Azərbaycan Kommunist Partiyası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Азербайджан-е-Джануби (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4538182 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 28:
 
== Tarixi ==
Azərbaycanda birinci kommunist hərəkətin tərəfdarları 1898-ci ildə yaranıb.
{{Fotomontaj
| photo1a = Azərbaycan KP XXIX qurultayı.png{{!}}
Sətir 42:
| foot_montage =
}}
Azərbaycan Kommunist Partiyası öz tarixinitarixinə 1920-ci il fevralın 20-də başlayıb,. onunOnun tərkibinə "Hümmət" partiyası, "Ədalət" partiyası, "Aqrar" partiyası və Azərbaycan bolşeviklər partiyası sığışmışdılaraid idi.
Bu məqsədlə AK(b)P-nin Bakıda şəhər və rayon partiya komitələri, eləcə də qəzalarda 14 qəza partiya komitəsi təşkil olundu. Hələ 1920-ci ilin yanvarından RK(b)P Bakı komitəsi yanında Ə. Qarayevin sədrliyi ilə AXC-ni devirmək üçün silahlı üsyan təşkil etmək məqsədilə “operativ qərargah" fəaliyyət göstərirdi. 1920-ci il aprelin 24-dən isə AK(b)P MK-nın hərbitexniki komissiyası silahlı üsyana hazırlığı öz üzərinə götürdü. AK(b)P-nin erməni daşnak üzvləri Azərb.-ınAzərbaycanın müxtəlif bölgələrində milli hökumətə qarşı təxribatçı dəstələrin təşkilində xüsusi fəallıq göstərirdilər;. onlar hücumaHücuma keçmək üçün bolşevik-sovet qoşunlarının Azərb.-a daxilAzərbaycana olmasınıdaxilsını gözləyirdilər.
1920 il aprelin 24-də RK(b)P Qafqaz diyar komitəsi, AK(b)P MK-sı və Bakı komitəsinin birgə qərarı ilə Bakı r-nunun partiya təşkilatlarında hərbi vəziyyət elan edildi və bu təşkilatlarda birləşmiş bolşeviklər tam döyüş hazırlığına gətirildi. Silahlı üsyana rəhbərlik döyüş qərargahına tapşırıldı, AK(b)P-nin Mərkəzi və Bakı komitələri bütünlüklə qərargaha tabe edildi. Beləliklə, AXC-nin devrilməsində və 11-ci Qırmızı ordunun Azərb. xalqına qarşı həyata keçirdiyi qanlı qırğınlarda AK(b)P fəal rol oynadı. Aprel işğalından sonra AK(b)P respublikada yeganə hakim partiya oldu. Azərbaycanın hər yerində inqilab komitələri yaradılmış, milli müstəqillik şüurunu məhv edən kommunist diktaturası formalaşdırılmışdı.
 
1988 ildə başlanan Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Sov.İKP-nin tutduğu ermənipərəst mövqe Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının genişlənməsinə gətirib çıxardı. Bunun qarşısını almaq məqsədilə 1990 ildə Mərkəz Bakıya qoşun yeridərək qırğın törətdi. Bu hadisələrdən sonra AKP-yə olan etimad itirilmiş və minlərlə kommunist partiya sıralarını tərk etmişdi.
 
1988 ildə başlanan Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Sov.İKP-nin tutduğu ermənipərəst mövqe Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının genişlənməsinə gətirib çıxardı. Bunun qarşısını almaq məqsədilə 1990 ildə Mərkəz Bakıya qoşun yeridərək qırğın törətdi. Bu hadisələrdən sonra AKP-yə olan etimad itirilmiş və minlərlə kommunist partiya sıralarını tərk etmişdi.
 
 
1991-ci il sentyabrın 1-də Azərbaycan KP ləğv edilib.
Sətir 68 ⟶ 66:
Bakıda 1921 il fevralın 11-17-də keçirilib. Qurultayda 278 nəfər həlledici səslə, 57 nəfər isə məşvərətçi səslə iştirak edib.
 
