Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 26:
 
[[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (1995)|1995]], [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2000)|2000]], [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2005)|2005]], [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2010)|2010]] və [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2015)|2015]]-ci illərdə baş tutan Parlament seçimlərində mübarizə aparan Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, 125 üzvdən ibarət olan [[Azərbaycan Milli Məclisi|Milli Məclis]]də, 1995-ci ildə 4 nəfərlə, 2000-ci ildə isə 7 nəfərlə təmsil olunub.
 
1989-1990, 1990-1992 və 1992-1993-cü illərdə bir neçə ziddiyyətli mərhələdən keçən (xalq hərəkatının genişlənməsi, siyasi uğurlar və parçalanmalar, 20 yanvar faciəsi və dirçəliş, [[siyasi hakimiyyət]] və devrilmə) AXC sonrakı illərdə də siyasi sistemdə aparıcı mövqelərdə olub. Bu gün Azərbaycanda olan partiyaların bir çoxu AXC bazalı təşkilatlardır. Hərəkatda olan siyasətçilərin əksəriyyəti özlərinin ayrıca partiyasını yaradıblar.
 
AXC-nin varisi 1995-ci ildə yaradılmış, hazırda [[Əli Kərimli]]nin sədr olduğu Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasıdır. Adında Xalq Cəbhəsi olan daha iki partiya var – [[Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası]] (lideri [[Mirmahmud Mirəlioğlu]]) və [[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]] (lideri [[Qüdrət Həsənquliyev]]).
 
Azərbaycanda bir çox tanınan siyasi təşkilat ([[Müsavat Partiyası|Müsavat]], [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|Vətəndaş Həmrəyliyi]], [[Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası|Milli İstiqlal]], [[Azərbaycan Xalq Partiyası|Xalq]] partiyaları və s.) vaxtilə AXC-nin bazasında yaradılıblar.
 
== Tarixi ==
=== AXC-nin qurulması (1989—1995) ===
1989-cu il iyulun 16-da [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan gizli iclasda 15 nəfər tərəfindən [[Azərbaycan]]ın dövlət müstəqilliyinin bərpa edilməsi üçün Azərbaycan Xalq Cəbhəsi quruldu. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu|Azərbaycan EA-nın Əlyazmalar İnstitutu]]nun işçisi [[Əbülfəz Elçibəy]], [[AMEA Fəlsəfə İnstitutu|EA-nın Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu]]nun işçisi [[Pənah Hüseyn|Pənah Hüseynov]], [[AMEA Fizika İnstitutu|EA-nın Fizika İnstitutu]]nun işçiləri [[Hikmət Hacızadə]] və [[Tofiq Qasımov]], [[AMEA Şərqşünaslıq İnstitutu|EA-nın Şərqşünaslıq İnstitutu]]nun işçiləri [[İsa Qəmbər|İsa Qəmbərov]] və [[Zərdüşt Əlizadə]], [[AMEA Tarix İnstitutu|EA-nın Tarix İnstitutu]]nun işçisi [[Leyla Yunus|Leyla Yunusova]], [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin müəllimli [[Etibar Məmmədov (siyasətçi)|Etibar Məmmədov]], [[Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti|Azərbaycan İnşaat İnstitutu]]nun müəllimi [[Rəhim Qazıyev]], ''"Молодежь Азербайджана"'' qəzetinin rəhbəri [[Nəcəf Nəcəfov]], ''"Azərbaycan"'' jurnalının rəhbəri [[Yusif Səmədoğlu]], "AzNeftKimyaMaş" Konsernin Məlumat Hesablama İdarəsinin layihələndirmə üzrə sədr müavini [[Sabit Bağırov]], gənc fəal [[Sülhəddin Əkbərov]], [[Lənkəran]]da avtonəqliyyat müəssisəsinin rəhbəri [[Ələkrəm Hümbətov]] və Z. Bünyadov adına Maşınqayırma Zavodunun fəhləsi [[Nemət Pənahlı|Nemət Pənahov]].
 
