Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k Hökümət→ Hökumət using AWB
|
Bəzi adreslər yox idi onları əlavə etdim və Türk dili haqqında bir neçə cümlə yazdım.
|
||
|
Sətir 61:
}}
'''Türkiyə''' ({{lang-tr|''Türkiye''}}) və ya rəsmi adı ilə '''Türkiyə Respublikası''' ({{lang-tr|''Türkiye Cumhuriyeti''}}) torpaqlarının əsas hissəsi [[Qərbi Asiya]] regionunun [[Kiçik Asiya]] yarımadasında, çox kiçik bir hissəsi isə [[Balkan yarımadası]]nda yerləşən [[Qitələrarası ölkələrin siyahısı|qitələrarası]] ölkədir.<ref>{{cite book|title=Middle Eastern Societies in the 20th Century |last1=Zdanowski|first1=Jerzy|date=2014|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=978-1443869591|page=11|quote=The Republic of Turkey lies on two continents. Approximately 97% of it is in Asia, in the geographical regions known as Asia Minor and the Armenian Upland. The remaining 3% of Turkey is in Europe, on the Balkan Peninsula.}}</ref> Şimal-qərbdən [[Bolqarıstan]], qərbdən [[Yunanıstan]], şimal-şərqdən [[Gürcüstan]], şərqdən [[Azərbaycan]], [[İran]], [[Ermənistan]], cənubdan isə [[İraq]] və [[Suriya]] ilə həmsərhəddir. Ölkə üç tərəfdən dənizlərlə əhatə olunmuşdur. Bu dənizlər qərbdə [[Egey dənizi]], şimalda [[Qara dəniz]], cənubda isə [[Aralıq dənizi]]dir. [[Bosfor boğazı]], [[Mərmərə dənizi]] və [[Dardanel boğazı]] ölkənin [[Avropa]] və [[Asiya]] hissələrini bir-birindən ayırır.<ref name="NatlGeoAtlas2">{{cite book|title=National Geographic Atlas of the World|publisher=National Geographic Society|year=1999 |isbn=0-7922-7528-4|edition=7th |location=Washington, D.C.}} "Europe" (pp. 68–69); "Asia" (pp. 90–91): "A commonly accepted division between Asia and Europe ... is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."</ref> Paytaxt [[Ankara]] şəhəri olsa da, ölkənin əsas mədəni və iqtisadi mərkəzi, həmçinin ən böyük şəhəri [[İstanbul]]dur.<ref>{{cite web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=Istanbul is classified as Alpha- leading global city |date=13 aprel 2010 |publisher=Globalization and World Cities (GaWC) Research Network, Loughborough University |accessdate=29 may 2018}}</ref>
Əhalinin təqribən 70-80%-i özünü etnik [[Türklər|türk]] hesab edir.<ref name="konda2">{{cite web |url=http://www.konda.com.tr/tr/raporlar/2006_09_KONDA_Toplumsal_Yapi.pdf |title=Toplumsal Yapı Araştırması 2006 |date=2006 |publisher=KONDA Research and Consultancy|access-date=29 may 2018}}</ref><ref name="cia2">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey|work=[[The World Factbook]] |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 may 2018}}</ref> Əhalinin 20%-ə yaxınını təşkil edən [[kürdlər]] ölkədə ən böyük [[etnik azlıq]] sayılır. Digər etnik azlıqlara [[adıqlar]], [[albanlar]], [[ərəblər]], [[boşnaklar]] və [[lazlar]] daxildir.<ref name="cia2" /><ref name="Roopnarine2015">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ffpPCgAAQBAJ&pg=PA328 |title=Fathers Across Cultures: The Importance, Roles, and Diverse Practices of Dads: The Importance, Roles, and Diverse Practices of Dads|author=Jaipaul L. Roopnarine|date=26 August 2015|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-4408-3232-1|page=328|quote=Kurds are the largest ethnic minority group (about 20%), and Armenians, Greeks, Sephardic Jews,...}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.alaraby.co.uk/english/politics/2015/6/8/turkeys-ethnic-make-up-a-complex-melting-pot|title=Turkey's ethnic make-up: A complex melting pot}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.worldatlas.com/articles/the-ethnic-groups-of-turkey.html|title=The Ethnic Groups Of Turkey|publisher=}}</ref> Rəsmi dil [[türk dili]]dir.<ref name=katzner>{{cite book|last=Katzner|first=Kenneth|title=Languages of the World, Third Edition|publisher=Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd.|date=2002|isbn=978-0-415-25004-7}}</ref> [[Türk dili]] ilə yanaşı [[Kurmanc dili|kurmanc]], [[Bosniya dili|bosniya]], [[Ərəb dili|ərəb]], [[Zaza dili|zaza]], [[Kabarda-çərkəz dili|kabardin-çərkəz]] və digər dillərdə danışanlar da azlıq təşkil edir.
