Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Adın etimologiyası: Söz düzəldildi
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə Android tətbiqi ilə edilmiş redaktə
k Düzəliş
Sətir 41:
{{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=Braziliya}}
 
'''Braziliya''' və ya '''Braziliya Federativ Respublikası''' ({{lang-pt|República Federativa do Brasil}}) — [[Cənubi Amerika]]nın ən böyük ölkəsidir. Coğrafi ərazisi və əhalisinin sayına görə, Braziliya dünyada 5-ci yerdə gedir. Əhalisinin sayına görə, Braziliya dünya demokratiyalarıdemokradın etimologiyasıatiyaları arasında 4-cü yeri tutur. Atlantik okeani ilə əhatə olunmuş ölkənin şərq sahilinin uzunluğu 7,367 kilometrdir. Şimalda [[Venesuela]], [[Surinam]], [[Qayana]] və [[Fransız Qvianası]] ilə sərhədi olan Braziliya, cənubda [[Uruqvay]], cənub-qərbdə [[Argentina]] və [[Paraqvay]], qərbdə [[Boliviya]] və [[Peru]], şimal-qərbdə isə [[Kolumbiya]] ilə qonşuluq edir. Braziliyanın ərazi sularında bir çox adalar vardır: [[Penedos de São Pedro e São Paulo]], [[Fernando de Noronha]], [[Trindade e Martim Vaz]] və [[Atol das Rocas]].
 
Braziliya [[ekvator]] və [[Oğlaq tropiki]] tərəfindən iki yerə bölünür. Ölkə müxtəlif flora və fauna ilə zəngindir. Braziliyanın əhalisi əsasən sahilboyu yerləşən iri şəhərlərdə cəmləşib. Əhalisinin sayına görə dünyanın iri ölkələrindən biri olmasına baxmayaraq, Braziliya [[əhalisinin sıxliği]] aşağıdır. Ölkənin mərkəzi hissəsinin əhali sıxlığı xüsusilə aşağıdır.
 
== Adın etimologiyası ==
Portuqaliyaya denizçiPortuqaliyalı dənizçi Pedr Alvareş Qabral terefindentərəfindən "Yeni Dünya"ya birləşdirilən ərazilerərazilər onun tərəfindentərəfindən Həqiqi Xaç Torpağı adlandırıldı (port. Terra da Vera Cruz), daha sonra bu erazilerərazilər MüqeddesMüqəddəs Xaç torpağitorpağı adlandırıldı (port. Terra da Santa Cruz). Lakin daha sonra erazininərazinin adı deyişilerekdəyişilərək Terra do Brasil (Braziliya) adlandırıldı.
Bu ad, ehtimalların birinebirinə esasenəsasən,erazinin sahilindeərazinin sahilində tapılan ağac növü ileilə bağlıdı. Bu ağaclarıağaclar daha sonra Avropaya itxalidxal edilmeyeedilməyə başlanıldı. Portuqaliyalılar bu ağacı pau-brazil (port.pau-brasil-brazil ağacı) adlandırdılar. Onlar,ereb tacirlerininərəb tacirlərinin istifadeistifadə etdiyi, brazil adlandırdıqları (brazil port.dilindeportuqalca: brasil-herarethərarət demekdirdeməkdir)- qırmızı,deyerli dəyərli ağacın yerini tapdıqlarını düşünürdülerdüşünürdülər. Bu ağac növü Avropaya artıq XII -ci esrdenəsrdən ixrac olunub, mebel ve musiqi aletlerininalətlerinin düzeldilmesindedüzəldilməsində istifadeistifadə olunub. (EslindeƏslində ise ereblerərəblər bu ağaca çox oxşayan, lakin ferqlifərqli, Asiyanın cenıbcənub-şerqşərq hissesindehissəsində bitenbitən ağaclardan istifadeistifadə edirdileredirdilər)
DigerDigər ehtimala esasenəsasən ölkeninölkənin adı Brazil adasının adından emeleəmələ gəlib gelib(İrland mifologiyasına esasenəsasən, Brazil Atlantik okeanda yerleşenyerləşən adanın adıdır).
 
== Tarix ==
Sətir 87:
İqlim şərtlərini nəzarət edən ən əhəmiyyətli faktor, yüksəklikdir. Çünki ortalama 300 m yüksəklik üçün təxminən 1,8 °C istilik düşür. Bu səbəblə 20°Cənub paralelində iştirak edən və 850 m yüksəklikdəki Belo Norizonte şəhərində illik istilik ortalaması 20 °C'dir. Cənub Braziliyadakı 900 metr yüksəklikdəki platolarda çox vaxt qar yağmaqdadır.
[[Şəkil:Fernando de Noronha Conceicao Beach.jpg|thumb|250px|left|Fernando de Noronya arxipelaqında tropik iqlim.]]
Bitki Örtüyü və Heyvanlar
 
=== Bitki Örtüyü və Heyvanlar ===
Bitkilər ümumiyyətlə iqlim və torpaq vəziyyətinə möhkəm bağlıdır. Braziliya bitkiləri üç qrupda araşdırılır.
 
