Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k Nicat49 səhifəsinin adını İsrafil İsrafilov (hərbçi) olaraq dəyişdi.
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 1:
{{Hərbi xadim
|Adı = İsrafil İsrafilov
|Orijinal adı =
|Şəkil
|Şəkil miqyası = 260px
|Şəkil məlumat =
|Həyat dövrü =
|Ləqəbi =
|Təxəllüs =
|
|
|Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1945|07|11|1888|08|7}}
|Vəfat yeri = [[Bakı]], [[SSRİ]]
|Vəfat səbəbi =
|Vətəndaşlıq =
|Mənsubiyyəti = {{bayraq|Rusiya İmperiyası}} [[Rusiya İmperiyası]]<br> {{bayraq|Gürcüstan|1918}} [[Gürcüstan Demokratik Respublikası|GDR]] <br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]]<br>{{bayraq|Polşa}} [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa Respublikası]] <br>{{bayraq|Üçüncü Reyx}} [[Üçüncü Reyx]]
|Atası =
|Anası =
|Həyat yoldaşı =
|Uşaqları =
|Qoşun növü = [[Kavaleriya]] <br>[[SS qoşunları]]
|Xidmət illəri =
|Rütbə = [[Şəkil:1904ic-p07r.png|border|50px|link=Polkovnik|Polkovnik]] [[Rusiya İmperiyası]]<br>[[Şəkil:PL Epolet pplk.svg|border|54px|link=Podpolkovnik|Podpolkovnik]] [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa Respublikası]]<br>[[Şəkil:SS Standartenführer (Oberführer) der Infanterie.jpg|border|54px|link=Ştandartenfürer|Ştandartenfürer]] [[Üçüncü Reyx]]
|Hissə =
|Komandanlıq edirdi = 162-ci Türküstan piyada diviziyasının 314-cü piyada alayı, <br>"Azərbaycan" döyüş qrupu
|Vəzifəsi =
|Döyüşlər = <small>[[Birinci Dünya müharibəsi]]<br>[[Bakı döyüşü]]<br>[[Gürcüstan-Ermənistan müharibəsi]]<br>[[Qızıl Ordunun Gürcüstanı işğalı|Sovet–Gürcü müharibəsi]]<br>[[İkinci Dünya müharibəsi]]
|Əlaqələr =
|İstefada =
|Mükafatları =
|İmzası =
|İmzanın eni =
|Sayt =
}}
'''İsrafil İsrafilov''' (tam adı: ''İsrafil Məhəmmədnəbi oğlu İsrafilov'')<ref name=525q>{{Cite web | url = https://525.az/site/?name=xeber&news_id=94833#gsc.tab=0 | title = Polkovnik İsrafil bəyin xatirələri - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti-100 | publisher = [[525-ci qəzet]] | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180217214612/https://525.az/site/?name=xeber&news_id=94833 | archivedate = 17 fevral 2018}}</ref> '''İsrafil bəy Məhəmməd''',<ref name=525q/> '''İsrafil bəy Yadigar''' ({{lang-pl|Israfil Bek Jedigar}}),<ref name=pls>{{Cite web | url = http://smbit11.republika.pl/pages/oficer.htm | title = Lista imienna oficerów służ±cych w 11 Pułku Ułanów Legionowych | publisher = Smbit11.republika.pl | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180413155047/http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2014/22/33.htm | archivedate = 17 fevral 2017}}</ref> '''Yadigar bəy''' ({{lang-pl|Jedigar Bek}})<ref name=pls/> və '''İsrafil bəy İsrafilbəyli'''<ref name=525q/> kimi də tanınır ({{comment|d.|doğum}} [[7 avqust]] [[1888]], [[Tbilisi]], [[Tiflis quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]] — {{comment|ö.|ölüm}} [[11 iyul]] [[1945]], [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]]) — [[Rusiya İmperiyası]] [[polkovnik]]i,{{sfn|Romanko O.V|2004|p=}} [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa Respublikası]] [[podpolkovnik]]i,<ref name=pls/> [[Üçüncü Reyx]] [[ştandartenfürer]]i.{{sfn|Romanko O.V|2004|p=}} [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci]] və [[ikinci dünya müharibəsi]] iştirakçısı.<ref name=525q/>
İsrafil bəy [[1920]]-ci ildə [[Azərbaycan]] [[ruslar]] tərəfindən [[Aprel işğalı|istila edildikdən sonra]] [[Türkiyə]]yə sığınmış, buradan [[Polşa]] ordusuna və Hərb Akademiyasına gedərək məzun olmuş, sonra orada vəzifə almışdır. [[1943]]-cü ilin yayından [[1944]]-cü ilə qədər [[Berlin]]də Azərbaycan komitəsinin rəhbəri kimi çalışıb. [[1943]]-cü ilin sentyabrından [[Vermaxt|alman ordusu]]nun tərkibindəki 162-ci Türk piyada diviziyasının 314-cü alayına komandirlik edib. [[1944]]-cü ilin yanvar ayının 12-dən [[SS qoşunları|SS]]-in Qafqaz birləşməsində "Azərbaycan" döyüş qrupuna rəhbərliyə başlayıb.{{sfn|Romanko. O.V|2009|p=113}} [[1945]]-ci ilin martından etibarən Azərbaycan Milli Komitəsində hərbi məsələlər üzrə müşavir təyin olunub.<ref name=525q/>
[[ikinci dünya müharibəsi|Müharibədən]] sonra [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|amerikan qoşunları]] tərəfindən [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-yə təhvil verilib və [[1945]]-ci il [[11 iyul|iyul ayının 11]]-də [[Bakı Hərbi Dairəsi]]nin Tribunalı tərəfindən barəsində ölüm hökmü çıxarılıb, [[edam]] olunub.{{sfn|Romanko O.V|2004|p=}}
== Həyatı ==
{{Şəkillər albomu
| yer = left
| istiqamət = şaquli
| başlıq =
| başlıq_yer = center
| başlıq_arxafon = #DAA520
| miqyas = 260
| şəkil1 = Cadet corps in Tiflis.jpg
| alt1 =
| izah1 =
| şəkil2 = Wyzsza Szkola Wojenna Warsaw.jpg
| alt2 =
| izah2 = İsrafilov Tiflis kadet korpusunda ''(yuxarıda)'' və Varşava Ali Hərbi Məktəbində ''(aşağıda)'' hərbi təhsil alıb.