Müasir Türkiyə ərazisi [[Paleolit]] dövründən etibarən müxtəlif xalqlar tərəfindən məskunlaşma yerinə çevrilmişdir. [[Aysorlar]], [[yunanlar]], [[frigiyalılar]], [[Urartu|uratular]] bu ərazilərin ilk sakinləri hesab olunur.<ref name="MET">{{cite journal|last=Casson|first=Lionel|year=1977|title=The Thracians|url=http://www.metmuseum.org/pubs/bulletins/1/pdf/3258667.pdf.bannered.pdf|journal=The Metropolitan Museum of Art Bulletin|volume=35|issue=1|pages=2–6|doi=10.2307/3258667}}</ref> [[Makedoniyalı İsgəndər]] bu əraziləri ələ keçirdikdən sonra burada yunanlaşma prosesi başlamışdır. Bu proses sonralar [[Roma İmperiyası]] və [[Bizans İmperiyası]] zamanında da davam etmişdir. XI əsrdə [[Səlcuqlular|Səlcuq türkləri]]nin əraziyə miqrasiyası başlamışdır. 1071-ci ildə səlcuqların [[Malazgird döyüşü]]ndə Bizansa qalib gəlməsi Türkiyənin quruluşunun başlama tarixi kimi simvolizə edilir.<ref>{{Cite book| publisher = Springer| isbn = 978-1-137-33421-3| last1 = Gürpinar| first1 = D.| last2 = Gürpinar| first2 = Dogan| title = Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860-1950| date = 2013-10-17}}</ref> [[Rum Sultanlığı]] 1243-cü ildə monqol işğalı başlayana qədər [[Anadolu]]nu idarə etmiş, həmin tarixdən sonra isə sultanlıq müxtəlif [[Anadolu bəylikləri]]nə parçalanmışdır.<ref name="mfk&gl2">{{cite book|title=The origins of the Ottoman Empire|last1=Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser|page=33}}</ref>
XIII əsrin sonlarından etibarən [[Osmanlı sülaləsi]] [[Anadolu yaylası|Anadoluda]] yerləşən bu kiçik bəylikləri birləşdirməyə başlamış və nəticədə, ərazisi Cənub-Şərqi Avropa, Qərbi Asiya və [[Şimali Afrika]]nın çox hissəsini əhatə edən böyük imperiyaya çevrilmişdir.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA17&dq=%22ottoman+empire%22+%22world+power%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwifv8KF7e_WAhWC5BoKHYOdATAQ6AEIODAD#v=onepage&q=%22ottoman%20empire%22%20%22world%20power%22&f=false|title=The Arabs of the Ottoman Empire, 1516–1918: A Social and Cultural History|last=Masters|first=Bruce|date=2013-04-29|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107033634|language=en}}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin hakimiyyəti illərində dünya gücünə çevrilmişdir.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA17&dq=%22ottoman+empire%22+%22world+power%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjojerO4p3XAhWD_aQKHdlDBCMQ6AEIQjAE#v=onepage&q=%22ottoman%20empire%22%20%22world%20power%22&f=false|title=The Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History|last=Masters|first=Bruce|date=2013-04-29|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107033634|language=en}}</ref> İki əsrdən çox müddət ərzində öz gücünü qorumasına baxmayaraq, XIX və XX əsrlərdə Avropada strateji əhəmiyyətli ərazilərin itirilməsi artıq dövlətin keçmiş hərbi qüdrətinin zəifləməsindən xəbər verirdi. 