'''Azərbaycanlılar''' ({{langDil-az2|آذربایجانلیلار}})<ref>{{ASE|1|180}}</ref><ref name="azerbaijanci">{{BSE|http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/003/058.htm|başlıq=Азербайджанцы}}</ref><ref>Helena Bani-Shoraka. «Language Policy and Language Planning: Some Definitions» in [http://books.google.com/books?id=rkRC5G2qMzMC&pg=PA144 Annika Rabo, Bo Utas. ''The Role of the State in West Asia'', Swedish Research Institute in Istanbul, 2005, ISBN 91-86884-13-1, 9789186884130, p. 144]</ref><ref name="harvard">Stephan Thernstrom, Ann Orlov, Oscar Handlin. [http://books.google.com/books?pg=PA171 ''Harvard Encyclopedia of American ethnic groups'', Harvard University Press, 1981, p. 171], quote: ''In their homeland the Azerbaijanis, or Azeri Turks as they are sometimes called…''</ref><ref>{{cite book|author=Mark R. Beissinger; Nader Entessar; Edward Friedman; Solomon Gashaw; Noel Jacob Kent; Alan LeBaron; Herbert S.Lewis; James Quirin; Virginia Sapiro; Ronald J. Schmidt; Douglas Spitz; Tekle M. Woldemikael; Crawford Young|year=1993|url=http://books.google.ru/books?id=rltc46FaQsYC&pg=PA116&dq=Azeri+Turkification&hl=ru&sa=X&ei=NOlqVKGrJaP6ywOD2ICIBw&ved=0CBMQ6AEwAA#v=onepage&q=Azeri%20Turkification&f=false|title=Azeri Nationalism in the Former Soviet Union and Iran|publisher=The University of Wisconsin Press|page=116|}}</ref><ref>[http://www.khazaria.com/genetics/azeris.html Azeri (Azerbaijani) Genetics: Abstracts and Summaries]</ref><ref>[http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2012/01/6.-ETHNIC-SITUATION-IN-THE-CAUCASUS.pdf ETHNIC SITUATION IN THE CAUCASUS. Rauf A. Guseynov]</ref><ref>[http://miskinhill.com.au/journals/asees/19:1-2/language-policy-status-of-russian.pdf Ayse Pamir Dietrich Language Policy and the Status of Russian in the Soviet Union and the Successor States outside the Russian Federation. p. 2.]</ref><ref>[http://www.ca-c.org/journal/2003/journal_eng/cac-04/18.orueng.shtml Gidaiat Orudzhev, D.Sc. (Philol.), Azerbaijani State Nationalities Policy Adviser (Baku, Azerbaijan)]</ref><ref>[http://www.ca-c.org/journal/2000/journal_eng/eng04_2000/22.kisr.shtml "Daghestan: Factors of conflicts and stability". Enver Kisriev, professor, Daghestan Research Center, Russian Academy of Sciences (RAS), (Makhachkala, Russian Federation)]</ref><ref>[http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02634938408400464?journalCode=ccas20#.VGrxgcaOPi8 The Azeris in Georgia and the Ingilos: Ethnic minorities in the limelight]</ref><ref>[http://www.ceeol.com/aspx/issuedetails.aspx?issueid=504b0001-e271-4187-83aa-f375e3dbc53d&articleId=1c3d78c8-2ac2-4758-ad5b-017f0f631a49 South Caucasus: Common Ground]</ref><ref>[http://www.gab-bn.com/IMG/pdf/Az3-_A_Northern_Neighbor_Growls_and_Azerbaijan_Reassesses_Its_Options.pdf Sabrina Tavernise. The New York Times – 22.10.2008]</ref><ref>[http://iranian.com/Opinion/2002/August/Azeri/ Who are Azeris?]</ref><ref>{{Cite book|title = The Azerbaijani Turks: Power and Identity under Russian Rule|url = https://books.google.com/books?id=7eyoAAAAQBAJ|publisher = Hoover Press|date = 2013-09-01|isbn = 9780817991838|first = Audrey L.|last = Alstadt}}</ref> — əsasən [[Cənubi Azərbaycan|İranın şimal-qərbi]]<nowiki/>ni əhatə edən [[Cənubi Azərbaycan]]<nowiki/>da və [[Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nda yaşayan [[türk]] etnik qruplarından biri.