Sətir 123:
== İqtisadiyyat ==
Braziliya iqtisadiyyatı [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra qısa bir durğunluq göstərməsinə baxmayaraq, sonradan böyük bir inkişaf göstərmişdir. Ancaq inflyasiya %ifaizi baxımından dünyada ən irəli ölkələr arasında olub, minli rəqəmlərə çatmışdır. 1967 və 1986-cı illərdəiki dəfə pul vahidi dəyişdirilmişdir.
 
Əkinçilik: Braziliya, sənayesinin inkişafına baxmayaraq, ümumiyyətlə əkinçilik ölkəsidir. Ərazinin yarıdan çoxu qida məhsulları olmasına baxmayaraq yenə də qida ehtiyacının bir qisimini xaricdən idxal etməkdədir.
Sətir 131:
Qiymətli taxta-şalbanlıq ağaclar, düyü, təzə paxla, pambıq, qəhvə, şəkərqamışı, kakao və qarğıdalı başlıca məhsullarıdır. Ölkənin bəzi yerlərində az miqdarda portağal, banan, yerfıstığı, tütün, lif və bəzi tərəvəzlər yetişdirilir.
 
Braziliya maldarlıqda dünyanın qabaqda gələn ölkələrindəndir. Fermalarda bol miqdarda ət üçün mal yetişdirilir. Braziliyada əkinçilik iki qrupa ayrılır:
 
Braziliyada əkinçilik iki qrupa ayrılır
1. Rio da Janerionun şimal qisimlərində ibtidai üsullarla edilən əkinçilik;
 
2.Ölkənin cənubunda daha çox müasir alətlərlə edilən əkinçilikdir.
1. Rio da Janerionun şimal qisimlərində ibtidai üsullarla edilən əkinçilik;
Meşəçilik və balıqçılıq: Braziliyada meşələrdəki araucaria ağacları taxta-şalbançılıqda geniş şəkildə istifadə edilir. Amazon meşələrindəki meşələr, yeni yeni istehsala girir. Bal mumu, qabıqlı bitkilər, zamk ağacı, satışa çıxarıla bilər meşə məhsullarıdır. Ancaq bu bitkilərin heç biri hələ satışa çıxarma mühitinə girməmişdir. Meşə məhsulları eyni zamanda tibb sahəsində də istifadə edilir. İpəyə siropu, kokain, tiryək vs. narkotiklər bu tip meşə məhsullarından əldə edilir. Balıqçılıq gün keçdikcə artır və ölkə iqtisadiyyatına böyük rol oynayır
 
2. Ölkənin cənubunda daha çox müasir alətlərlə edilən əkinçilikdir.əkinçilik
 
=== Meşəçilik və balıqçılıq ===
Meşəçilik və balıqçılıq: Braziliyada meşələrdəki araucaria ağacları taxta-şalbançılıqda geniş şəkildə istifadə edilir. Amazon meşələrindəki meşələr, yeni yeni istehsala girir. Bal mumu, qabıqlı bitkilər, zamk ağacı, satışa çıxarıla bilər meşə məhsullarıdır. Ancaq bu bitkilərin heç biri hələ satışa çıxarma mühitinə girməmişdir. Meşə məhsulları eyni zamanda tibb sahəsində də istifadə edilir. İpəyə siropu, kokain, tiryək vs. narkotiklər bu tip meşə məhsullarından əldə edilir. Balıqçılıq gün keçdikcə artır və ölkə iqtisadiyyatına böyük rol oynayır
 
Sənaye: Son illərdə Braziliya məmul sənaye məhsulları ixracatı, əkinçilik məhsullarından daha çox olmuşdur. Sənayedə elektrik və enerji ehtiyacını önləmək üçün dünyanın ən böyük hidro-elektrik stansiyasını qurmuşdur. 1976-cı ildə başlanılan bu İtaipu Anbarı 1980-ci ildə tamamlanmışdır, 100 milyard kilowatt/saatdan çox elektrik enerjisi istehsal edə bilir. 1977-ci ildə Almanlarla texniki əməkdaşlıq edilərək nüvə stansiyalar işlədilməyə başlanmışdır. Dəmir-polad, toxuma, kağız, şüşə, təkər, plastik vs. emalında fabriklər qurularaq, öz-özünə çatacaq hala gətirilmişdir. İllik [[polad]] istehsalı 20 milyon tona çatmışdır.

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023