[[X əsr]] İran, İraq və Azərbaycanın siyasi tarixində mövcud xanədanlıqların möhkəmlənməsi və yenilərinin yaranması dövrü olmuşdur. Burada hakimlik edən sülalələr müsəlmanların mənəvi-siyasi rəhbəri xəlifəyə zahiri itaətlərini saxlayır, lakin bir sıra hallarda siyasi hakimiyyəti ələ keçirirdilər. Əslən [[Tarım şəhristanı|Tarım hakimi]] [[Məhəmməd ibn Müsafir]] [[Cüstanilər sülaləsi|Cüstanilər]]lə ittifaq yaradıb 941-cu ildə [[Deyləm]]də öz dövlətini qurmuşdu.Ümumilikdə Salarilər gilək mənşəli sülalə idi (giləklər İranın Gilan ostanında yaşayan İrandilli xalqdır).

Beləliklə, Salarilər dövləti şimalda [[Dərbənd]] keçidindən başlayaraq, cənubda [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının yuxarılarına qədər, şərqdə [[Gilan]] da daxil olmaqla [[Xəzər]] sahillərindən, qərbdə [[Ermənistan]] və Şərqi [[Gürcüstan]] da daxil olmaqla geniş əraziləri əhatə edən bir dövlətə çevrildi. Bu da təbii olaraq, bütün ölkə miqyasında iqtisadi əlaqələrin inkişafına, sənətkarlıq və ticarətin tərəqqisinə, xarici ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə müsbət təsir göstərdi. Salarilərin hakimiyyəti illərində Xəzər dənizində Azərbaycanın ticarət gəmiləri üzməyə başladı. Bütün Yaxın və Orta Şərqdə iqtisadi və hərbi-siyasi rolu daha da artdı, müxtəlif etnik qrupların Azərbaycan xalqı ilə qaynayıb-qarışması prosesi sürətləndi.