Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 67:
{{Yaponca mətn|yığcam=yes}}
 
'''Yaponiya''' ({{dil-ja|日本}} ''Nippon'' {{IPA-ja|nip̚põ̞ɴ|}} və ya ''Nihon'' {{IPA-ja|nihõ̞ɴ|}}; keçmiş adı {{nihonqo2|日本国}} ''{{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|Nippon-koku}}'' və ya ''Nihon-koku'', "Yaponiya dövləti"), köhnə mənbələrdə '''Japon''' (Köhnə Azərbaycan Türkcəsi: ژاپون)<ref>Sultan Məcid Qənizadə, Azərbaycanca-rusca lüğət, Bakı, 1904 (s.70)</ref> və ya '''Məmləkəti Japon''' (Köhnə Azərbaycan Türkcəsi: ژاپون مملکت ژاپون)<ref>Abbasqulu Xan Sərtib, Rusca-farsca-türkcə (azərbaycanca) lüğət, Tehran, 1908(s.142)</ref> — [[Şərqi Asiya]]da yerləşən ada ölkəsi. Yaponiya [[Sakit okean]]da, [[Yapon dənizi]]nin, [[Şərqi Çin dənizi]]nin, [[Çin]]in, [[Şimali Koreya]]nın, [[Cənubi Koreya]]nın və [[Rusiya]]nın şərqində yerləşir, şimalda [[Oxot dənizi]]nə, cənubda [[Şərqi Çin dənizi]] və [[Tayvan|Tayvan adası]]na qədər uzanır. "Yaponiya" adının ''"günəş"'' mənası [[kanci]] ilə bağlıdır və Yaponiya tez-tez ''"Gündoğan ölkə"'' adı ilə çağırılır.
 
Yaponiya 6.852 adadan ibarət [[stratovulkan]]ik [[arxipelaq]]dır. Yaponiyanın ən böyük dörd adası — [[Honşu]], [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydo]], [[Kyuşu (ada)|Kyuşu]] və [[Şikoku (ada)|Şikoku adası]] ölkə ərazisinin təxminən 97 %-ni əhatə edir. Yaponiyanın əhalisi 126 milyon nəfərdir və bu göstəriciyə görə dünyada 10-cu yerdədir. Təxminən 37,8 milyon nəfərin yaşadığı və bir-birinə yaxın olan bir neçə şəhərdən ibarət olan [[:en:Keihin region|Keihin regionu]] (həmçinin [[Tokio]]–[[Yokohama]] aqlomerasiyası kimi tanınır) əhalisinə görə son 60 il ərzində dünyanın ən böyük [[şəhər aqlomerasiyası]]dır.<ref>{{cite web|title=LARGEST 1,000 CITIES ON EARTH: WORLD URBAN AREAS: 2015 EDITION|url=http://www.newgeography.com/content/004841-largest-1000-cities-earth-world-urban-areas-2015-edition|author=Wendell Cox|date=2 fevral 2015|accessdate=24 yanvar 2016}}</ref> [[Tokio]] və ətrafındakı bir neçə prefekturanı əhatə edən Böyük Tokioda 35 milyondan çox insan yaşayır, bu isə buranı dünyada ən böyük mitropolit bölgə və dünyada ən böyük GDP bölgəsi edir.
Sətir 170:
Yaponiyada 108 fəaliyyətdə olan [[vulkan]] yerləşir. [[XX əsr]] boyunca [[Hokkaydo]]dakı Şova-şinzan və Beyonesu qayalıqlarındakı Myocin-şo kimi bir neçə yeni vulkan püskürmüşdür. Tez-tez [[sunami]] ilə nəticələnən dağıdıcı [[zəlzələ]]lər hər əsrdə bir neçə dəfə meydana çıxmışdır.<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=11 yanvar 2016}}</ref> [[1923]]-cü ildə [[Böyük Kanto zəlzələsi]] 140.000 nəfərin ölümünə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=11 yanvar 2016|year=2002}}</ref> Digər baş vermiş dağıdıcı zəlzələr [[Böyük Hanşin zəlzələsi]] ([[1995]]) və [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|Tohoku zəlzələsi]]dir ([[2011]]). [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|Tohoku zəlzələsi]] [[11 mart]] [[2011]]-ci ildə baş vermiş və dəhşətli [[sunami]]yə səbəb olmuşdur.<ref name="nytimes-tsunami" /><ref name="USGS9.0">{{cite web|url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=11 yanvar 2016}}</ref> Odlu qövsdəki mövqeyinə görə Yaponiya [[zəlzələ]] və [[sunami]]lərə meyilli ölkədir<ref>{{cite web|url=http://www.livescience.com/30226-japan-tectonics-explosive-geology-ring-of-fire-110314.html |title=Japan's Explosive Geology Explained |publisher=Live Science |last=Israel |first=Brett |date=14 March 2011 |access-date=17 iyun 2016}}</ref> və [[inkişaf etmiş ölkələr]] arasında ən böyük təbii fəlakət riskinə malik dövlətdir.<ref name="2013 World Risk Report">[http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf 2013 World Risk Report]</ref>
 
<center><gallery mode="packed" heights= "140px" widths= "180px" >
|[[Fuci|Fuci dağı]]
Şəkil:Ogasawara Islands, Tokyo, Japan.jpg|[[Bonin adaları|Oqasavara adaları]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023