Azərbaycan ədəbiyyatı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 16:
X-XII əsrlər ərəb-müsəlman mədəniyyətinin, o cümlədən onun mühüm tərkib hissəsi olan ədəbiyyatın tarixində ən məhsuldar dövrlərdən biri kimi qiymətləndirilir.<ref name="nizami"/> Bu mədəniyyətin yaradıcılarından olan Azərbaycan ziyalıları bir çox sahələrdə olduğu kimi, ədəbiyyat sahəsində də böyük nailiyyətlər qazanmış, ərəb və fars dillərində yazdıqları elmi-bədii əsərlərlə dövrün ümummüsəlman mədəniyyətini ən yüksək səviyyəyə qaldıra bilmişdilər.<ref name="nizami"/>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Dədə Qorqud.jpg|[[Dədə Qorqud]]
File:Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində İsmayıl ibn Yəsar rəsmi (1).JPG|[[İsmayıl ibn Yəsar]]
</gallery>
 
===<ref>Orta dövr Azərbaycan ədəbiyyatı</ref>Orta dövr Azərbaycan ədəbiyyatı (XII — XVII əsrlər) (1101 — 1601) ===
[[Şəkil:Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi. İşraq fəlsəfəsi.jpg|thumb|[[Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi]]nin "İşraq fəlsəfəsi" əsərinin 1220-ci ilə aid əlyazması]]
 
Sətir 64:
Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafı tarixində [[Məhəmməd Füzuli]]nin yaradıcılığı müstəsna yer tutur.<ref name="vidadi"/> Onun əsərləri dərin məzmunu ilə Azərbaycan xalqının ictimai və bədii fikir tarixində yeni bir mərhələnin başlanğıcıdır.<ref name="vidadi"/> Füzuli Azərbaycan mədəniyyətinin çoxəsrlik ədəbi ənənələrini mənimsəmiş, onları inkişaf etdirmiş, Azərbaycan ədəbiyyatına yeni məzmun, bədii keyfiyyətlər gətirmişdir.<ref name="vidadi"/> Onun əsərləri sırasında Azərbaycan, fars və ərəb dillərində yazılmış divanlar, "Söhbətül-əsmar", "Həft cam", "Ənis ül-qəlb" adlı poemaları, "Səhhət və Mərəz", "Rindü zahid" adlı nəsr əsərləri, "Mətləül-etiqad" adlı fəlsəfi risaləsi məşhurdur.<ref name="vidadi"/> 2017-ci ildə Məhəmməd Füzulinin "Divan"ının əlyazmasının surəti [[UNESCO]]-nun "Dünya Yaddaşı" Proqramı Reyestrinə daxil edilib.<ref>{{cite web|title=The copy of the manuscript of Mahammad Fuzuli’s “divan”|url=http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-2/the-copy-of-the-manuscript-of-mahammad-fuzulis-divan/|website=www.unesco.org|publisher=[[UNESCO]]|accessdate=9 iyun 2018}}</ref>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Qətran Təbrizi.jpg|[[Qətran Təbrizi]]
File:N. Babayev - Əbülüla Gəncəvinin portreti.JPG|[[Əbül-Üla Gəncəvi]]
Sətir 104:
XVIII əsr Azərbaycan poeziyası, xüsusən aşıq sənəti və üslubuna görə ona yaxın olan yazılı ədəbiyyat qonşu Qafqaz xalqlarının poeziyasına da müəyyən təsir göstərmiş, onların bir çox aşıqları öz qoşmalarının bütöv və ya bir hissəsini Azərbaycan dilində yaratmışlar.<ref name="vidadi"/> Qafqaz xalq ədəbiyyatının qarşılıqlı təsirinə parlaq nümunə Azərbaycan, erməni, gürcü dillərində eyni uğurla yaradan erməni şair və aşığı [[Sayat Nova]]nın yaradırıcılığıdır.<ref name="vidadi">{{cite book|title=Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər)|date=2007|publisher=Elm|location=Bakı|isbn=978-9952-448-39-9|accessdate=14 noyabr 2017}}</ref>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Saib Təbrizi rəsmi (1).JPG|[[Saib Təbrizi]]
