Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k clean up using AWB
|
|
||
|
Sətir 78:
== Dil və mənşə ==
*“Kürd” sözünün mənası hər zaman geo-siyasi səbəbdən gizli saxlanılımışdır və demək olar çox vaxt bu sözün mənasının gizlədilməsi Avropa ölkələri tərəfindən qəsdən edilmişdir. Demək olar bu sözü sizing də çoxunuz bilirsiniz, amma bir soru yaranır ki bu gün ki “Kürd” dediyimiz tayfa ki İran, Türkiyə, İraq və Suriyada dağınıq formada yaşayırlar hardan gəliblər və bunların Tarixi kökən yurdlari haradır? Marağlı və ilginc olan mövzü budur ki bu günə qədər Tarixçilərin çoxu kimsələrin sifarişi olaraq bu mövzünün aydınlaşmasından yan keçiblər. Əgər kürd mediyalarına baxsanız qulaqlarınız sənədsiz və mənbəsiz sözlərdən başqa heç nə eşitməyəcək və bir sıra uydurma nağıllarla istəyirlər özlərini bu bölgədə yerli əhali kimi göstərsinliər. Ərbildən tutmuş Vana qədər və Azərbaycandan Elama (İran) qədər bölgəni, öz uydurma və gülünc nağılları ila mənimsəməyə çalışırlar. Kürdlər elə davranırlar ki güya bilmirlər keçmişdə bu saydığımız bölgələr bu gün ki kimi başqa başqa imperatorluqlar və ya dövlətlərə aid torpaqlar olublar və hətta əgər biz kürdlərin bu bölgədə yerli millət olmalarının yalanını gerçək kimi qəbul etsəkdə, kürdlər edə bilməzdirlər o zaman da bu gün ki kimi 4 bölgəyə hakim olsunlar. Kürdlərin bu 4 ölkənın yerlı əhalisi olması iddiasını sübüt edəcək heç bir sənəd mövcüd deyildir. Bəzi Avrupa ölkələri bu 4 ölkədə əmniyət və sakitliyi pozmaqa görə və Anarxızm ideolojiyasını gücləndirmək üçün kürd Nasionalizmini gücləndirirlər və kürdlərdən qullanaraq yeni bir ölkə yaratmaq xulyası ila öz mənfətlərinin naminə yaxın şərqın “Orta doğu” sakitliyini pozsunlar. Biz bu bölgənin yerli əhalisi olaraq əgər, tarixı yaxşı bilməsək, ola bilər ki bu uyudurma sözlərə inanaraq yalnış qərar verək. Biz bu yazı bir subutdurki, kürdlər Hindistandan və Pakistanın Hindistanla qonşü olduğu bölgələrindən gəlmə Çingene ve ya həmin qaraçı tayfalarıdırlar ki, İrandan keçərək bütün bölgəyə yayılıblar.
*[[Şəkil:Küd.png|center|thumb|1024x1024px]]<br />
Bu məsələyə görə ilk qaraçıları tanımaqımız gərəkir və sonra kürdlərlə qaraçıları muqaiyəsə edib tutuşdurmaqımız gərəkəcək.
1- Qaraçılar sayları çox olan tayfalardırlar ki, Hindistanda və Pakistanın bəzi bölgələrində köçərı olaraq yaşayirlar. Elə Fars dilində də köçəri yaşayanlara “Kord” deyilir. Bu gün bütün tarix və dil alimləri də “Kürd” sözünü köçəri yaşayan tayfalar anlamı verməyində həm fikir olaraq, bu sözün özəl bir tayfaya aid olmadığını vurğulayırlar.
2- Nəzərinizə çatdırımki, Kürdlərın dili sanksrit dillər qrupuna daxildir. Amma onlar İranda, İraqda, Türiyə və Suriyada köçəri halda yaşadıqları üçün, bölgədəki yerli türklərin və yerli olmayan digər millətlərin dillərindən çoxlu sayda söz mənsimsəmişlər və bu üzdən kürdlərin vahid dili demək olarki yoxdur. Sanksrit, Pəştun, Bəngali, Fars, Urdu və Kürd dilinin bənzərliyi bu dilləri daşıyan həmin xalqların üz gürülüşünün bənzərlıyı kimi inkar edilməzdir.
3- Əgər diqqət etsəniz qaraçıların və kürdlərin geyimlərinin və başlarına bağladıqları dəsmalın qaraçıların başlarına bağladıqları dəsmala bənzədiyini və birəbir formada olduğunu görə bilərsiniz.