1913-cü ildə baş vermiş dövlət çevrilişindən sonra ölkənin idarə olunması "Üç Paşalar"ın əlinə keçdi. [[Birinci dünya müharibəsi]] ərzində Osmanlı İmperiyası [[İttifaq dövlətləri]]nə qoşulmağa qərar verdi. Müharibənin başa çatmasından sonra məğlub olan Osmanlı İmperiyası süquta uğradı. İşğalçı qüvvələrə qarşı başlayan və [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün rəhbərliyi ilə davam edən [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]] 1922-ci ildə monarxiyanın ləğv edilməsi və 1923-cü ildə Türkiyə Respublikasının əsasının qoyulması ilə nəticələndi.<ref name="Britannica">{{cite web|publisher=Encyclopædia Britannica|url= http://www.britannica.com/eb/article-44425/Turkey|title=Turkey, Mustafa Kemal and the Turkish War of Independence, 1919–23|access-date=29 may 2018|year=2007}}</ref> [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] ölkənin ilk prezidenti təyin olundu. Atatürk ölkə başçısı seçildikdən qısa müddət sonra tarixə [[Atatürk islahatları]] adı ilə daxil olan bir çox islahat həyata keçirdi.
Türkiyə [[BMT]], [[NATO]], [[Beynəlxalq Valyuta Fondu|BVF]] və [[Dünya Bankı]]nın üzvü, həmçinin [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı]], [[ATƏT]], [[Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|QDİƏT]], [[İƏT]] və [[G20|G-20]] kimi təşkilatların qurucu üzvüdür. Türkiyə 1949-cu ildən [[Avropa Şurası]], 1963-cü ildən [[Avropa İqtisadi Birliyi]], 1995-ci ildən Avropa İttifaqı Gömrük Birliyinin üzvüdür. 2005-ci ildən etibarən ölkənin [[Avropa İttifaqı]]na daxil olması ilə əlaqədar danışıqlar başlasa da, 2017-ci ildə bu danışıqlar Aİ tərəfindən dayandırılıb. Hal-hazırda Türkiyə böyüyən iqtisadiyyatı və diplomatik təşəbbüsləri sayəsində regional güc olaraq qəbul edilir.<ref name=ministryofforeign9>{{Cite web| title = International Organisations | url = http://www.mfa.gov.tr/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b326-3916451364f3 | website = http://www.mfa.gov.tr | accessdate = 29 may 2018 | archiveurl = http://web.archive.org/web/20151211141620/http://www.mfa.gov.tr:80/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b326-3916451364f3 | archivedate = 11 dekabr 2015}}</ref>
Sətir 74:
Türkiyə adı iki komponentə bölünür: ''Türk'' [[etnonim]]i və "sahib" mənasında istifadə olunan ''–iyə'' şəkilçisi. "Türk" və ya "Türük" sözlərinə tarixdə ilk dəfə Mərkəzi Asiyada dövlət qurmuş [[Göytürklər]] tərəfindən [[Orxon əlifbası]] istifadə edilərək səkkizinci əsrdə tikilən [[Orxon abidələri]]ndə rast gəlinib.<ref>Scharlipp, Wolfgang (2000). ''An Introduction to the Old Turkish Runic Inscriptions''. Verlag auf dem Ruffel., Engelschoff. {{ISBN|3-933847-00-1}}, 9783933847003.</ref> Bu sözün müasir dövrdəki halının orjinalı ilk dəfə XII əsrdə italyanlar tərəfindən orta əsr latın dili istifadə edilərək ''Turchia'' və ya ''Turmenia'' şəklində qeydə alınmışdır. Bunlarla birlikdə, orta əsrin alman səyyahları bölgəni ''Turkei'' və ya ''Tirkenland'' şəklində, fransızlar isə ''Turquie'' şəklində adlandırmışdır.