File:Khasta Qasim.jpg|[[Xəstə Qasım]]
Sətir 135:
xüsusiyyətləri açıb göstərir, həyat həqiqətlərinin düzgün və dərin təsviri, feodal üsuliidarəsinin kəskin və amansız tənqidi, bədii ümumiləşdirmənin dərinliyi, kompozisiyanın mükəmməlliyi, səlis təbii canlı üslub və dil C.Məmmədquluzadənin bu əsərinin əsas məziyyətlərini təşkil edir.<ref name="axundov"/> "Danabaş kəndinin əhvalatları" Azərbaycan tənqidi realist ədəbiyyatının misilsiz nümunələrindən biri hesab olunur.<ref name="axundov"/> Nəriman Nərimanovun 1896-cı ildə yazdığı "Bahadur və Sona" romanı Azərbaycan bədii nəsri tarixində əlamətdar bir hadisə olub, onu yeni ideya-bədii keyfiyyətlərlə zənginləşdirmişdi.<ref name="axundov">{{cite book|title=Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. IV cild (XIX əsr).|date=2007|publisher=Elm|isbn=978-9952-448-37-5|pages=504|accessdate=14 noyabr 2017}}</ref>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Ağabəyim ağa.jpg|[[Ağabəyim ağa]]
File:Gasim bey Zakir.jpg|[[Qasım bəy Zakir]]
Sətir 207:
XX əsrin əvvəllərində mətbuat və ədəbiyyat Azərbaycanın ictimai-siyasi və mədəni həyatını əks etdirir, 1905-1907-ci illər inqilabi hərəkatının təsiri altında mütləqiyyəti, polis sistemini, çarizmin milli-müstəmləkə zülmünü tənqid atəşinə tutur, zəhmətkeş kütlənin ağır iş şəraiti və güzəranına biganə qalmırdı.<ref name="futurizm"/> Bununla yanaşı, mətbuat və ədəbiyyat nümayəndələri ölkənin ictimai-siyasi həyatında baş verən mühüm hadisələrə (17 Oktyabr Manifesti, Dövlət duması və s.), Rusiya fəhlə hərəkatının məqsəd və vəzifələrinə, Rusiyanın gələcək dövlət quruluşu və s. məsələlərə müxtəlif mövqelərdən yanaşırdılar.<ref name="futurizm"/> Mətbuatda və ədəbiyyatda rus çarizminin, Qərb dövlətlərinin qəsbkar planlarının, həmçinin İran və Türkiyədə mütləqiyyət quruluşunun tənqidinə də geniş yer verilirdi.<ref name="futurizm"/> Bu dövrdə realist ədəbiyyat sürətlə inkişaf edir, romantik sənətkarlar yetişir, hətta [[simvolizm]], [[futurizm]] kimi cərəyanlara qoşulanlar da olurdu.<ref name="futurizm">{{cite book|title=Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. V cild (1900-1920-ci illər).|date=2008|publisher=Elm|location=Bakı|isbn=978-9952-448-41-2|pages=696|accessdate=14 noyabr 2017}}</ref>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Mirzə Ələkbər Sabir.jpg|[[Mirzə Ələkbər Sabir]]
File:USSR stamp M.Ordubadi 1972 4k-3974.jpg|[[Məmməd Səid Ordubadi]]
Sətir 230:
Azərbaycan sovet romantizmindən fərqli olaraq, istiqlalçı ədəbiyyatına aid yazarlar romantizmə modernist baxışları ifadə edirdilər.<ref name=sharif/> Bunu [[Hüseyn Cavid]]in, [[Abbas Səhhət]]in yaradıcılıqlarında müşahidə etmək olar.<ref name=sharif/> 1930-cu illər dramaturgiyasına toxunarkən, bu dövr dramaturgiyasının hibrid janrlarda formalaşmış dram əsərlərini sıxışdırıb çıxardığını, əvəzində isə yeni dramaturji təmayüllərin formalaşdığını göstərir.<ref name=sharif/> Bu dövrdə sosialist realizminə əsaslanan dramaturgiyanın "sosialist ictimai varlığın təsvirinə" yönəldiyi də müəllif tərəfindən vurğulanır.<ref name=sharif/>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Xəlil İbrahim oğlu İbrahimov.jpg|[[Xəlil İbrahim]]