Qurultayda neft sənayesi bərpa etmək üçün və partiya möhkəmləşdirilməsi üçün bəzi tədbrilər müəyyən edildi. Böyük diqqət kənd təsərrüfatı probleması yetirdi. III qurultayda təyin edildi ki, Sovetlərin və həmkarlar ittifaqlarının hökümətdəhökumətdə əsas rolu var. MK-yə 23 üzv və 7 namizəd, MNK-yə 3 üzv və 1 namizəd, TK-yə 3 üzv və 1 namizəd seçilib.
 
=== Dördüncü qurultay ===
Sətir 173 ⟶ 171:
Bakıda 1960 il fevralın 16-18-də keçirilib. Qurultayda 572 nəfər həlledici səslə, 53 nəfər isə məşvərətçi səslə iştirak edib.
 
Qurultay respublikanın iqtisadiyyat və mədəniyyət sahəsindəki nailiyyətlərini qeyd edərək, Sovet hökümətininhökumətinin iqtisadi əməkdaşlığın genişləndririlməsi sayəsində mümkün olmuşdur, yeddiilliyin birinci ilin tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə yekun vurdu, kənd təsərrüfatının inkişafında yeni vəzifələr irəli sürdü. Zəhmətkeşlərin beynəlmiləlçilik ruhunda tərbiyə edilməsi, onların siyasi fəallığın və sosialist şüurluqunun artırılması zərurətini göstərilib. XXIV qurultay AKP-nin yaradılması və Azərbaycanda Sovet hakimiyəti qurulmasının 40-illik yubileyini yeni nailiyyətlərinə qarşılamağa çağırdı. MK-yə 105 üzv və 57 namizəd, TK-yə 39 üzv seçilib.
 
=== İyirmi beşinci qurultay ===
Sətir 211 ⟶ 209:
 
=== Otuz ikinci qurultay ===
Bakıda 1990 il iyunun 8-i — iyulun 27-də keçirilib.
 
Qurultayda yaxınlarda olan 1988 ilin Sumqayıt hadisələri, Qara yanvar faciəsi, Dağlıq Qarabağda vəziyyət və qaçqınların problemi müzakirə edilib. XXXII qurultay AKP-nin ilk qurultayı, haçan AKP baş höküməthökumət partiyası kimi deyil. MK-yə axırıncı dəfə 168 üzv, TK-yə 92 üzv seçilib. Sov.İKP XXIV-ci qurultayına 96 nəfər nümayəndə seçilib.
 
=== Otuz üçüncü qurultay ===
Bakıda 1991 il sentyabrın 1-14-də keçirilib.
 
Qurultayda Azərbaycanda ağır vəziyyət və Sovet İttifaqının dağılması sonra AKP-nin həyatı müzakirə edilib. XXXIII qurultay 1991 il sentyabrın 14-də özünü və Azərbaycan Kommunist Partiyasını buraxıb. MK-yə və TK-yə seçkilər keçirilməyib.
 
 
{{div col end}}
Sətir 287 ⟶ 284:
* Lənkəran qəza partiya komitəsi
* Nuxa qəza partiya komitəsi
* SəlyanSalyan qəza partiya komitəsi
* Tovuz qəza partiya komitəsi (1923-cü ildə ləğv olunub)
* Şamxor qəza partiya komitəsi (1926-cı ildə ləğv olunub)
Sətir 425 ⟶ 422:
| foot_montage =
}}
 
 
Daha da Azərbaycanda olan respublika tabeli şəhərlərdə öz partiya komitəsin var idi:
Sətir 439 ⟶ 435:
* Naftalan şəhər partiya komitəsi (1967-1991)
* Lənkəran şəhər partiya komitəsi (1971-1991)
 
 
1953-ci ildə bir sıra rayonlar Bakı və Gəncə vilayətlərinə birləşib, Bakı və Gəncə partiya vilayət komitələri yaranıb. 1954-ci ildə ləğv olunmuşdur.
Sətir 448 ⟶ 443:
Ali Sovetinə seçilən AKP üzvlərin də sayı artırırdı — VIII çağırışda — 269 üzv, IX - 277, X və XI çağırışlarda — 311 üzv. Amma 1990-ci ildə, birinci demokratik seçkilər keçirəndə, Ali Sovetinə ancaq 280 nəfər AKP üzvü seçilib.
 
