Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
37.26.8.11 ()
|
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq NMW03 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
|
||
|
Sətir 29:
}}
[[File:Julii Caesaris quae exstant.tif|thumb|C. Iulii Caesaris quae extant, 1678]]
'''Qay Yuli Sezar''' ( [[latınca]]: ''GAIVS•IVLIVS•CAESAR'', oxunuşu: ''Gayus Yulius Kaysar'', doğumu: [[E.ə. 100|e.ə 12 iyul 100]]<ref>Sezarın doğum tarixi mübahisəlidir, bəzi tarixçilər doğum gününü 12 iyul və doğum tarixini də 101 və ya 102-ci il kimi qəbul edir Bazı.</ref> - ölümü [[E.ə. 44|e.ə. 15 mart 44]]), [[Romalılar|Romalı]] [[hərbçi]], siyasi lider və güclü yazıçı olan Sezar, dünya tarixinin ən güclü insanlarından biri olaraq qəbul edilir. Etdikləri sayəsində [[Roma Respublikası]]nın [[Roma İmperiyası]]na çevrilməsində əsas rol oynamışdır.
[[Senat|Roma senatı]]ndakı ''optimates'' klikinə mənsub müxalifləri [[Gənc Kato|Markus Porcius Kato]] və [[Markus Kalpurnius Bibulus]]a qarşı çevirərək, ''populares'' klikinə mənsub siyasətçi kimi, [[Mark Krass|Markus Licinius Krassus]] və [[Qney Pompey|Gnaeus Pompeius Maqnus]]la birlikdə qeyri-rəsmi olaraq [[Roma Respublikası|Roma]] siyasi həyatına bir necə illiyinə yön verəcək olan [[I Triumvirat]]ı qurdu. [[Qalliya]]nı fəth edərək [[Roma Respublikası|Roma]] torpaqlarını [[Atlantik okeanı]]na qədər genişləndirdi və eyni zamanda da [[e.ə. 55]]-ci ildə [[Britaniya]]nın [[Roma]] tərəfindən ilk işğalını reallaşdırdı. Triumviratın dağılması ilə birlikdə [[Pompey]] və [[Senat]]la münasibətləri korlandı. [[e.ə. 49]]-cu ildə [[Rubikon çayı]]nı keçməsilə başlayan müharibə nəticəsində [[Roma]]nın tək hakimi halına gəldi.
İdarəetməni ələ almasından sonra [[Roma]] cəmiyyətini və idarəetməsini əhatə edən geniş islahatlara başladı. [[Diktator (Qədim Roma)|Ömürlük diktator]] (''diktator perpetuus'') elan edildi və respublika bürokratiyasını özünə tabe etdirdi. Ancaq Sezarın köhnə dostlarından [[Mark Yuni Brut|Markus Junius Brutus]]un rəhbərliyindəki və keçmiş respublikanı bərpa etməyi arzulayan bir qrup senator tərəfindən [[e.ə. 44]]-cü il, 15 martda öldürüldü. Sui-qəsdin ardından başlayan yeni müharibə Sezarın varisi [[Oktavian Avqust|Gaius Oktavianus]]un Roma dünyası üzərində avtoritar güc halına gəlməsinə səbəb oldu. Sezar öldürülməsindən iki il sonra, [[e.ə. 42]]-ci ildə [[Senat]] tərəfindən rəsmən müqəddəsləşdirildi və Roma tanrılarından biri elan edildi.
| |||