Yunan dilində eyni mənanı ifadə edən ''Tourkia'' adı isə Bizans imperatoru VII Konstantinos tərəfindən ''De Administrando Imperio'' kitabında istifadə edilib.<ref name="PrinzingSalamon19992">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=uZDgivj7_RAC&pg=PA46|title=Byzanz und Ostmitteleuropa 950–1453: Beiträge zu einer table-ronde des XIX. International Congress of Byzantine Studies, Copenhagen 1996|author1=Günter Prinzing|author2=Maciej Salamon|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|year=1999|isbn=978-3-447-04146-1|page=46|accessdate=29 may 2018}}</ref> Ancaq imperator burada "türklər" adı altında [[macarlar]]ı ifadə etmişdir.<ref name="Howorth20082">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=hFc4mwsHZ7IC&pg=PA3|title=History of the Mongols from the 9th to the 19th Century: The So-called Tartars of Russia and Central Asia|author=Henry Hoyle Howorth|publisher=Cosimo, Inc.|year=2008|isbn=978-1-60520-134-4|page=3|accessdate=29 may 2018}}</ref> Oxşar şəkildə, Bizans mənbələri [[Qara dəniz]] və [[Xəzər dənizi]]nin şimalında mövcud olmuş türk dövləti olan [[Xəzər xaqanlığı]] üçün də ''Tourkia'' (türklərin ölkəsi) ifadəsini işlətmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-antik-cagdan-gunumuze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm|title=Pontus: Antik Çağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi|last=Öztürk|first=Özhan|authorlink=Özhan Öztürk|year=2011|publisher=Genesis Yayınları|location=Ankara|page=364|quote=... Greek term Tourkoi first used for the Khazars in 568 AD. In addition in "De Administrando Imperio" Hungarians call Tourkoi too once known as Sabiroi ...|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915062836/http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-antik-cagdan-gunumuze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm|archivedate=29 may 2018|df=dmy-all}}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] da müxtəlif vaxtlarda digər ölkələr tərəfindən ''Türkiyə'' və ya ''Türk İmperiyası'' şəklində adlandırılmışdır.
== Coğrafi mövqeyi, təbii şərait və ehtiyatları. ==
Sətir 83:
=== İqlimi ===
Qara dəniz sahillərində iqlim [[
=== Daxili suları ===
Sətir 89:
== Ərazi ==
Asiyanın cənub – qərbində, [[Qara dəniz]] və [[Aralıq dənizi]] arasında, Anadolu yarımadasında yerləşir. [[Türkiyə Statistika İnsitutunun]] məlumatına əsasən daxili su hövzələri ilə birlikdə ölkənin ümumi ərazisi 783562.38 km² təşkil edir ki, bunun da 769603.74 km²-i quru, 13958.64 km²-i isə daxili su hövzələridir.<ref>[http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/tabloOlustur.do# "Area of regions (including lakes), km²".] Regional Statistics Database. Turkish Statistical Institute. 2002. Retrieved: 2015-01-15. Or look here [http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/tabloOlustur.do?6578706f7274=1&d-4326216-e=2 XLS.]</ref>
Türkiyə şərqdən [[Gürcüstan]], [[Ermənistan]], [[Azərbaycan]] və [[İran]], cənubdan [[İraq]] və [[Suriya]], qərbdən [[Yunanıstan]] və [[Bolqarıstan]] ilə həmsərhəddir. Ölkənin [[Mərmərə dənizi|Mərmərə]], [[Egey dənizi|Egey]], [[Aralıq dənizi|Aralıq]] və [[Qara dəniz]]lərlə əhatə olunması ona dünya okeanına çıxış imkanı verir. Ən uca dağı [[Ağrı dağı]], ən böyük gölü [[Van gölü]]dür.<ref>[http://www.vidsbook.com/turk/turkiye-tanitim-filmi1344885111 Turkiye Tanıtım Videosu Göller ve Dağlar ]</ref>
Sətir 96:
=== İnzibati-ərazi bölgüsü ===
{{əsas| Türkiyənin inzibati bölgüsü}}
{{Türkiyə vilayətləri xəritəsi}}
== Əhali ==
{{main|Türkiyə əhalisi}}
[[Türkiyə Statistika
Türkiye’de ikamet eden nüfus 2015 yılında, bir önceki yıla göre 1 milyon 45 bin 149 kişi arttı. Erkek nüfusun oranı %50,2 (39 milyon 511 bin 191 kişi), kadın nüfusun oranı ise %49,8 (39 milyon 229 bin 862 kişi) olarak gerçekleşti.