File:Qəmər bəyim Şeyda.jpg|[[Qəmər bəyim Şeyda]]
Sətir 252:
İkinci dünya müharibəsindən sonra Azərbaycan dilinə tərcüməsi dövlət əhəmiyyəti kəsb edən mədəni tədbirlərdən idi.<ref name="uluturk"/> Klassik və müasir Azərbaycan sənətkarlarının ədəbi irsinin [[rus dili]]nə tərcüməsi də genişləndi.<ref name="uluturk"/> 1950-ci illərdən başlayaraq, qarşılıqlı tərcümə dövlət əhəmiyyətinə malik vüsət aldı.<ref name="uluturk"/>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Tağı Şahbazi Simurğ.jpg|[[Tağı Şahbazi Simurğ]]
File:Aliaga Vahid.jpg|[[Əliağa Vahid]]
Sətir 314:
Xalqda milli şüurun oyanmasında Cənubi Azərbaycan mövzusunda yazılmış əsərlərin xüsusi əhəmiyyəti vardı.<ref name="uluturk"/> M.İbrahimovun "Pərvanə" romanı, "Cənub hekayələri" silsiləsi maraqla qarşılanmışdı.<ref name="uluturk"/> Azərbaycan dramaturgiyası bir sıra nailiyyətlər əldə etmişdi.<ref name="uluturk"/> Mirzə İbrahimovun "Bəşərin komediyası", İ.Qasımovun "Nağıl başlananda", "Dairəni genişləndirin", Bəxtiyar Vahabzadənin "Yağışdan sonra" pyeslərində mənəvi-əxlaqi problemlər əsas yer tuturdu.<ref name="uluturk"/> İlyas Əfəndiyevin müasir mənəvi-əxlaqi dəyərlərdən söhbət açan "Qəribə oğlan", "Bağlardan gələn səs", "Büllur sarayda", "Sevgililərin cəhənnəmdə görüşləri", "Geriyə baxma, qoca", "Üçatılan" pyesləri psixoloji dramın gözəl nümunələri idi. Anarın "Şəhərin yay günləri", "Adamın adamı", "Səhra yuxular", "Sizi deyib gəlmişəm" pyesləri oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdı.<ref name="uluturk"/>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Mədinə Gülgün.jpg|[[Mədinə Gülgün]]
File:Xəlil Rza Ulutürk.JPG|[[Xəlil Rza Ulutürk]]
Sətir 387:
Ənvər Məmmədxanlının, Əzizə Cəfərzadənin, [[Aqil Abbas]]ın tarixi romanları xalqın qəhrəman, ibrətamiz keçmişini işıqlandırır, böyük tərbiyəvi əhəmiyyət kəsb edirdi.<ref name="uluturk"/> İsi Məlikzadənin "Qırmızı şeytan", [[Aqşin Babayev]]in "Dünyanın axırı", [[Arif Abdullazadə]]nin "Qanlı yaddaş", [[Əli Əmirli]]nin "Meydan", [[Məmməd Oruc]]un "Köçürmə" əsərləri xalqın yaxın tarixinin realist səhnələrini əks etdirirdi.<ref name="uluturk">{{cite book|title=Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər)|date=2008|publisher=Elm|location=Bakı|isbn=978-9952-448-48-1|accessdate=14 noyabr 2017}}</ref>
 
<gallery class="center" perrow="10">
File:Baba Pünhan.gif|[[Baba Pünhan]]
File:Eyvaz.jpg|[[Eyvaz Zeynalov]]
Sətir 410:
==== Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı (1909 — cari) ====
{{Main|Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı}}
<gallery class="center" perrow="10">
File:Ahmed bey Agayev.jpg|[[Əhməd bəy Ağaoğlu]]
File:Jeyhun Hajibeyli.jpg|[[Ceyhun Hacıbəyli]]
Sətir 435:
 
==== Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı ====
<gallery class="center" perrow="10">
File:Haci Zeynalabdin Maragayi.jpg|[[Hacı Zeynalabdin Marağayi]]
File:Mojuz.png|[[Mirzə Əli Möcüz]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023