Məhəmməd Hadi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 34:
 
== Həyatı ==
== Həyatı ==
=== Həyatının mətbuat aləminə qədərki dövrü ===
[[XX əsr]]in başlanğıcında yeni məzmunlu milli ideologiyanın formalaşması istiqamətində ardıcıl iş aparan, ictimai bir fikri epoxal bir yüksəkliyə çatdıran şəxsiyyətlərdən biri olan Məhəmməd Hadi mətbuat və sənət dünyasına gəlişinə qədər üzüntülər və məhrumiyyətlərlə dolu olan həyat yolu keçmiş, müəyyən təcrübə qazanmışdı.<ref>{{cite book|title=Azərbaycan romantikləri|author=Osman Vəli|year=1985|publisher="Yazıçı"|location=Bakı|page=səh.6}}</ref> Əsl adı Ağa Məhəmməd olan Əbdülsəlimzadə Məhəmməd Hadi {{Q(Y)T.GA|1879|1298-ci il}}-cu ildə [[Şərq]]in elm, şeir incəsənət mərkəzlərindən biri kimi tanınan [[Şamaxı]] şəhərinin [[Sarıtorpaq məhəlləsi (Şamaxı)|Sarıtorpaq məhəlləsi]]ndə tanınmış ailədə anadan olmuşdur. Belə ki, şairin atası Əbdülsəlim bəy böyük, qoca bir nəsilin üzvü idi. Ulu babalarından biri olan Tahir Əfəndi məşhur Şirvan üləmasından idi.(398, 6)
 
Əsl adı Ağa Məhəmməd olan, gəncliyində özünə Hadi ({{lang-ar|doğru yol göstərən}}) təxəllüsünü seçən Məhəmməd Hadi [[1879]]-cu ildə [[Şamaxı]] şəhərinin [[Sarıtorpaq məhəlləsi (Şamaxı)|Sarıtorpaq məhəlləsi]]ndə, tacir ailəsində doğulmuşdur. İbtidai təhsilini məhəllə məktəbində şamaxılı Molla Səmədin yanında almış, sonralar şair [[Abbas Səhhət]]in atası Əliabbas əfəndinin təsis etdiyi məktəbdə oxumuş, kiçik yaşlarından [[ərəb]] və [[fars]] dillərini mükəmməl mənimsəmişdir. Hələ uşaqkən atasını itirən Hadinin anası onu və bacıları Sahibə və Əsmanı ata qohumlarının himayəsinə buraxaraq [[Sulut|Sulut kəndi]]ndə varlı biri ilə evlənmiş, bundan sonra uşaqlara böyük nənələri Əbdülsəlimin anası Teyyibə xanım baxmışdır. [[Şair]]in yaxın qohumlarından olan Mustafa Lütfi bəy onun tərbiyəsində böyük əmək sərf etmişdir. Nənəsinin vəfatından sonra M.Hadi qohumu [[Mustafa Lütfi İsmayılov Şirvanski|Mustafa Lütfi]]nin himayəsində yaşamalı olmuş və [[ərəb dili]]ni ondan öyrənmişdir. M.Hadi gənclik illərində ilahiyyat elmləri ilə bərabər dünyəvi elmləhffhhgri, xüsusilə dil, ədəbiyyat, fəlsəfə, məntiq, tarixi də dərindən öyrənmiş, oxuduğu klassik ədəbiyyat, tərəqqipərvər alim və mütəfəkkirlərin əsərləri onda yaxşı bilik ehtiyatı yaratmışdı. Böyük bir ədib olmaq arzusu ilə yaşayan gənc şair xaricdə təhsil almaq istəsə də, maddi imkanı olmadığından bu arzusu ürəyində qalmışdı. Ədibin yaxın dostu, məsləkdaşı [[Seyid Hüseyn]] şair haqqında yazırdı:
Şairin təvəllüd tapdığı ərəfələrdə Şamaxı əvvəlki şöhrətini
 
itirmiş, məşhur zəlzələ ilə bağlı olaraq quberniya mərkəzi 1859-
{{sitat|"''O, oxuduğu elmlərin kəndisinə heç bir nəticə verməyəcəyini, olsa-olsa mömin bir molla əfəndidən fəzlə bir şey olmayacağına hissi-qəbləl-vüqu ilə anladığından İstambul və Əl-Qahirə kimi islam mədəniyyəti mərkəzlərinə gedib orada təhsil almaq fikrinə düşmüşdü. Mustafa Lütfi... Hadini xarici məmləkətlərə göndərəcək iqtidarı olmadığından Hadi bir neçə zəngin əqrəbasını müraciətdə bulunmuş, təhsil arzusunda olduğunu söyləyib müavinət istəmişsə də, sözünü dinləyən və yardımda bulunan olmamışdı''"}}
cu ildə Bakıya köçdüyündən, Şamaxı bir əyalət şəhərinə
 