Sətir 111 ⟶ 112:
=== Dil ===
Türkiyə Respublikasının rəsmi dövlət dili [[Türk dili]]dir. Türkiyə türkcəsi, [[Azərbaycan]] türkcəsinə çox yaxındır. Türkiyədə rəsmi olaraq İstanbul şivəsi əsas alınmışdır. Türkiyə türkcəsi bütün Türk xalqlarının əsas dili hesab olunur. Bunun səbəbi Türkiyə türkcəsinin bütün türk xalqları tərəfindən anlaşılmasıdır.
{{bar box
|title= Kondanın sorğusuna əsasən<br />Türkiyədə 18 yaşdan yuxarı<br />olan əhali arasında ən çox<br />danışılan 5 dil (2006)<ref>[http://www.milliyet.com.tr/2007/03/22/guncel/agun.html 55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk] — 22 Mart 2007 tarihli Milliyet gazetesi</ref>
Sətir 148 ⟶ 149:
XIX əsrin sonlarında zəif idarəçilik,imperiya tərkibində seperatçılığın güclənməsi və Avropa ərazisində [[Osmanlı]]nın vaxtaşırı məğlubiyyəti İmperiyanı hədsiz zəiflətdi. Zəifləməkdə olan İmperiya [[Birinci dünya müharibəsi]]ni uğursuzluqla başa vurdu. Müharibədən sonrakı dövrdə Avropa dövlətlərinin öz aralarında imzaladıqları müqavilələrin faktiki məqsədi Osmanlı Türkiyəsinin bölüşdürülməsi idi. [[İzmir]] [[Yunanıstan]]ın payına düşmüşdü və [[15 may]] [[1919]]-cu ildə yunanlar İzmirə daxil oldular. Bundan sonra Türkiyədə professional hərbiçi [[Mustafa Kamal Atatürk]] paşanın başçılğı ilə Azadlıq hərəkatı başlandı.
İkinci dünya müharibəsi başlayanda Qərb dövlətləri [[SSRİ]] ilə [[Almaniya]]<nowiki/>nı Türkiyə vasitəsilə toqquşdurmağa can atırdılar. Buna görə də Türkiyə [[Sovet]] hökumətinə də qarşılıqlı yardım haqqında müqavilə imzalamağı təklif etdi. SSRİ bu müqavilə vasitəsilə İngiltərə və Fransa ilə əlaqə yarada bilərdi. Lakin özünü bitərəf elan edən SSRİ bu təklifi rədd etdi. O, əvəzində Türkiyəyə [[Qara dəniz]] və boğazlar rayonunda qarşılıqlı yardım haqqında ikitərəfli saziş təklifini irəli sürdü. Türkiyə isə bu təkliflə razılaşmadı. 1939-cu il oktyabrın 19-da Türkiyə İngiltərə və Fransa ilə qarşılıqlı yardım haqqında hərbi müqavilə imzaladı. Müqaviləyə görə, [[Aralıq dənizi]] zonasında hər hansı bir təcavüz aktı törədildikdə Türkiyə bu dövlətlərlə səmərəli əməkdaşlıq öhdəliyini öz üzərinə götürürdü. Bununla da o, Almaniya ilə müharibə vəziyyətində olan ingilis-fransız blokuna qoşulmuş oldu. SSRİ üzerinə hücum edənə qədər [[Almaniya]] tərəfindən Avropanın əksər hissəsinin işğal edilməsi Türkiyəni narahat etməyə bilməzdi. 1940-cı ilin fevralında [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] "Milletin müdafiəsi haqqında" qanun qəbul etdi. Bu qanuna görə hökumətə iqtisadiyyatı hərbi rels üzərinə keçirmək və hərbi dövrün ordusunu yaratmaq üçün fövqəladə səlahiyyətlər verilirdi.