}}
İsrafil İsrafilov [[1924]]-cü ildə [[Polşa Silahlı Qüvvələri|Polşa ordusu]]nda xidmətə başlayarkən yazdığı [[tərcümeyi-hal]]da özünün [[Gürcüstan]]ın [[Tiflis]] şəhərində, [[7 avqust]] [[1888]]-ci ildə anadan olduğunu göstərir.{{sfn|Yaqublu.N|2007|p=}} Onun Rus ordusuna bir neçə yüksək rütbəli zabit vermiş [[Yadigarovlar]] ailəsinə mənsubluğunu təxmin edilir. Tiflis kadet korpusunda təhsilini tamamladıqdan sonra [[1910]]-cu ilə [[podporuçik]] rütbəsi ilə hərbi xidmətə başlayıb.<ref name=525q/>
[[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Varşava]] altında [[avstriyalılar]]a qarşı vuruşub. [[1915]]-ci ildə eskadron komandiri kimi Qafqaz cəbhəsinə göndərilmişdi. Daha sonra döyüş yolu [[Odessa]]dan, [[ingilislər]]lə çiyin-çiyinə vuruşduğu [[Fars körfəzi]]ndən keçmişdi. [[1916]]-cı ildə [[rotmistr]] rütbəsi ilə Qafqaz süvari diviziyasının tərkibində [[Rumıniya]] cəbhəsinə göndərilmişdi. [[1918]]-ci ilin baharından yenicə təşəkkül tapan [[Azərbaycan ordusu]]nda xidmətə başlamışdı. Təxminən eyni vaxtda [[Gürcüstan Silahlı Qüvvələri|Gürcüstan Respublikası silahlı qüvvələri]]ndə xidmət keçməsi, hətta [[1918]]-ci ilin dekabrında [[Gürcüstan-Ermənistan müharibəsi|gürcü-erməni müharibəsi]]ndə gürcü tərəfdən iştirakı haqqında məlumat da mövcuddur.<ref name=525q/> O, [[1918]]-ci ilin ikinci yarısından etibarən qurulmaqa olan [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan milli ordusu]]nun ilk peşəkar hərbçilərindən biri idi. [[Bakı döyüşü|Bakının erməni-bolşevik işğalından azad olunması]] uğrunda mübarizədə yaxından iştirak etmişdi.<ref name=525q/>
İsrafil bəy [[Aprel işğalı]]ndan sonra [[Türkiyə]]yə gedib.{{sfn|Yaqublu.N|2005|p=206}} [[1924]]-cü ildə, böyük məhrumiyyətlərdən sonra [[Polşa]]ya gedir. Burada [[Polşa Silahlı Qüvvələri|Polşa ordusu]]nda müqavilə əsasında xidmətə başlayır. [[1926]]-[[1928]]-ci illərdə Varşava Ali Hərbi Məktəbində təhsil alır. Əvvəlcə 36-cı piyada alayında xidmət edir, [[1939]]-cu ilin yazında isə artıq [[Qrodno]] şəhərində yerləşən 29-cu piyada diviziyasında qərargah zabiti olur. [[İkinci Dünya müharibəsi]] ərəfəsində [[podpolkovnik]] rütbəsində [[Polşa Silahlı Qüvvələri|Polşa silahlı qüvvələri]] 11-ci süvari alaynda xidmət keçməsi haqda məlumat mövcuddur.<ref name=525q/>
[[Şəkil:İsrafil bəy.jpg|220px|thumb|right|İsrafil İsrafilov [[Üçüncü Reyx|III Reyxin]] tərkibində hərbi xidmətdə olarkən.]]