{{Gizli|Qrafik|[[Şəkil:AKP üzvlərinin sayı.JPG|thumb|center|700px]]|left}}
 
=== <center>AKP rəhbərləri</center> ===
Sətir 466 ⟶ 461:
| miqyas3 = 152
| izah3 = <center>Y. D. Stasova<br/>(09.09.1920-15.09.1920)</center>
| şəkil4 = Vladimir Dumbadze.png
| miqyas4 = 143
| izah4 = <center>V. Y. Dumbadze<br/>(15.09.1920-24.11.1920)</center>
Sətir 509 ⟶ 504:
| miqyas6 = 150
| izah6 = <center>H. Ə. Əliyev<br/>(15.07.1969—03.12.1982)</center>
| şəkil7 = Bağırov Kamran Bağırov.png
| miqyas7 = 148
| izah7 = <center>K. M. Bağırov<br/>(04.12.1982-21.05.1988)</center>
Sətir 519 ⟶ 514:
| izah9 = <center>A. N. Mütəllibov<br/>(20.01.1990-14.09.1991)</center>
}}
 
 
=== <center>Mərkəzi komitəsinin üzvləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. Ə.
Sətir 629 ⟶ 623:
* Əfəndiyev H. Ş.
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov D. X.
Sətir 757 ⟶ 752:
* Yusova Y. İ.
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov N. X.
Sətir 886 ⟶ 882:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.019 ⟶ 1.015:
* Yusifzadə Z. M.
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1986</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov F. M.
Sətir 1.167 ⟶ 1.164:
* Juk V. F.
{{div col end}}
}}
 
{{Gizli|<big><big>1990</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abasov Q. A.
Sətir 1.342 ⟶ 1.339:
 
=== <center>Mərkəzi komitəsi üzvlüyünə namizədləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Ə. M.
Sətir 1.403 ⟶ 1.400:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Z. S.
Sətir 1.482 ⟶ 1.479:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasova İ. L.
Sətir 1.561 ⟶ 1.558:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev K. M.
Sətir 1.642 ⟶ 1.639:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1986</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. N.
Sətir 1.732 ⟶ 1.729:
 
=== <center>Təftiş komissiyasının üzvləri</center> ===
{{Gizli|<big><big>1960</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abdullayev Ə. H.
Sətir 1.775 ⟶ 1.772:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1971</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.834 ⟶ 1.831:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1976</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov Q. A.
Sətir 1.891 ⟶ 1.888:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1981</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. N.
Sətir 1.952 ⟶ 1.949:
{{div col end}}
}}
{{Gizli|<big><big>1990</big></big>|
{{div col|cols=4}}
* Abbasov A. A.
Sətir 2.049 ⟶ 2.046:
}}
 
== Ədəbiyyat ==
== İşlənmiş ədəbiyyat ==
* {{ASE|1|151-156|Azərbaycan Kommunist Partiyasının qurultayları}}
* {{ASE|1|156-157|Azərbaycan Kommunist Partiyasının konfransları}}
Sətir 2.069 ⟶ 2.066:
* {{Kitab3 |müəllif= КП Азербайджана. Съезд (30)|başlıq= Материалы XXX съезда Компартии Азербайджана|yer= Баку|nəşriyyat= Азернешр|il= 1981|страницы = }}
 
== Həmçinin bax ==
 
== Xarici keçidlər ==
{{Kommunizm Azərbaycanda}}
{{Azərbaycanın siyasi partiyaları}}
{{1920-ci ilə qədər Azərbaycanda siyasi fəaliyyət}}
 
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR]]

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023