===İkinci dünya müharibəsi dövrü===
[[Şəkil:MG08 on the minaret of the Ayasofya Museum 1941.jpg|thumb|right|200px|1941-ci ildə [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk əsgəri]] tərəfindən Ayasofya Muzeyinin minarəsindən yerləşdirilən MG08 pulemyotu.]]
1941-ci il iyunun 18-də isə Türkiyə hökuməti [[Almaniya]] ilə dostluq va hücum etməmək haqqında müqavilə imzaladı. Almaniya [[SSRİ]]-yə hücum etdikdən sonra, iyunun 25-də Türkiyə özünün [[:tr:II. Dünya Savaşı ve Türkiye|bitərəfliyini]] elan etdi. Müharibə illərində qəbul edilmiş "Millətin müdafiəsi haqqında" qanuna əsasən hökumət əmək mükəlləfiyyəti tətbiq etdi. Müəssisələrdə iş günü uzadıldı. Türkiyə bitərəf ölkə kimi müharibə edən tərəflərlə, xüsusən həm Almaniya, həm də [[ABŞ]] və İngiltərə ilə iqtisadi əməkdaşlığı davam etdirdi. Mis, pambıq, dəri, yun, tütün, meyvə ixrac edənlər və taxıl, parça, maşın avadanlığı idxal edənlər həm Almaniya ilə, həm də ABŞ və İngiltərə ilə ticarət əlaqələri saxlayırdılar. Türkiyə həmçinin Almaniya və onun müttəfiqlərini strateji xammal, meyve qurusu və s. ilə təchiz edirdi.
1941-1942-ci illərdə [[Türkiyə iqtisadiyyatı|Türkiyə ixracatı]]nın yarıdan çoxu Almaniyanın payına düşürdü. Ölkədə bir milyonluq ordunun saxlanması hərbi xərcləri artırırdı. Bu isə iqtisadi vəziyyəti daha da ağırlaşdırırdı. Dənli bitkilərin əkin sahələrinin azaldılması və məhzuldarlığın yarıya qədər aşağı düşməsi kəskin ərzaq qıtlığı yaratmışdı. Çörəyin bazar qiyməti sürətlə artmışdı. Hökümət iri [[şəhər]]lərdə talon sisteminə keçməyə məcbur olmuşdu. Ərzaq məhzulları və geniş tələbat olan malların çatışmamazlığı ölkədə bahalığın artmasına səbəb olmuşdu. Bütün bunlar isə zəhmətkeş kütlənin var-yoxdan çıxmasına va aclığa gətirib çıxarmışdı.
===Avropalı dövlətlərlə müttəfiqlik===
[[Şəkil:Roosevelt Inonu Churchill.jpg|thumb|right|200px|[[İkinci Qahirə konfransı|İkinci Qahirə Konfransı]]nda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] prezidenti (Dövlət Başçısı) Roosevelt, Türkiyə Respublikasının Prezidenti İnönü və [[İngiltərə]] Baş naziri Churchill (3 dekabr 1943), [[Qahirə]].]]
