Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 23:
Rusiya Federasiyasının dövlət-ərazi inkişafı qədim rus dövləti olan [[Kiyev Rus dövləti]]ndən başlamışdır. Bu dövlətin tərkibinə müasir Rusiyanın şimal-qərb və mərkəz torpaqları daxil idi. XIII-XIV əsrlərdə [[Moskva knyazlığı]] yaranmış və bu da yeni rus dövlətinin formalaşmasının özəyini təşkil etmişdir. [[XVI əsr]]in ərtalarında Rus dövlətinin tərkibinə Volqaboyunun xalqları məskunlaşan ərazilər qatılmış ([[Kazan xanlığı|Kazan]] və [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]] xanlıqları) və burada [[Simbirsk]], [[Samara]], [[Saratov]], [[Kamışin]], [[Sarıtsin]] (indiki [[Volqoqrad]]) kimi qala-şəhərlər salınmışdır.
 
[[XVI əsr]]də rusların [[Şərqi Avropa düzənliyi]]nin meşə-çöl hissəsinə hərəkəti güclənmiş və burada [[Tambov]], [[Voronej]] kimi qala-şəhərlər tikilmişdir. [[Don çayı]]nın aşağı axarlarında kazak, [[Ağ dəniz]]in sahillərində isə [[pomorlar]]ın yaşayış məntəqələri yaradılmışdır. Şərqə hərəkət edərək ruslar artıq XVI əsrin axırlarında [[Ural dağları]]nı aşmış və [[Qərbi Sibir düzənliyi]]ndə məskunlaşmışlar. Burada uzun müddət [[Sibir]]in paytaxtı sayılan [[Tobolsk]] şəhəri salınmışdır. [[XVII əsr]]də [[Yenisey]] və [[Lena çayı|Lena]] çayları sahilində rus qalaları tikilmiş və həmin əsrdə də ruslar [[Baykal gölü]]nə çatmışlar. Təxminən yarım əsr vaxt lazım olmuşdur ki, ruslar Ural dağlarından sərt Şimali Asiyanı keçərək [[Sakit Okean]] sahillərinə çatsınlar. Rusların şərqə yürüşü [[XVII əsr]]də [[Kamçatka yarımadası]]nın ələ keçirmələri ilə başa çatmışdır. XVIII-XIX əsrlərdə ruslar [[Krım]]da, [[Mərkəzi Asiya]], [[Qafqaz]] və [[Avropa]]da yaşayan bir neçə xalqı özlərinə tabe etdirə bilmişdilər. Beləliklə böyük rus imperiyası yaranmışdır. 1917-ci il [[Oktyabr inqilabı]]ndan sonra keçmiş Rusiya imperiyasının ərazisində bir neçə formal respublikalar yaranmışdı. 1922-ci ildə həmin respublikalar [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]] (SSRİ) çərçivəsində birləşmişlər.
 
=== Müasir Rusiya ===
Sətir 115:
Rusiyanın geniş ərazisi, təbii resurslarının və əhalisinin qeyri-bərabər yerləşdiyi bir şəraitdə nəqliyyatın əhəmiyyəti xüsusilə böyükdür. Ölkədə bütün nəqliyyat növləri, dəmiryol, avtomobil, su (çay və dəniz), hava və boru-kəmər nəqliyyatı inkişaf etmişdir. Rusiyanın dəmiryol nəqliyyat şəbəkəsi əsasən [[XIX əsr]]in ikinci yarısı və [[XX əsr]]in əvvəllərinə qədərki dövrdə formalaşmışdır. Bu zaman onun Avropa hissəsində Moskvanı Peterburqla birləşdirən ilk dəmir yolu çəkilir. Sonralar Moskvanı ölkənin daxili rayonları və dəniz portları ilə birləşdirən yollar salınır. Nəhayət, XX əsrin əvvəllərində ölkənin Avropa hissəsini Sakit Okean sahili ilə birləşdirən [[Transsibir magistralı]]nın (Çelyabinsk-İrkutsk-Vladivostok) tikintisi başa çatdırılır. 1917-ci ildən sonrakı Rusiyanın Avropa hissəsinin Şimalında və Şərq rayonlarında bir çox dəmir yolları, o cümlədən Sibiri [[Mərkəzi Asiya]] ilə birləşdirən [[Türküstan-Sibir dəmir yolu]] çəkilir.
 
Uzunluğu 3 min km-dən çox olan [[Baykal-Amur Magistralı]]nın (BAM) tikintisi son illərdə başa çatmışdır. Son illərdə avtomobil və boru kəməri nəqliyyat növlərinin əhəmiyyəti xeyli artmışdır. Volqa çayının imkanlarını genişləndirmək məqsədilə Rusiya ərazisində [[Volqa-Don kanalı|Volqa-Don]], [[Moskva kanalı]], [[Volqa-Baltik dənizçilik kanalı]] salınmışdır. Bundan başqa gəmiçilik [[Şimali Dvina]], [[Ob]], [[Yenisey]], [[Lena çayı|Lena]] və [[Amur]] çaylarında da inkişaf etmişdir. [[Qara dəniz]] və [[Baltik dənizi]], [[Şimal Buzlu Okeanı]] və [[Sakit Okean]] sahillərində iri port şəhərləri yaradılmışdır. Hazırda Rusiya, dünyada ikinci yerdə duraraq, 62 min km magistral neft və 150 min km qaz boru kəmərlərini əhatə edən boru kəmər nəqliyyatkommunikasiya şəbəkəsinə malikdir. Həmin kəmərlərlə ildə 300 mln tondan artıq neft, 530 mlrd kub metrdən artıq qaz nəql edilir.<ref>[http://www.anl.az/el/alf7/ee_bnh.pdf Beynəlxalq Nəqliyyat Hüququ] E.Ə.Əliyev, səh 531</ref>
 
== Siyasi sistemi ==

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023