Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
|
||
|
Sətir 46:
IX-X əsrlərdə Kiran şəhəri [[Sacilər]] (879-930) və [[Salarilər]] (941-965) sülalələrinin hakimiyyəti altında olur<ref name="Ибрагимов25"/> Salarilləri məğlub etmiş [[Rəvvadilər]] sülaləsi (979-1054) isə 981-ci ildə Təbriz şəhərini özünün paytarxtı elan edir.<ref name="Ибрагимов25"/> Rəvvadilərin hakimiyyəti dövründə Naxçıvan və onun ətarfındakı kiçik ərazidə [[Naxçıvanşahlıq]] adlı kiçik feodal dövləti formalaşır. Dövlətin əsasını Qoxtn hakimi Əbu-Dülaf qoyur.<ref name="Мамедов 69">{{cite book |last=Мамедов |first=Р.М. |title=Очерк истории города Нахичевани |date=1977 |location=Баку |pages=69}}</ref> 982-ci ildə Əbu-Dülaf Basfurracan, Naxçıvan və Dvini də Kirana birləşdirir. Rəvvadi və [[Ani]] hökmdarları ilə qarşılaşan Əbu-Dülaf qalib gəlir. <ref name="Ибрагимов25"/> Erməni tarixçisi Stepannos Asogik bu hadisələri təsvir edərkən yazır: ''“Abel-Hac Qoxten əmiri Əbu-Taleblə (Əbu-Dülaf) döyüşdü və məğlub olaraq əsir düşdükdən sonra Dvin və bütün şəhərlərini ona verməli oldu. Abel-Haca qalib gələn Ənu-Taleb bütün Vaspurakan torpağını özünə tabe etdi.”''<ref>{{cite book |last=Асохик |first=Степанос |title=Всеобщая история. Пер. Н.Ф.Эмина |date=1864 |location=М |pages=132}}</ref> Lakin, 987-ci ildə Azərbaycan əmiri Rəvand oğlu Abel-Hac Əbu-Dülafı məğlub edərək onun bütün ərazilərini öz ölkəsinə birləşdirir, Qoxtn isə qarət edilir. <ref name="Асохик140">{{cite book |last=Асохик |first=Степанос |title=Всеобщая история. Пер. Н.Ф.Эмина |date=1864 |location=М |pages=140}}</ref> 988-ci ildə gözlənilmədən Abel-Hac vəfat edir. Fürsəti istifadə edən Əbu-Dülaf yenidən Dvin şəhərini ələ keçirərək Ani hökmdarı çar Smbatla sülh müqaviləsi bağlayır.<ref name="Асохик140"/>
Naxçıvanşahlıq təxminən 80 ilə yaxın müstəqilliyini saxlaya bilir<ref>{{cite book |last=Шарифли |first=М.Х. |title=Феодальные государства Азербайджана второй половины IХ-ХI вв. |date=1965 |location=Баку |pages=76}}</ref>, XI əsrdən isə Kiran [[Səlcuqlular]]ın hakimiyyəti altına düşür. [[Toğrul bəy]]in hakimiyyəti dövründə (1040-1063) Araz vadisini ələ keçirən Səlcuqlular Naxçıvana kimi çatırlar və Naxçıvan yaxınlığında birləşmiş Bizans-Erməni ordusu ilə döyüşürlər.<ref>{{cite book |last=Кафесоглы |first=И. |title=Сельджукская империя в эпоху султана Мелик-шаха |date=1953 |location=Стамбул |pages=2}}</ref> Səlcuqlular imperiyasının parçalanmasından sonra Kiran [[Azərbaycan Atabəyləri]] olan [[Eldənizlər]]in (1136-1225) hakimiyyəti altına keçir.<ref
1221-ci ildə Ərdəbil, Təbriz, Marağa və Xoyu tutan [[monqollar]] Kiran və Naxçıvan şəhərlərinə yaxınlaşırlar. Həmin şəhərləri ələ keçirən monqollar əhalini qırır və şəhərləri talan edirlər. Bundan sonra [[Ordubad]] və Kiran şəhərləri monqol ordusunun müvəqqəti iqamətgahına çevrilir.<ref name="Ибрагимов27"/><ref>{{cite book |last=Рубрук |first=Г. де |title=Путешествие в Восточные страны // Карпини Д. История монголов |date=1957 |location=М |pages=188}}</ref> [[Hinduşah Naxçıvani|Məhəmməd ibn Hinduşah]] yazır ki, ''“dağıdılmış Naxçıvan və Kiran şəhərlərinin əhalisi vətənlərini tərk etməli oldu”''.<ref>{{cite book |last=Мамедов |first=Р.М. |title=Очерк истории города Нахичевани |date=1977 |location=Баку |pages=18}}</ref> 1225-ci ildə monqolların təqibindən qaçan Xarəzmşah Cəlaləddin Naxçıvan və Kiran şəhərlərini ələ keçirir.<ref name="Ибрагимов27"/>
| |||