<ref>{{cite book|author=Svante E. Cornell|title=Azerbaijan Since Independence|url=https://books.google.com/books?id=TaZzCQAAQBAJ&pg=PA7 |date=20 May 2015|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-47621-4|page=7}}</ref><ref>{{cite book|author=Barbara A. West|title=Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania|url=https://books.google.com/books?id=pCiNqFj3MQsC&pg=PA68|date=1 January 2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-1913-7|page=68}}</ref><ref>{{cite book|author=James Minahan|title=Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z|url=https://books.google.com/books?id=Zu5GpDby9H0C&pg=PA1766|date=1 January 2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-32384-3|page=1766}}</ref> Azərbaycanlılar [[Anadolu türkləri]]<nowiki/>ndən sonra ən çoxsaylı [[Türk xalqları|türk etnik qrupu]]<nowiki/>dur.<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/topic/Azerbaijani-people|title=Azerbaijani {{!}} people|newspaper=Encyclopædia Britannica|access-date=2016-11-03}}</ref>

Rusiyalı etnoloq {{link-interwiki|az=Viktor Şnirelman|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Шнирельман, Виктор Александрович}}, özünün {{langDil-ru|«Войны памяти: мифы, идентичность и политика в Закавказье»}} adlı kitabında iddia edir ki, "''erkən orta əsrlər Albaniya və [[Cənubi Azərbaycan]] (Atropatena) tarixinin qarışdırılması üçün heç bir elmi əsas yoxdur. Qədim dövr və erkən orta əsrlərdə o yerlərdə fərqli əhali qrupları yaşamış, nə mədəni, nə ictimai, nə də dil cəhətdən bir-birləri ilə bağlılıqları olmamışdır"''<ref>{{Kitab3

Türk əsilli azərbaycan etnosunun formalaşması prosesi, "Şərq Tarixi"nə ({{langDil-ru|«Истории Востока»}}) görə (2002), əsasən, [[XV əsr]]də başa çatmışdır<ref name="АИ"/>. Bir sıra tədqiqatçılar Səfəvilərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə şiəliyin qəbul edilməsini azərbaycan xalqının formalaşmasında həlledici faktor hesab edirlər<ref name="XAVIER">{{cite news | title= IRAN I. LANDS OF IRANn|publisher=[[Encyclopædia Iranica|Iranica]]| url=http://www.iranicaonline.org/articles/iran-i-lands-of-iran|author=XAVIER DE PLANHOL}}{{oq|en|This unique aspect of Azerbaijan, the only area to have been almost entirely “Turkicized” within Iranian territory, is the result of a complex, progressive cultural and historical process, in which factors accumulated successively (Sümer; Planhol, 1995, pp. 510-12) The process merits deeper analysis of the extent to which it illustrates the great resilience of the land of Iran. The first phase was the amassing of nomads, initially at the time of the Turkish invasions, following the route of penetration along the piedmont south of the Alborz, facing the Byzantine borders, then those of the Greek empire of Trebizond and Christian Georgia. The Mongol invasion in the 13th century led to an extensive renewal of tribal stock, and the Turkic groups of the region during this period had not yet become stable. In the 15th century, the assimilation of the indigenous Iranian population was far from being completed. The decisive episode, at the beginning of the 16th century, was the adoption of Shiʿite Islam as the religion of the state by the Iran of the Safavids, whereas the Ottoman empire remained faithful to Sunnite orthodoxy. Shiʿite propaganda spread among the nomadic Turkoman tribes of Anatolia, far from urban centers of orthodoxy. These Shiʿite nomads returned en masse along their migratory route back to Safavid Iran. This movement was to extend up to southwest Anatolia, from where the Tekelu, originally from the Lycian peninsula, returned to Iran with 15,000 camels. These nomads returning from Ottoman territory naturally settled en masse in regions near the border, and it was from this period that the definitive “Turkicization” of Azerbaijan dates, along with the establishment of the present-day Azeri-Persian linguistic border—not far from Qazvin, only some 150 kilometers from Tehran.}}</ref><ref>{{Kitab3