[[2000]]-ci ildə [[Əbülfəz Elçibəy]]in ölümündən sonra AXCP 2 qola bölünür: konservativ ([[Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası]]) və reformist-proqressiv (Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası). 2000-ci ildən etibarən [[Əli Kərimli]] Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədridir. [[2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər]] ərəfəsində partiya [[Müsavat Partiyası]], [[Azərbaycan Liberal Partiyası]], [[Azərbaycan Demokrat Partiyası]] və [[Vətəndaş və İnkişaf Partiyası]] ilə birləşərək [[Azadlıq Siyasi Partiyalar Bloku|Azadlıq Blokunun]] tərkibində seçkilərdə iştirak edir.
 
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası 2005-ci il noyabrın 6-da baş tutan Milli Məclisə III çağırış seçimləri üçün "Azadlıq" İttifaqının həmtəsisçilərindən biri oldu. "Azadlıq" İttifaqına İsa Qəmbərin sədri olduğu Müsavat Partiyası, Lalə Hacıyevanın sədri olduğu Azərbaycan Liberal Partiyası, Əli Əliyevin sədri olduğu Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası və Sərdar Cəlaloğlunun sdri olduğu Azərbaycan Democrat Partiyası daxil oldu. Seçimlərdə əsas mübarizə Yeni Azərbaycan Partiyası və "Azadlıq" İttifaqı arasında getdi. Avropa Şurası Parlament Assambleyasının rəyinə əsasən seçimlərdə "Azadlıq" İttifaqı qalib gəldi. MSK-nın açıqladığı rəsmi nəticələrə əsasən isə Milli Məclisdə YAP 60 nəfərlə, "Azadlıq" İttifaqı isə 6 nəfərlə təmsil olunmaq hüququ qazandı. Əli Kərimli isə "Azadlıq" İttifaqının 58 üzvünün Milli Məclisdə təmsil olunmaq hüququ qazandığını iddia edirdi. Parlament seçimlərinin nəticələrinə etiraz edən "Azadlıq" İttifaqının rəhbərləri tərəfindən noyabrın 10-da, 14-də və 26-da Qələbə meydanında etiraz mitinqləri baş tutdu. Noyabrın 26-da baş tutan etiraz mitinqinə 20 000 nəfər qatıldı və mitinqi gedişatında AXCP sədri Əli Kərimli tərəfindən "Azadlıq" İttifaqının tərəfdarlarına oturaraq etiraz etmələri tələb edildi. Bu müddət sonra isə mitinq Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunları tərəfindən dağıdıldı, nəticədə Azərbaycan Liberal Partiyasının sədr müavini Əvəz Temirxanda daxil olmağla 500 nəfər etirazçı yaralandı.
 
Partiya [[2008-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri]]ni baykot edir və bu seçkilərdə iştirak etmir.
 
