|Vəzifəsi =

|Döyüşlər = [[Birinci Dünya Müharibəsi]]:<br/>[[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz cəbhəsi]]:<br/>

[[Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)|Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi]]

|Əlaqələr =

Sentyabr ayının 12-də Nuru paşa da Ənvər paşaya məktub yazdı. Həmin məktubda o özünün və ailə üzvlərinin rastlaşdığı çətinlikləri də qısaca qələmə aldı. Nuru paşa bu məktubunda hətta hərbi və siyasi fəaliyyətlə vidalaşcağını da Ənvər paşanın nəzərinə çatdırırdı. Eyni zamanda rəssamlıqla məşğul olmaq barədə fikir söyləyirdi:

 

 

Ailəmizin hər fərdi ki, siz de epeyicə sıxıntılar çəkdiniz. Çox şükür ki, təhlükəsiz keçdi. Erkəklərdən məada ailəmizin qadınlarına da təziq edilir. İlk təcrübəni

 

Sultan əfəndi (Ənvər paşanın həyat yoldaşı nəzərdə tutulur), ilə ablamın Berlinə və ya Vyanaya keçmələri iyi oldu. Biçarə anam nə edəcək? Kazım bəy Medihanı Ərzuruma gətirir. Ehtimal anam də gəlir. Fəqət geçmək pək müşgül. Burası o qədər bahalı ki, mən ən son vaqiədən sonra artıq siyasət və əsgərliklə qəti-əlaqə edirəm. İyi bir rəssam ola bilsəydim şimdi keçinəcək qədər (fəqət bizdə rəssamlıqla geçinmək qeyri-mümkün ya nə isə) para qazana bilirdim, sanıram. Məmafih, sizə nəzərən mənim yüküm xəfif. Tək başına olduqdan sonra nərədə olsa qarnımı doyura bilirəm. Azərbaycan vaqiəsindən dolayı yanınıza gələməyəcəyimi təxmin edirəm. Medihadan bir xəbər aldıqdan sonra Kazım bəy də nəzdinizə gedəcəkdir. Mən də baxalım. Hörmətlə əllərinizdən öpərim. Nuru.<ref name="losthero"/>}}

1921-ci ilin əvvəllərindən Nuru paşa öz biznesini qurmağa çalışır. O özünün emalatxanalarını qurmaqla silahların, hərbi təchizatın təmiri ilə məşğul olurdu. Bunu o, 1921-ci il aprel ayının 1-də Ənvər paşaya yazdığı məktubunda da qeyd edirdi:

 

 

 

Palantökən yanındakı qaz mədəni də işlədiləcək bir haldadır. Toplanılacaq sərmayə ilə qumaş və dəri fabrikaları təsisi üçün də lazım olan makinaları Avropadan gətirmək mümkün olacaqdır. Yalnız bunların həpsini yapacaq qədər oturmaq istəyirəm. Səlahiyyətlər və zehniyyət başqadır. Haqqımdakı təklifinizi bir müddət üçün mən də müvafiq buluram. Rəssamlıq və türk tarixi əsaslarını tədqiq etməyi məslək olaraq qəbul edirəm. Burada başladığım işin əsasını qəsir müddətdə bitirəcəyimə qaniyəm. Ərzruym iş ocağı quruldu. Ermənilərdən iğtinam edilən 12 milyon ingilis fişəngini təhlil üçün bir makina yapdım. Müvəffəqiyyət hasil oldu. Boş qovanları imha etmək üçün də makinalar yapılmaqdadır. Tökməxanamız gündə 120 metr qumaş çıxarır. Hər gün təzayüd etməkdə. Ərzincandakı xarab fabrikdən bir miqdar makina təmin etdirə bilərsək qumaş hasilatı daha çox artacağına qaneyəm. Berlinə getmək üçün bir az müşkülat çəkəcəyəm. Əvvəla yol parası lazım.

{{cquote|...Hər bazar özəl bir avtomobillə aile ile gəzməyə gedirdik. Nuru paşa da bizimlə bərabər gəlirdi. Bir bazar günü avtomobili bəkliyirdik. Arabada bir arizə olduğunu və o sabah şoferin gəlməyəcəyini öyrəndik. Bəlli bir saətdə dışarıya da çıxamadıq. Megerse o gün sui qəsdçilər hərəkətə keçəcək və Nuru paşanı vuracaqlarmış. Bizi qorumaq məqsədiylə düşmənlərimizi gözləyən polis xəfiyyələri gizlənmiş olduqları yerdən bütün tərtibatı seyr etmişlər. Bizə sonradan nəql etdilər. Düşmənlər qayət qüvvətli və şücaətli geden bir mersedes avtomobillə evin qarşısındakı ormanın bir yoluna gizlənmişlər. Orada bizim avtomobilin gəlməsini bəkliyorlarmış. Arabanın içindəkilər iki kişiymiş. Bizim tutduğumuz xəfiyyələr eyni ormanın başqa bir yolunda saxlanaraq həm evi, həm də düşmənləri gözləmişlər. Mersedesdəkilərin üzlərindən, qaş və gözlərindən erməni olduqları belli imiş. Polislər vermiş olduğumuz rəsmlərdən bunlarln kimliklərini də təsbit etmişlər. Vaxt keçib bizim araba gəlməyincə düşmənlərimiz sinirlənməyə başlamışlar. Ağaclarıln arxasında saxlanaraq evdən çıxmamızı bəkləmişlər.Nəhayət artıq arabanın gəlməyəcəyini və evdən kimsənin çıxmayacağını anlayan düşmənlər çəkilib getmişlər. Məmurlarımız bizə hadisəni bütün ayrıntılarıyla

anlatdıqlarından da mühəqqəq bir ölümdən qurtardığımızı anlayaraq şükr etdik. Erməni terrorçulari Nuru paşanın qətlə yetirilməsi ilə bağlı Berlində öz niyyətlərinə yetişə bilmədilər.<ref name="losthero"/>}}