<br />
[[Şəkil:Küd1.png|center|thumb|730x730px]]
4- Qaraçı və ya Çingənə tayfalarının qeydiyatdan keçmiş adları kürd tayfalarının adları ilə bənzərdir və bunlar aşağıdakılardır:
'''Qaraçı tayfaraının adları''' : kililayi , goroni , soran , xarat , sor , caf , Ərdəl , kavoli , karaçı , qaderya , xani , bukan
'''Kürd tayfalarinin adi''' : kliyayi , gorãni , sorani , xarat , zor , caf – ərdəlan , kavyanı , kormançi , qaderi , xani , bukan
[[Şəkil:Küt14.png|center|thumb|1024x1024px]]
Azərbaycanın Güneyində yaşıyan türklər, Xuzistanda yaşayan ərəblər kürdlərə “küt” və Azərbaycanın Qüzeyində isə qaraçılar özlərinə Kürd deyirlər. Pakistanın doğusu və Hindistanin batısınında çoxlu sayda “küt” sonluğu və önlüyü ilə kənd və şəhərlər vardirlar.
[[Şəkil:Küd11.png|center|thumb|768x768px]]
Türkiyədə yaşayan soydaşlarımız türk dilində Çingənələri başqa adla “Qaraçı” səsləyirlər, bu ad isə Pakistanin “Karaçı” şəhərindən alınmışdır, Xorasanda yaşayanlar və özəlliklə Xorasan Türkləri Çingənələri başqa adla “Kormançi” deyə səsləyirlər.
'''Kelila''' Hindistanın “Gucarat” bölgəsində bir şəhərin adıdır və bu bölgənin əhalisinə “Kelilayi” deyirlər. Kelilali qaraçılarına İranda “keliyayı kürdlər” deyilir və her iki tayfada eyni dildə yəni Hinf-Fars dilində danişirlar.
[[Şəkil:Killia.png|center|thumb|526x526px]]
'''Xarat''' – Hindistanda “Uttar Pradesh” adlı bölgədə bir şəhərin adidir.
Xarat tayfası İranın Sənəndəc və Kirmanşah şəhərlərində yaşayırlar və hələdə özlərinə rəsmi olaraq qaraçı və ya çingənə deyirlər. “Tarix-i- Merdux” adlı kitabın müəllifi “Merdux kürdistani” adli kürd tədqiqatçısı da öz əsərində “Xaratları kürd tayfası adlandırmışdır.
[[Şəkil:Küd15.png|center|thumb|935x935px]]
Gördüyünüz kimi kürdlərin özü də qaraçı tayfalarını kürd adlandırırlar. və əslində onların əsil adı “küt” və ya “qaraçı” olub, sadəcə sonradan bu adı Avropada oturan siyasətçilər öz maraqları üçün “kürd”-ə dəyişiblər ki, həm bu qaraçıların kökünü gizlətsinlər həmdə Türk milləttinin simvolu olan “Kurd” və ya həman ” Boz Kurd / Boz Kurt ” sözünə bənzətmiş olsunlar. Əslində “küt” sözü Türk dilində “iti olmayan hər şeyə” deyilir və “''küt beyin''” sözü “''geri zəkali''” anlamını verir, o üzdən Azərbaycanda belə bir Atalar sözü də vardır ki, deyərlər “'''Ayı qandı kürd qanmadı'''” və ya gec anlayan hər kəsə ” kürd” və ya ” küt”-də deyərlər.
'''Soran''' – Hindistanın Orissa vilayətində böyük bir şəhərdir və oranın əhalisinə “'''Sorani'''” deyirlər.
[[Şəkil:Soran.png|center|thumb|936x936px]]
“Sorani qaraçıları” ilk quzey İraqa, sonra Suriyə və İrana köç ediblər. Bu bölgələrdə “soran” adlı şəhərlər və kəndlər var ki sorani qaraçıları və ya bildiyimiz küt və ya indi ki kürdlər orada yaşayirlar.
İranın Lorestan bölgəsində “Sor” adlı qaraçı tayfası yaşayir ki, İraqın Süleymaniyə bölgəsinin “Zor” adlı şəhərində yaşayan “zor” adlı bir kürd tayfası ilə dilləri, geyimı və mədəniyətləri tamami ilə eynidir.