19 avqust 2015-ci ildə Əli Kərimlidən narazı qüvvələr AXCP-də sabiq müavin olan Razi Nurullayev və tərəfdarları AXCP Etimad Qurultayı Təşkilat Komitəsi (AXCP EQTK) yaratdıqlarını bəyan ediblər.<ref>{{cite news |title=AXCP EQTK |author= |url=http://axcp.biz/4-axcp_eqtk |publisher=axcp.biz |date= |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801084818/http://axcp.biz/4-axcp_eqtk |archivedate=2017-08-01 }}</ref>[[27 sentyabr]] 2015-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) qurultayında Əli Kərimlinin növbəti dəfə sədr seçilməsindən<ref>{{cite news |title=Əli Kərimli AXCP-nin qurultayında yenidən sədr seçilib |author= |url=https://sputnik.az/politics/20150927/402173662.html |publisher=[[Sputnik İA|Sputnik]] |date=2015-09-27 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801074953/https://sputnik.az/politics/20150927/402173662.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref><ref>{{cite news |title=Əli Kərimli yenidən AXCP sədri seçildi |author=Cavanşir Abbaslı |url=http://musavat.com/news/siyaset/eli-kerimli-yeniden-axcp-sedri-sechildi_294751.html |publisher=musavat.com |date=2015-09-28 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801080121/http://musavat.com/news/siyaset/eli-kerimli-yeniden-axcp-sedri-sechildi_294751.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref> sonra AXCP EQTK bu qurultayı və seçkiləri tanımayıb<ref>{{cite news |title=Razi Nurullayev: Əli Kərimli növbəti siyasi şouya əl atdı |author=Elçin Mehdiyev |url=https://az.trend.az/azerbaijan/politics/2437387.html |publisher=trend.az |date=2015-09-28 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801085837/https://az.trend.az/azerbaijan/politics/2437387.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref>, 17 oktyabr 2015-ci ildə qurultay keçirib və [[Razi Nurullayev]]i AXCP sədri seçib.<ref>{{cite news |title=Razi Nurullayev qurultay keçirdi və sədr oldu- FOTOLAR |author=[[Röya Rəfiyeva]] |url=http://musavat.com/news/siyaset/razi-nurullayev-qurultay-kechirdi-ve-sedr-oldu-fotolar_299334.html |publisher=[[Yeni Müsavat (qəzet)|musavat.com]] |date=2015-10-18 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801070141/http://musavat.com/news/siyaset/razi-nurullayev-qurultay-kechirdi-ve-sedr-oldu-fotolar_299334.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=n2J5OzKKta0 |title=AXCP Etimad Qurultayı 18 Oktyabr 2015-ci il - Yeni siyasi tarix |author=Razi Nurullayev |date=2015-10-27 |publisher=[[YouTube]]/Razi Nurullayev |accessdate=2017-08-01 |language=az }}</ref>
 
=== Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının Rəhbərliyi ===
Sətir 162 ⟶ 174:
== AXCP Gənclər Komitəsi ==
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının Gənclər Komitəsi mövcuddur. AXCP Gənclər Komitəsinin sədri Emil Səlİmovdur.
 
== Qərargahı ==
AXCP [[2006]]-cı ilə qədər Bakı şəhəri, Xaqani küçəsi 33 ünvanında yerləşən binada fəaliyyət göstərib. [[2006]]-cı ilin [[noyabr]]ında binanın dövlət tərəfindən Hesablama Palatasının balansına verilməsi nəticəsində [[23 noyabr]] [[2006]]-cı ildən partiya qərargahsız qalıb. Bunun qanunsuz olduğunu iddia edən partiya məsələ ilə əlaqədar məhkəməyə müraciət edib. Dövlət tərəfindən partiyaya [[Keşlə|Keşlə qəsəbəsində]] qərargah təklif olunsa da partiya tərəfindən bundan imtina edilib. Partiyanın qərargahsız fəaliyyət göstərdiyi dönəmdə toplantılar digər siyasi partiyaların qərargahlarında keçirilib.<ref>{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20100206012455/http://www.lent.az/news.php?id=22601|title=Partiyalarımız hara sığınır? – ARAŞDIRMA|author=Elnur Məmmədli|date=2010-02-04|work=|publisher=lent.az|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref> [[2013]]-cü ildə [[Nərimanov rayonu]], Tələt Şıxaliyev küçəsi 8 ünvanındakı ikimərtəbəli bina icarəyə götürülərək, partiyanın qərargahına çevrilib.<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/xeberler-menu/311-son-xbrlr/36542-axcp-7-illik-hsrt-son.html|title=AXCP: 7 illik həsrətə son!|author=Natiq Ədilov|date=2013-11-10|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.org/archive/news/20131012/1/1.html?id=25134810|title=AXCP yeni qərargaha köçüb|author=|date=2013-10-12|work=|publisher=azadliq.org|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref> [[3 mart]] [[2014]]-cü ildə partiyanın qərargahı yerləşən binada partlayış baş verib. Bu səbəb əsas gətirilərək [[5 mart]] [[2014]]-cü ildə qərargah dövlət tərəfindən sökülüb.<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/siyast/42133-axcp-nin-mrkzi-qrargahnda-gueclue-partlay-ba-verib-foto.html|title=AXCP-nin partladılmış qərargahını uçurtdular FOTO/VİDEO|author=Ramin DEKO|date=2014-03-05|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref>
 