çevrilmişdi. XIX əsrin 60-80-ci illərində Şamaxının əvvəlki
Hadi istədiyi məktəblərdə, istədiyi elmləri oxumağa nail ola bilmədiyindən əmisi oğlunun köməyi ilə ticarət işinə əl atmış, lakin bu işə marağı olmadığından işi tezliklə tərk etmişdir. [[1902]]-ci ildə [[yanvar]] ayının son günündə [[Şamaxı]]da təbii fəlakət baş verir. [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|Şamaxı zəlzələsi]]ndən sonra hamı kimi Məhəmməd Hadi də köçür. Bu haqda [[Ömər Faiq Nemanzadə|Ö.F.Nemanzadə]] öz xatirələrində yazır:
şöhrətini bərpa etmək üçün göstərilən cəhdlər, demək olar ki,
 
səmərəsiz qalmışdı. S. Ə. Şirvaninin açdığı yeni tipli
{{sitat|"''[[1902]]-ci il yanvarın 31-də [[cümə axşamı]] gündüz saat 12-də Şamaxıda indiyə qədər görünməmiş yer tərpənişi oldu. Bu gün Şamaxı üçün ən böyük fəlakət, eşidilməmiş bir dəhşət və qiyamət günü idi. Baş vermiş dağıdıcı zəlzələdən sonra bir çox şamaxılılar kimi M.Hadi də doğma şəhərini tərk etməyə məcbur olmuş, evlərinin ənqazını (tör-töküntü) 200 manata sataraq [[Kürdəmir]]ə getmiş, ibtidaən bir əttar dükanı açmış isə də, ondan da bir şey çıxmadığını görüncə, ikincikərə olaraq zərər ilə dükanı qapamışdır''"}}
məktəb(1870-1871), Səid Ünsizadənin təşəbbüsü və vasitəçiliyi
 
ilə Şamaxı Ruhani İdarəsinin nəzdində açılan “Məclis
==Fəaliyyəti==
məktəbi”(1875), şair Məhəmməd Səfanın evində S. Ə. Şirvaninin
 
rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən “Beytüs-cəfa” ədəbi məclisinin
[[Kürdəmir]]ə köçən, xarakterində tacirlik əlamətləri olmayan, iki dəfə dükanı açsa da, iflasa uğrayan H.Madi özünü xarakterinə uyğun bir sahədə sınamaq qərarına gəlmiş və bəzi maarifpərvərlərin müavinəti ilə Kürdəmirdə yaşayan şamaxılı Ağa əfəndi ilə birlikdə bir məktəb açıb tədrisə başlamışdır. Çox keçmir ki, istedadı və şəxsi mütaliə nəticəsində əldə etdiyi biliyi ilə digər [[müəllim]]lərdən seçilən M.Hadi Kürdəmir [[ziyalı]]larının nəzərini cəlb etmiş, onu Zaqafqaziya müəllimlər qurultayına Kürdəmir müəllimləri tərəfindən nümayəndə seçmişlər. [[1904]]-cü ildə [[Tbilisi]]də keçirilən Zaqafqaziya müəllimlər qurultayında iştirak edən M.Hadinin işləri yavaş-yavaş sahmana düşmüş, öyrənmək təşnəsi olan gənc bildiklərini həvəslə məktəblilərə, şagirdlərə öyrətməyə başlamışdır.
fəaliyyəti və s. bu kimi məsələlər Şamaxıda ictimai-ədəbi mühitin
 
canlanmasına müəyyən təsir göstərsə də, zaman öz hökmünü
[[1902]]-[[1906]]-cı illər Kürdəmirdə yaşadığı illərdə maddi imkanları nisbətən düzələn M.Hadi yenə də əvvəlki qayda ilə mütaliəsini davam etdirir, [[Kəlküttə]]dən ''Həblül-mətin''", [[İstanbul]]dan "''Sabah''", [[Bakı]]dan "''Həyat''", [[Bağçasaray]]dan "''Tərcüman''" qəzetlərini gətirdib oxuyurdu.
vermişdi. Bakının inzibati mərkəzə çevrilməsi, neft və digər
sənaye sahələrinin sürətli inkişafı kapital axınını Bakıya
yönəltdiyindən, Şamaxı və Şamaxı kimi digər əyalət şəhərləri
 
==Fəaliyyəti==
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Məhəmməd_Hadi"

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023