Hindistanin hakimiyəti altinda olan Kəşmir vilayətində ” Gorãn” adli şəhər var ki oranin əhalisinə “Gorãni” deyirlər.
[[Şəkil:Gorani.png|center|thumb|873x873px]]
'''Goran''' qaraçılarının bir qismi də İranın batısında yaşayırlar və onlara “'''Goran kürdləri'''” deyilir. Marağlısı budur ki İranin Yəzd şəhərindəki zərdüştlər öz dillərini “'''Gorani'''” adlandırırlar. Lorestan bölgəsində Xorrəmabad şəhərində də qaraçı tayfası var ki öz dillərini “Gorani” adlandırırlar.
Hindistanin Maharashtara vilayətində “Ərdəl” adlı şəhər var ki bu şəhərın əhalisinə “'''Ərdəlani'''” deyirlər.
[[Şəkil:Ardal.png|center|thumb|823x823px]]
“'''Ərdəl'''” adlı kürd tayfası İraqın quzeyi və İranın batısında yaşayirlar ki özlərinə “'''Ərdəlani'''” deyirlər. İranın Çahar-mahal vilayətində Ərdəlan adlı şəhər vardır və oranın əhalisi də Hindistandan gəlmə qaraçılardır.
“'''Xani'''” – Hindistanın “''Himaçal Pradesh''” vilayətində olan böyük bir qaraçı tayfasının adidir və Pakistanla sərhəd bölgədə yaşayırlar. Bu bölgənin adamlarını “Ariyayi” adlandırırlar və bu tayfanın bir qismidə Pakistanda yaşayır. “Xani Qaraçıları” İraqın quzeyinə və oradanda Türkiyəyə köç edib yerləşdirildilər.
“'''Caf'''” – Hindistanin Böyük tayfalarındandırlar ki, Hindistanın quzeyi və Pakistanın bir qismində yaşayırlar.
“'''ZT'''“-lərdə elə “Caf” tayfasındandırlar. Bu qaraçılar ilk quzey İraqa köçürdülüblər və sonra Məhəmməd Rza Şah Pəhləvi dövründə İranın Kirmanşah bölgəsinə köçürdülüblər ki, Türklərə qarşı döyüşsünlər. “'''ZT'''” -lərə İranda “'''Caf'''” kürdləri deyirlər və həmçinin eyni zamanda “'''ZT'''” adı ilə İranın İlam şəhərində Hindistanlı qaraçılar yaşayirlar.
“'''Bukan'''” – Hindistanın “Pəncab” vilayətində yerləşən böyük şəhərdir və bu adda tayfa həm Bukan şəhəri və Pəncabın digər şəhərlərində, həm də Əfqanistanin güneyində yaşayırlar.
[[Şəkil:Bukan.png|center|thumb|932x932px]]
'''Bukanlar''' Azərbaycanın Güneyində yerləşən “'''Bəy kəndi'''” (''Bu ad sonradan Bukan adına dəyişdirilib'') şəhərinə köç ediliblər və orada İngilislərin və Rza şah Pəhləvinin dəstəyi ilə Azərbaycan Türklərinə qarşı soyqırım edərək məskunlaşdırlıblar.
'''Bukan''' sanksrit edilində ''“toz torpaq”'' deməkdir və bu yerin əhalisi '''''bukan''''' sözünü öz ad və soy adlarında işlədirlər.
Bəzi kürdlər öz qaraçı keçmışlərini gizlətmək üçün və özlərini bu bölgənin yerli əhalisi kimi göstərmək üçün öz tayfalarının adını dəyişib Hindli formatından üzaqlaştırırlar.
Məsəl üçün İranin “Soyuq bulaq” Mahabad şəhərində yaşayan bir “kürd” tayfası adını sanksrit dilində qoyun anlamı verən “Qadria”-dan “Qaderi” adına dəyişibdir.
“Qadria” Hindistanın böyük tayfalarındandır və Hindistanın Quzeyində yaşayirlar.
Diqqət edsəniz kürd tayfalarinin bütün adları Hindistanın şəhər və tayfalarından alınıb və əgər bir-ikisi eynilik daşısaydı, buna təsadüf demək olardı. Amma gördüyünüz kimi bütün kürd tayfalarının adı hindistanın Qaraçı və ya Çingənə tayfalarının adı ilə eynidir.
[[Şəkil:Küt20.png|center|thumb|949x949px]]
'''Hindistanda Silvassa şəhərinin adı belə Azərbaycanın Güneyində kütlərin yerləşdirildiyi və sonradan adı Silvanaya dəyişdirilən şəhərin adına bənzəyir.'''