== İstinadlar ==
 
{{İstinad siyahısı|2}}
 
== Həmçinin bax ==
 
== Xarici keçidlər ==
{{Azərbaycanın siyasi partiyaları}}
 
Sətir 172 ⟶ 191:
[[Kateqoriya:16 iyulda yarananlar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]]
 
----
 
== Tarixi ==
==== Fəaliyyəti ====
 
1989-1990, 1990-1992 və 1992-1993-cü illərdə bir neçə ziddiyyətli mərhələdən keçən (xalq hərəkatının genişlənməsi, siyasi uğurlar və parçalanmalar, 20 yanvar faciəsi və dirçəliş, [[siyasi hakimiyyət]] və devrilmə) AXC sonrakı illərdə də siyasi sistemdə aparıcı mövqelərdə olub. Bu gün Azərbaycanda olan partiyaların bir çoxu AXC bazalı təşkilatlardır. Hərəkatda olan siyasətçilərin əksəriyyəti özlərinin ayrıca partiyasını yaradıblar.
 
AXC-nin varisi 1995-ci ildə yaradılmış, hazırda [[Əli Kərimli]]nin sədr olduğu Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasıdır. Adında Xalq Cəbhəsi olan daha iki partiya var – [[Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası]] (lideri [[Mirmahmud Mirəlioğlu]]) və [[Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]] (lideri [[Qüdrət Həsənquliyev]]).
 
Azərbaycanda bir çox tanınan siyasi təşkilat ([[Müsavat Partiyası|Müsavat]], [[Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası|Vətəndaş Həmrəyliyi]], [[Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası|Milli İstiqlal]], [[Azərbaycan Xalq Partiyası|Xalq]] partiyaları və s.) vaxtilə AXC-nin bazasında yaradılıblar.
 
=== Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası ===
 
[[1995-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər]]də partiya [[Milli Məclis]]ə 4 yer, [[2000-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər]]də isə 6 yer qazanır.
 
[[2000]]-ci ildə [[Əbülfəz Elçibəy]]in ölümündən sonra AXCP 2 qola bölünür: konservativ ([[Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası]]) və reformist-proqressiv (Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası). 2000-ci ildən etibarən [[Əli Kərimli]] Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədridir. [[2005-ci il Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər]] ərəfəsində partiya [[Müsavat Partiyası]], [[Azərbaycan Liberal Partiyası]], [[Azərbaycan Demokrat Partiyası]] və [[Vətəndaş və İnkişaf Partiyası]] ilə birləşərək [[Azadlıq Siyasi Partiyalar Bloku|Azadlıq Blokunun]] tərkibində seçkilərdə iştirak edir.
 
Partiya [[2008-ci il Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri]]ni baykot edir və bu seçkilərdə iştirak etmir.
 
