'''Heydər Əlirza oğlu Əliyev''' ({{comment|d.|doğum}} {{doğum tarixi|1923|5|10}}, [[Naxçıvan]], [[ZSFSR]],<ref>{{cite web|url=http://www.dsx.gov.az/sovet_hakimiyyeti_illerinde |title=Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsi tarixi. Sovet hakimiyyəti illərində (aprel 1920 - dekabr 1991) |author= |date= |work=[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin saytı |publisher=dsx.gov.az |accessdate=2015-03-08 |language=az}}</ref> [[SSRİ]] — {{comment|ö.|ölüm}} [[12 dekabr]] [[2003]], [[Klivlend]], [[Ohayo]], [[ABŞ]]) — [[Azərbaycan]]ın görkəmli siyasi və dövlət xadimi,<ref>Naxçıvan ensiklopediyası. Bakı, Elm, 2002. səh. 136.</ref> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının üçüncü Prezidenti]] (1993-2003), "Ulu öndər"<ref>{{cite web|url=http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=19062 |title=Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü münasibəti ilə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin MÜRACİƏTİ |author= |date=29.12.2012 |work=[[Azərbaycan (qəzet) Azərbaycan qəzeti]]nin saytı |publisher=azerbaijan-news.az |accessdate=2015-02-09 |language=az}}</ref> və "Azərbaycan xalqının ümummilli lideri"<ref>{{cite web|url=http://files.preslib.az/projects/toplu/v2/f1_5.pdf |title="Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əlirza oğlu Əliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 mart 2004-cü il tarixli, 76 nömrəli Fərmanı |author= |date= |work=[[Prezident Kitabxanası]]nın saytı |publisher=preslib.az |accessdate=2015-02-09 |language=az}}</ref> titullarının rəsmi daşıyıcısı.

Heydər Əlirza oğlu Əliyev [[1923-cü il]] mayın 10-da [[Azərbaycan]]ın [[Naxçıvan şəhəri]]ndə dəmiryolçu ailəsində dünyaya gəlmişdir.<ref>Qasımlı M.C. Heydər Əliyev - istiqlala gedən yol (1969-1987-ci illər). Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2006. səh. 68.</ref> [[1939-cu il|O jsjsjsjsksksk olub deyişen]] [[Naxçıvan Pedaqoji Texnikumu|peyserdi Pedaqoji Texnikumu]]nu bitirdikdən sonra [[Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası|Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] ŞÇukur Cumallıı

Yamaç memarlıq fakültəsində təhsil almışdır. Başlanan müharibə ona təhsilini başa çatdırmağa imkan verməmişdir.<ref name="Bioqrafiya">{{cite web|url=http://www.heydar-aliyev-foundation.org/az/content/index/65/Bioqrafiya |title=Bioqrafiya |author= |date= |work=[[Heydər Əliyev fondu]]nun saytı |publisher=heydar-aliyev-foundation.org |accessdate=2015-02-06 |language=az}}</ref>

Heydərdıaoqoq Əliyev [[1941]]-[[1944-cü il]]lərdə [[Naxçıvan MSSR]] Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və [[Naxçıvan MSSR]] Xalq Komissarlarıkskskkakska Sovetində müxtəlif məsul vəzifələrdə xidmət etmiş,<ref>{{cite web|url=http://www.dmx.gov.az/page/12.html |title=Heydər Əliyev muzeyi |author= |date= |work=[[Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti]]nin saytı |publisher=dmx.gov.az |accessdate=2015-03-01 |language=az}}</ref>[[1944-cü il]]in mayında isə Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi tərəfindən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarına işə göndərilmişdir.<ref name="ReferenceA">[[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]. IV cild. Bakı-1980. səh. 178.</ref> O, Leninqrad (indiki [[Sankt-Peterburq]]) və [[Moskva]] şəhərlərində xüsusi ali təhsil almış, 1957-ci ildə isə [[BDU Tarix|Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini]] bitirmişdir. Dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında iyirmi beş il (1944-1969) çalışan Heydər Əliyev [[1965-ci il|1964-ci il]]də [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə irəli çəkilmişdir.d<ref name="ReferenceA"nowiki/><ref>{{cite web|url=http://heydaraliyevcenter.az/#16_Bioqrafiya |title=HEYDƏR ƏLİYEV |author= |date= |work=[[Heydər Əliyev Mərkəzi]]nin saytı |publisher=heydaraliyevcenter.az |accessdate=2015-02-25 |language=az}}</ref> H.Əliyevə [[1967-ci il]]də SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi tərəfindənn general-mayor rütbəsi verilmişdir.<ref name="ReferenceB">Представление к присвоению воинского звания генерал-майора (SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin 30 oktyabr 1967-ci il, 136 №-li məxfi əmri). – AR MTN muzeyinin materialları.</ref>

Heydər Əliyev [[SSRİ Ali Soveti]]nin (8, 9, 10 və 11-ci çağırışlar) deputatı,<ref>Депутаты Верховного Совета СССР. Одиннадцатый созыв. Москва-1984. стр. 18.</ref> 9-cu çağırış [[SSRİ Ali Soveti]] İttifaq Sovetinin sədr müavini (1974-1979), [[RSFSR]] Ali Sovetinin deputatı (XI çağırış, 1985),<ref>Депутаты Верховного Совета РСФСР. Одиннадцатый созыв. Москва-1987. стр. 11.</ref> [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin (7, 8, 9, 10 və 12-ci çağırışlar) deputatı və [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]] Rəyasət Heyətinin üzvü (8, 9 və 10-cu çağırışlar) olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://news.lent.az/news/65317 |title=Bu gün Heydər Əliyevin anadan olmasının 88 illiyidir |author= |date=10.05.2011 |work=[[Lent.az]] saytı |publisher=news.lent.az |accessdate=2015-02-14 |language=az}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.meclis.gov.az/?/az/content/158 |title=Heydər Əliyev və Azərbaycan Parlamenti |author= |date= |work=[[Milli Məclis]]in saytı |publisher=meclis.gov.az |accessdate=2015-02-26 |language=az}}</ref> vəzifəsindən öz ərizəsi ilə istefa verdi.<ref>{{cite web|url=http://www.ebooks.az/view/92RuhX8S.pdf |title=Heydər Əliyev - istiqlala gedən yol (1969-1987-ci illər) |author=Qasımlı, Musa |date=Bakı-2006. səh. 180 |work=[[Prezident Kitabxanası]]nın saytı |publisher=preslib.az |accessdate=2015-02-21 |language=az}}</ref>

Heydər Əliyev [[1990]]-cı ilin [[20 yanvar]]ında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün (21 yanvar, 1990-cı il) AzərbaycanınAzərblaycanın [[Moskva]]dakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb etmişdir. O, Dağlıq Qarabağda yaranmış kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, [[1991]]-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını tərk etmişdir.<ref name="Bioqrafiya" />