[[Şəkil:Küt22.png|center|thumb|1024x1024px]]
'''Hindistan bayrağı və Küt”Kürd” bayrağının bənzərliyi.'''
'''Bu sənədlər və minlərcə başqa sənəd subut edir ki kürdlər hindistandan gəlmə Çingənələr və ya həmin Qaraçılardılar.'''
Türk torpaqlarına Küt və ya həmin kürdlərin ən çox köç etdiyi zamanlardan biri də Ş.İ.Xətayi və S.S.Yavuzun dövründə olmuşdur. İngilsilər bu iki Türk şahının ixtilafından yararlanaraq, Hindistanın Qaraçı(Çingənə) tayfalarını bölgəyə yerləşdiriblər və sonralar “DOĞU HİND KOMPANİSİ” adi altinda kütlərin bölgəyə köçürülməsini hizlandırdılar. Əlbəttə bu dövrdən öncə kütləri şahların eyş-nuş məclislərində rəqqasə (dansöz) və ya cinsi qul kimi qullanmaq üçün sasanilər və içqanlar (İç oğuz dövləti) dövründədə indi ki iranin mərkəzi bölgələrinə gətirmişdilər, amma saylari bir sarayda qonaqlara qulluq edəcək və ya cinsi oyuncaq olacaq qədər çox az idi. Qacar Türk imperaturluğunun Rusiya , Fransa və İngilslərlə amansiz savaşlarından ingilislər yararlanaraq kütləri bölgədə yerləştirdilər. Massonlar Qacar Türk imperaturluğunu devirəndən sonra, artıq öz qulları Rza şah Pəhləvi və Mühəmmədrza Şah Pəhləvi dövründə daha rahatlıqla və çox sayda kütləri bölgədə yerləştirdilər. Onlar sonra Əlcəzirədən gəlmə ermənilər və İrandaki ingilis ordusunun yardımı ila, Kərkük soyqırımı, Cilovluq soyqırımı, Soyuq bulaq soyqırımı, Bukan və Xoy soy qırımı, Qorvə və Sinandaş soyqırımı, Urmiyə – quşçu soyqırmı, Sulduz soyqırımlarını Azərbaycan Türklərinə qarşi törətdilər. Seyid Cəfər Pişəvərinin Azərbaycanın Güneyinin İstqilalını elan etdiyi an onlar Azərbaycana qarşı savaş meydani açdiqlarına görə S.C.Pişəvərinin başçılığı ilə Azərbaycan dövlətinın ordusu tərəfindən darma dağan edildilər.
Diqqət etsəniz '''Qarabağ''' savaşında da bu gün ki Pejak, PKK, Komele, YPG, PYD” kimi terror qruplarında da ermənilərlə birləşimiş və avropalı sahiblərinin əmrində olaraq, Türkə xəyanət etməkdə davam edirlər.
=== <big>HİNDLİ QARAÇILARI KÜRD YOX “KÜT” OLARAQ SƏSLƏNDİRMƏK DAHA DOĞRU OLAR.</big> ===
<br />
===== Qaynaqlar ː =====
===== dehkhoda izahli lüğət (Dehkhoda Dictionary) =====
===== burhan ghate – دایرت المعارف برهان قاطع =====
===== اطلس جغرافیای هندوستان – دایرت المعارف هندی سانسکریت =====
===== qaraçıların(çiqanlarin) iranda sülənməkləri , imad tohidi – (پرسه کولی ها در سرزمین ایران، عماد توحیدی) =====
===== Tafsir_al-Tabari (تاریخ طبری، محمد جریر طبری) =====
===== shahnameh ferdowsi =====
===== Edwards, j. , (2009), Language and Identity, Cambridge University, New York =====
===== Duranti, a. , (2004), Linguistic anthropology, Cambridge University, New York =====
===== Amanolahi, S. Norbeck, E. , (1975), The Luti, an Outcaste Group of Iran. Rice University Studies 61(2): 1- =====
== <big>'''[[Www.ATO.az|Azərbaycan Turan Ocağı araşdırma mərkəzi]]'''</big> ==
== '''<big>[https://www.facebook.com/groups/723503057761504/ Azərbaycan Turan Ocağının rəsmi facebook səhifəsi]</big>''' ==
== Məskunlaşma ==
| |||