[[Bolşevizm|Bolşevik rejimi]]nə nifrət keçmiş rus ordusunun və milli orduların bir sıra zabitlərini [[Üçüncü Reyx|Hitler Almaniyası]] ilə əməkdaşlıq yoluna çəkmişdi. Polkovnik İsrafil bəy də belələrinin sırasında idi. Bu məqsədlə də [[1943]]-cü ilin yayından [[1944]]-cü ilə qədər [[Berlin]]də Şərq nazirliyi yanında fəaliyyət göstərən Azərbaycan komitəsinə rəhbərlik etmişdi. Eyni zamanda türk mənşəli hərbi əsirlərdən ibarət 162-ci Türküstan piyada diviziyasının 314-cü piyada alayına komandiri olmuşdu. [[1944]]-cü ilin dekabrından etibarən [[ştandartenfürer]] rütbəsində [[Üçüncü Reyx|III Reyxin]] Qafqaz hərbi birləşməsinin "Azərbaycan" döyüş qrupunun komandiri idi.{{sfn|Romanko. O.V|2009|p=113}} [[17 mart]] [[1945]]-ci ildə [[Berlin]]dəki Azərbaycan Milli Komitəsinin hərbi məsələlər üzrə müşaviri təyin edilmişdi.{{sfn|Romanko O.V|2004|p=}}
İsrafil bəy [[İkinci Dünya müharibəsi]]sinin sonunu Amerikan işğal zonasında qarşılayıb. Lakin neytral zonada olması onu [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi|sovet xüsusi xidmət orqanları]]nın çəngindən qurtarmağa imkan verməyib. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerikalılar]] azərbaycanlı zabiti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-yə qaytarıblar.<ref name=525q/> İsrafil bəyi Azərbaycana gətirib [[Bakı Hərbi Dairəsi]]nin tribunalında mühakimə ediblər. O, nə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-ni, nə də keçmiş [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Sovet Azərbaycanı]]nını özünə vətən saymadığından, ittiham olunduğu "vətənə xəyanət"{{sfn|Yaqublu.N|2005|p=206}} maddəsi ilə sona qədər razılaşmayıb. Amma buna baxmayaraq haqqında ölüm hökmü çıxarılmış — tələsik hökm eyni tələskənliklə də yerinə yetirilmişdi. İsrafil bəy [[1945]]-il [[11 iyul|iyulun 11]]-də [[Bakı]]da güllələnib.<ref name=525q/>
== Şəxsi həyatı ==
İsrafil bəy [[1918]]-ci ildə həyat yoldaşından ayrılıb. [[1922]]-ci ilin sentyabrında isə Züleyxa adlı xanımla ikinci dəfə ailə həyatı qurub.{{sfn|Yaqublu.N|2007|p=}}
== Həmçinin bax ==
* [[Azərbaycan legionu]]
* [[Əbdürrəhman bəy Fətəlibəyli]]
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|1}}
== Ədəbiyyat ==
#{{kitab3
| müəllif = Romanko O.V.
| hissə =
| hissənin linki =
| başlıq = Əlavə // Müsəlman legionlar İkinci dünya müharibəsində
| orijinal =
| link = http://militera.lib.ru/research/romanko_ov/06.html
| vikimənbə =
| cavabdeh =
| nəşr =
| yer = Moskva
| nəşriyyat = "AST"
| il = 2004
| cild =
| səhifə =
| dil = ru
| sütunlar =
| səhifələr = 320
| seriya =
| isbn = 5-17-019816-7
| doi =
| tiraj = 5000
| ref = Romanko O.V
}}
#{{kitab3
| müəllif = [[Nəsiman Yaqublu|Yaqublu.N]]
| hissə =
| hissənin linki =
| başlıq = Polşa ordusundakı azərbaycanlı zabitlər
| orijinal =
| link = https://archive.fo/LRFd
| vikimənbə =
| cavabdeh =
| nəşr = "[[Qarapapaqlar (jurnal)|Qarapapaqlar]]" jurnalı № 5.
| yer = Tbilisi
| nəşriyyat =
| il = 2007
| cild =
| səhifə =
| sütunlar =
| dil = az
| səhifələr =
| seriya =
| isbn =
| doi =
| tiraj =
| ref = Yaqublu.N
}}
#{{kitab3
| müəllif = Romanko O.V.
| hissə =
| hissənin linki =
| başlıq = Sovet müsəlmanlarI SS qoşunlarının sıralarında. Hərbi-tarixi arxiv
| orijinal =
| link =
| vikimənbə =
| cavabdeh =
| nəşr =
| yer =
| nəşriyyat = "Qraal" nəşriyyat evi
| il = 2009
| cild =
| səhifə =
| dil = ru
| sütunlar =
| səhifələr =
| seriya =
| isbn =
| doi =
| tiraj =
| ref = Romanko. O.V
}}
#{{kitab3
| müəllif = [[Nəsiman Yaqublu|Yaqublu.N]]
| hissə =
| hissənin linki =
| başlıq = Azərbaycan legionerləri
| orijinal =
| link =
| vikimənbə =
| cavabdeh =
| nəşr =
| yer = Bakı
| nəşriyyat = "Çıraq"
| il = 2005
| cild =
| səhifə =
| sütunlar =
| dil = az
| səhifələr = 336
| seriya =
| isbn =
| doi =
| tiraj =
| ref = Yaqublu.N
}}
| |||