Vəziyyətinin yaxşı olmadığını görən Allahyar xan sülh imzalamaq üçün elçi göndərdi. Nadir isə əfqan rəhbərlərinin hamısının onun yanına gəlib müqavilə imzalamalarını istədi. Bu zaman ona kömək gəldiyini eşidən Allahyar xan yenidən müqavimətə başladı. Lakin şəkiban yaxınlığında baş tutan və 2 gün davam edən döyüşlərdən sonra əfqanlar məğlub edildilər. Allahyar xan yenə sülh istədi, Nadir isə cavabında əfqan rəhbərlərinin bir-bir onun yanına gəlmələrini və ordularını buraxmalarını istədi. Bu cavabdan sonra [[Abdali]] tayfa başçıları bir-bir Nadirin yanına gəlib tabe olduqlarına dair and içdilər. Onlar gilzayilərlə Nadirə yardım edəcəkləri, gələcəkdə ona qarşı çıxmayacaqlarına söz verdilər.<ref name=":0" />
 
=== Strateji və taktiki düzəlişlər ===
Heratdakı[[Herat]]dakı Abdalilər tabe etdirildikdən sonra imperiyanın mərkəzi olan İsfahanı[[İsfahan]]ı azad etməyə yol açıldı. Əvvəlki hərbi əməliyyatları da nəzərə aldıqda loyalistlərin bunu edə biləcəyinə inam yüksək idi. Nadir bu yürüşlər nəticəsində öz ordusunun effektivliyini daha da yüksəltmiş və ağır silahlarla siahlanmış süvari ordusuna qarşı döyüşə bilmək üçün texniki və hərb sənəti baxımından yüksək inkişaf etdirilmiş piyada ordusu qura bilmişdi. O, toplar və silahlar tərəfindən dəstəklənən, tüfəng və top atəşlərinin əlaqələndirildiyi çox güclü ordu qurmuşdu. Nadirin ordusu Damğan və [[Murçexort döyüşü|Murçexort]] döyüşlərində o dövrün ən güclü süvari ordusuna qarşı öz üstünlüklərini sübut edəcəklərdilər.<ref>{{harvnb|Lockhart|2004|p=40}}</ref>
 
== Səfəvi sülaləsinin bərpası ==

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023