1942-ci ildə qəbul olunmuş qanuna əsasən əmlak üzərinə fövqəladə vergi qoyulmuşdu. Vergini ödəməyənlərin əmlakı müsadirə olunurdu. Hökumət, həmçinin kəndlilərin taxıl ehtiyatını müsadirə edir ve məhzulun 20-50%-nin aşağı qiymətlə dövlətə satılmasını məcburi surətda tətbiq edirdi. Müharibə illərində Türkiyədə bəzi qanunlara əlavələr edilmişdi. Polis xidməti haqqında qanunda polisə istədiyi vaxt hər hansı bir şəxsi həbs etmək hüququ verilmişdi. [[İstanbul]], [[Çanaqqala]], [[Qocaeli]], [[Ədirne]], [[Qırxlareli]] və [[Tekirdağ]]da fövqəladə, Sovet İttifaqı ila sərhəd olan vilayətlərdə isə hərbi vəziyyət elan olunmuşdu. Türkiyənin bəzi hakim dairələrinin faşistpərəst siyasəti ölkənin mütərəqqi qüvvələrinin müqavimətinə rast gəldi. Gələcəkdə təcrid olunmamaq və ölkə ictimaiyyatinin narazılığını aradan qaldırmaq məqsədilə Türkiyə hökuməti 1944-cü il avqustun 2-də Almaniya ilə diplomatiK əlaqələri kəsdi. [[İngiltərə]] və [[ABŞ]] gələcək planlarında Türkiyəyə böyük əhəmiyyət verirdilər. 1943-cü ilin sonunda ABŞ prezidenti [[Franklin Delano Ruzvelt]] va İngiltərənin baş naziri [[Uinston Çörçill|Çörçill]] [[Qahirə]]də Türkiyə prezidenti [[İsmət İnönü]] ilə görüşdülər. Görüşdə Türkiyənin [[Balkan yarımadası|Balkan]]<nowiki/>larda müharibədə iştirakı məsələsi müzakirə olundu. Lakin 1944-cü ilin payızında Balkan dövlətlərinin Sovet ordusu tərəfindən işğalçılardan azad edilməsi ingilis-amerikan planını pozdu. Onlar yalnız Yunanıstanda köhnə rejimi xilas edə bildilər. ABŞ və İngiltərənin təhriki ilə Türkiyə 1945-ci ilin fevralında Almaniya və [[Yaponiya]]ya müharibə elan etdi. Bu addım simvolik səciyyə daşısa da, Türkiyəni beynalxalq aləmdə təcrid olmaqdan xilas etdi.
Sətir 227 ⟶ 229:
Şəkil:Ankara Kizilay square.JPG|[[Qızılay meydanı]]
Şəkil:Selimiye Camii.jpg|[[Səlimiyyə məscidi]]
Şəkil:Turquie. Travertins02.jpg|[[Pamukkale]] Travertenleri
Şəkil:Pamukkale00.JPG|[[Pamukkale]] Travertenleri
Şəkil:Ephesus.jpg|[[Efes]] Antik Teatrı
Şəkil:Hagiasophia1.jpg|[[Aya Sofya]] (Trabzon)
Şəkil:Sinop Overview 2009.JPG|[[Sinop]]
Şəkil:MaidensTowerHazyDay3.JPG|[[Qız qalası (İstanbul)|Qız qülləsi]]
Şəkil:Aerial islands.jpg|[[Böyükada|Büyükada]]
Şəkil:Cruise ship and Seabus in Istanbul.jpg|[[İstanbul]]
Şəkil:Istiklal Street.jpg|[[Beyoğlu]]
Şəkil:Ince Minareli Medrese 01.jpg|İncə Minarəli Medrese
Şəkil:Adana Garı(Gece).jpg|Adana Qatar Garı
Şəkil:Eskişehir teknesi.JPG|[[Əskişəhər|Eskişehir]]
</gallery>
</center>
| |||