}}{{oq|en|“The mass of the Oghuz Turkic tribes who crossed the Amu Darya towards the west left the Iranian plateau, which remained Persian, and established themselves more to the west, in Anatolia. Here they divided into Ottomans, who were Sunni and settled, and Turkmens, who were nomads and in part Shiite (or, rather, Alevi). The latter were to keep the name “Turkmen”for a long time: from the 13th century onwards they “Turkised”the Iranian populations of Azerbaijan (who spoke west Iranian languages such as Tat, which is still found in residual forms), thus creating a new identity based on Shiism and the use of Turkish. These are the people today known as Azeris.”}}</ref>. "Şərq Tarixi"nə ({{langDil-ru|«Истории Востока»}}) əsasən, [[türklər]]lə azərbaycanlılar arasındakı etnik sərhəd [[XVI əsr]]ə qədər müəyyənləşsə də, amma o vaxt hələ tam dəqiqləşməmişdi<ref name="АИ"/>. Novolsev bununla bağlı qeyd edir ki, ''"Səfəvi İranı ilə [[Osmanlı İmperiyası]] arasında yaranmış sərhəd, əsas xüsusiyyətlərində elə türklərlə azərbaycanlılar arasındakı etnik sərhədi əks etdirməkdədir"''<ref name="feod"/>. Türk tayfalarının Cənubi Qafqaza köçürülməsi XVI—XVII əsrlərə qədər davam etmiş, həmin dövrdə yarımköçəri [[Şahsevənlər|şahsevən]] və [[Padarlar|padar]] tayfaları isə [[Muğan düzü|Muğan]]a köçürülmüşdü<ref name="Волкова Н. Г.">{{Kitab3

"Azərbaycan" toponimi [[Parf dili|parf]] və ya [[pəhləvi dili|orta dövr fars dili]]ndə, [[Atropatena]] adlı qədim dövlətin adı olan Aturpatakandan (Āturpātakān) əmələ gəlmişdir. [[Makedoniyalı İsgəndər]]in işğalından sonra [[Əhəmənilər imperiyası]]nın Midiya satrapı [[Atropat]]ın öz çarlığının əsasını qoyduğu [[Midiya]]nın şimalı Atropat Midiyası və ya sadəcə Atropatena adlandırılır.<ref name="Atropates">{{Mənbədən|[[Encyclopædia Iranica]]|http://www.iranicaonline.org/articles/atropates-aturpat-lit|başlıq=Atropates||nəşr=M. L. Chaumont}}</ref> Qədim müəlliflər həmçinin Atropatena üçün Kiçik Midiya adını istifadə edirlər. "Aturpatkan" toponimindən orta dövr fars dili toponimi "Adərbadqan" ({{langDil-fa|Âzarâbâdagân}}‎) vasitəsilə "Azərbaycan" toponimi ortaya çıxır.<ref name="ВИ">Всемирная история. — Т. 3. — {{М.}}, 1957. — С. 132.</ref><ref name="atropatena" /> Bu ərazinin sakinləri irandilli midiyalılar idi. Midiya Atropatenası coğrafi olaraq böyük hissəsi [[Cənubi Azərbaycan]]ı və həmçinin [[Araz]] sərhəd olmaqla Azərbaycan Respublikasının cənub-şərqini əhatə edirdi.<ref name="ЭСБЕ">[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%8B Атропатены] // [[Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti|Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.</ref> Ancaq [[E.ə. II əsr|eramızdan əvvəl II əsrin əvvəllərində]] Atropatenanın siyasi gücü Azərbaycan Respublikasında yerləşən [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvan]]a qədər yayılmışdı.<ref name="atropatena">{{BSE|http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Атропатена|başlıq=Атропатена}}</ref>