19 avqust 2015-ci ildə Əli Kərimlidən narazı qüvvələr AXCP-də sabiq müavin olan Razi Nurullayev və tərəfdarları AXCP Etimad Qurultayı Təşkilat Komitəsi (AXCP EQTK) yaratdıqlarını bəyan ediblər.<ref>{{cite news |title=AXCP EQTK |author= |url=http://axcp.biz/4-axcp_eqtk |publisher=axcp.biz |date= |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801084818/http://axcp.biz/4-axcp_eqtk |archivedate=2017-08-01 }}</ref>[[27 sentyabr]] 2015-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) qurultayında Əli Kərimlinin növbəti dəfə sədr seçilməsindən<ref>{{cite news |title=Əli Kərimli AXCP-nin qurultayında yenidən sədr seçilib |author= |url=https://sputnik.az/politics/20150927/402173662.html |publisher=[[Sputnik İA|Sputnik]] |date=2015-09-27 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801074953/https://sputnik.az/politics/20150927/402173662.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref><ref>{{cite news |title=Əli Kərimli yenidən AXCP sədri seçildi |author=Cavanşir Abbaslı |url=http://musavat.com/news/siyaset/eli-kerimli-yeniden-axcp-sedri-sechildi_294751.html |publisher=musavat.com |date=2015-09-28 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801080121/http://musavat.com/news/siyaset/eli-kerimli-yeniden-axcp-sedri-sechildi_294751.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref> sonra AXCP EQTK bu qurultayı və seçkiləri tanımayıb<ref>{{cite news |title=Razi Nurullayev: Əli Kərimli növbəti siyasi şouya əl atdı |author=Elçin Mehdiyev |url=https://az.trend.az/azerbaijan/politics/2437387.html |publisher=trend.az |date=2015-09-28 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801085837/https://az.trend.az/azerbaijan/politics/2437387.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref>, 17 oktyabr 2015-ci ildə qurultay keçirib və [[Razi Nurullayev]]i AXCP sədri seçib.<ref>{{cite news |title=Razi Nurullayev qurultay keçirdi və sədr oldu- FOTOLAR |author=[[Röya Rəfiyeva]] |url=http://musavat.com/news/siyaset/razi-nurullayev-qurultay-kechirdi-ve-sedr-oldu-fotolar_299334.html |publisher=[[Yeni Müsavat (qəzet)|musavat.com]] |date=2015-10-18 |accessdate=2017-08-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170801070141/http://musavat.com/news/siyaset/razi-nurullayev-qurultay-kechirdi-ve-sedr-oldu-fotolar_299334.html |archivedate=2017-08-01 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=n2J5OzKKta0 |title=AXCP Etimad Qurultayı 18 Oktyabr 2015-ci il - Yeni siyasi tarix |author=Razi Nurullayev |date=2015-10-27 |publisher=[[YouTube]]/Razi Nurullayev |accessdate=2017-08-01 |language=az }}</ref>
 
== Qərargahı ==
AXCP [[2006]]-cı ilə qədər Bakı şəhəri, Xaqani küçəsi 33 ünvanında yerləşən binada fəaliyyət göstərib. [[2006]]-cı ilin [[noyabr]]ında binanın dövlət tərəfindən Hesablama Palatasının balansına verilməsi nəticəsində [[23 noyabr]] [[2006]]-cı ildən partiya qərargahsız qalıb. Bunun qanunsuz olduğunu iddia edən partiya məsələ ilə əlaqədar məhkəməyə müraciət edib. Dövlət tərəfindən partiyaya [[Keşlə|Keşlə qəsəbəsində]] qərargah təklif olunsa da partiya tərəfindən bundan imtina edilib. Partiyanın qərargahsız fəaliyyət göstərdiyi dönəmdə toplantılar digər siyasi partiyaların qərargahlarında keçirilib.<ref>{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20100206012455/http://www.lent.az/news.php?id=22601|title=Partiyalarımız hara sığınır? – ARAŞDIRMA|author=Elnur Məmmədli|date=2010-02-04|work=|publisher=lent.az|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref> [[2013]]-cü ildə [[Nərimanov rayonu]], Tələt Şıxaliyev küçəsi 8 ünvanındakı ikimərtəbəli bina icarəyə götürülərək, partiyanın qərargahına çevrilib.<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/xeberler-menu/311-son-xbrlr/36542-axcp-7-illik-hsrt-son.html|title=AXCP: 7 illik həsrətə son!|author=Natiq Ədilov|date=2013-11-10|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.org/archive/news/20131012/1/1.html?id=25134810|title=AXCP yeni qərargaha köçüb|author=|date=2013-10-12|work=|publisher=azadliq.org|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref> [[3 mart]] [[2014]]-cü ildə partiyanın qərargahı yerləşən binada partlayış baş verib. Bu səbəb əsas gətirilərək [[5 mart]] [[2014]]-cü ildə qərargah dövlət tərəfindən sökülüb.<ref>{{cite web|url=http://www.azadliq.info/siyast/42133-axcp-nin-mrkzi-qrargahnda-gueclue-partlay-ba-verib-foto.html|title=AXCP-nin partladılmış qərargahını uçurtdular FOTO/VİDEO|author=Ramin DEKO|date=2014-03-05|work=|publisher=azadliq.info|accessdate=2014-04-20|language=az}}</ref>

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023