 

Nuru paşanın Ərzrum və Trabzonda işə saldığı emalatxanaların da fəaliyyəti görünür

1949-cu il mart ayının 2-də Nuru paşa sahibi olduğu Sütlücə hərbi fabrikində baş vermiş partlayış nəticəsində həlak oldu. Partlayış kapsulların saxlandığı otaqda texniki normalara əməl edilməməsi nəticəsində baş vermişdi.<ref name="losthero"/> Kapsullar saxlanılan otaqda havanın temperaturu 80 dərəcəyə qədər qalxsa da, heç kim bu yüksək dərəcənin partladıcı maddələr üçün təhlükəli olduğuna diqqət yetirməmişdi.<ref name="losthero"/> Kapsul saxlanılan otaqda baş verən partlayış güclü olduğu üçün qonşu sexlərdə saxlanılan kimyəvi və partlayıcı maddələrin də partlamasına səbəb olmuşdu.<ref name="losthero"/> İlk partlayış baş verəndə Nuru paşa fabrikin dəftərxanasında idi.<ref name="losthero"/> Partlayış baş verən kimi özünü hadisə yerinə çatdırır və sexlərdə olan işçilərdən tələb edir ki, dərhal təhlükəsiz yerə çəkilsinlər.<ref name="losthero"/> Özü isə minaatan [[mina]]larının saxlandığı anbarın təhlükəsizliyini yoxlamaq üçün həmin anbara yollanır.<ref name="losthero"/> Bu anbarda Suriyanın sifarişi ilə istehsal edilmiş 2 min ədəd mina saxlanılırdı.<ref name="losthero"/>

 

 

Yanğının söndürülməsi üçün bütün şəhərdən axışıb gələn yanğınsöndürənlər minaların saxlandığı anbarın partlayacağı təqdirdə daha böyük fəlakətin ola biləcəyini gördükləri üçün yanğının yayılmasının qarşısını almağa

 

Sütlücə fabrikində partlayışın baş verməsini Xəlil Kut belə xatırlayırdı:

{{cquote|Bizzat təhqiqatla məşğul oldum. Mütəəssüf yügənim də 150 əmələsini qurtara bilmək qayəsi ilə təhlükənin gözünə atıldığı və bərhava olmaq sürətiylə şəhid düşdüyünə qənaət gətirmiş bulununuyorum. Mərhumun ağabəyisi Ənvər paşa mərhum bilindiyi kimi qəbri olmayan bir şəhiddir. Qardaşı da tibği onun kimi qəbirdən məhrum bir halda şəhadət mərtəbəsinə ihraz etmiş bulunuyor. Təhərriyata yarın müsaidə edəcəklərdi. Fəqət ben bugün vaqiə məhəllinə getdim. Anlatdıqlarına görə yegenimin qurtulması ehtimalı mində bir belə mövcud deyildir. Sağ qalsa idi, indiyə kimi əlbətdə ki, meydana çıxardı. Nuru paşa sakin zəvahiri altında çox cəsur və iddiasız bir ürək bütünlüyünə sahib idi. Onun üçün təhlükəni görür-görməz fabrikanın sahib və müdrü sifətiylə məhzənə atılmış və cəsarətinin qurbanı olmuşdur.<ref name="losthero"/>}}

 

 

{{cquote|Paşa bombaların yerini sordu. Cavab alır-almaz da o tərəfə səgirtdi. Bir yandan da – buraya kimsə gəlməsin – deyə bağırırdı. Bu sırada kimyaxananın altında partlayıcı maddə bulunduğundan xəbərsiz olan itfaiyyə ərləri nərdivanlarda saçaklara dırmanmışlar, içəriyə su sıxırlardı. Kəndilərinə - pək soxulmayın, içəridə məvadi-infilağiyyə var - deyə söylədim. Fəqət duymadılar belə...Birdən sanki yer-göy qarışdı, ayağım altındakı torpaq sarsıldı və kəndimi bir kənara savrulmuş buldum. İtfaiyyə ərləri paramparça bir halda havada uçurlardı. Toz, torpaq, göy üzünə fırlamış divar parçaları. İştə o əsnada gördüklərim bunlar oldu.<ref name="losthero"/>}}

 

=== Şəxsi həyatı ===

 

{{cquote|Adı dillər əzbəri olan İslam türk ordusunun baş komandanı Nuru paşa Bakını almışdı. Bir neçə dəfə görüşmüşdük. Hər şeyi başa düşürdüm. Romantik, şairanə arzularla yaşayırdım...Paşa bir neçə dəfə ziyafətdə olmuşdu. Bağımıza gəlmişdi...Gözlərimdə, elə hamının nəzərində qeyri-adi qəhrəman kimi görünürdü... Tək mənim yox, elə hamının... Hacıya ağız açıb mənə evlənmək istədiyini demişdi...Atam ona da Buxara əmirinə verdiyi cavabı vermişdi...<ref name="losthero"/>}}

== İstinadlar ==

<div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088">

</div>