Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
|
||
|
Sətir 40:
Rayonda ərazisində məşhur [[Qızılca Dövlət Təbiət Yasaqlığı]] və 4 təbii abidə – Qovdu, Gödəkdərə, Qamış və Şamlıq meşə massivləri var. Keçidərəsi yarğanında gözəl bir şəlalə, Keçi- keçi, Cərcə, Cüyür və Ayıbulaqları, eləcə də Çaldaş, Qızılca Narzan, Mor-mor mineral su bulaqları var. Rayonun dağlarında, meşə və dərələrində heyvanat və bitki aləmi çox zəngindir.
=== Relyefi ===
Gədəbəy rayonu [[Kiçik Qafqaz]]ın orta və yüksəklik dağlıq qurşağında yerləşir. Rayon ərazisi [[Şahdağ silsiləsi]]nin şimal yaçacını, [[Başkənd (Gədəbəy)|Başkənd]][[Dəstəfur|-Dəstəfur]] şökəkliyinin və [[Şəmkir]] dağ massivinin bir hissəsini əhatə edir.<ref>Azərbaycan: Ekoturizm potensialı</ref>
=== Geoloji quruluşu ===
[[Yura]], Tabaşir,Paleogen və [[Antropogen]] çöküntüləri yayılmışdır. Qranitlə zəngin metamorfik süxur olan gədəbəyit ilk dəfə (1903) Gədəbəy [[Mis]]-kolçedan yatağında öyrənilmişdir.[[Şəkil:Gədəbəy Babacançay.jpg|thumb|right|Gədəbəy Babacançay.jpg]]
=== Çayları və su hövzələri ===
Çay şəbəkəsi sıxdır. [[Mormor]], [[Turşsu (Gədəbəy)|Turşsu]],[[Koroğlu]],Şahzadə, narzan, Böyük Bulaq və s. mineral və süfrə [[su]] [[bulaq]]ları ilə zəngindir. Əsas çayları Axımca, Zəyəm, İnəkboğan, mamasan, [[Şəmkir]], Gədəbəy [[Cəhri]] və s.
=== Faunası ===
Qayakeçisi bezoar keçisi, [[cüyür]], [[qonur ayı]], [[canavar]] və s. Quşlardan arıquşaoxşar bığlıca, qaraquş, ispan sərçəsi, daşlıq sərçəsi, qafqaz [[tetra]]sı, qafqaz uları və s. quşlara rast gəlinir.
=== Landşaftı və bioloji müxtəlifliyi ===
Orta dağlıqda kollu və seyrək meşəli çəmənliklər, enliyarpaqlı meşələr yayılmışdır. Meşələrdə [[palıd]], [[fıstıq]], qafqaz [[vələs]]i ağacları üstünlük təşkil edir. Yüksək dağlıq ərazilərdə sübalp və alp çəmənlikləri vardır.
Meşələr burada [[2000]]-2500 m-ə qədər yüksəlir. Yüksək dağlıq meşələrin tərkibi, əsasən şərq palıdı, şərq fıstığı, [[Tozağacı (bitki)|tozağac,]] trautvetter ağcaqayını, buasye [[quşarmudu]], adi meşə gilasından ibarət olur.
Ərazinin subalp binkiləri [[1800]]- 2600 m yüksəklikləri əhatə edir. Burada [[qaragilə]], topaçiçək əsmə, şərq nəmgülü, [[adaçayı]], alışan lalə, kəpənəkçiçək, yeddi dilimli acıçiçək, keçiqulağı, iberiya ətirşahı və s.
Alp yüksəkliyinin əsas bitkiləri taxıllar və çil fəsiləsinə aiddir. Bu bitkilər burada alp xalıları yaradır. Alp xalılarının əsas tərkibini qafqaz zirəsi, [[şaxduran]], qayabağayarpağı, çəmən [[yonca]]sı, cil, steven zənciotu, sibbaldia, üçdişli zəngçiçəyi, cinotu təşkil edir.
=== Geoloji təbiət abidələri ===
Ərazinin ən gözəl geoloji təbiət abidələri mənzərəli landşaftlara malik olan [[Axıncaçay]], [[Şəmkirçay]], [[Zəyəmçay]] dərələridir. Digər mənzərəli ərazi İnəkboğançay boyunca uzanan keçidərəsidir. Haçaqaya dağının ətəyində, Şır-şır şəlaləsi vardır.
=== Arxeroloji abidələri ===
[[Xarxar]] kəndində Tunc dövrünə aid müdafiə qalaçası.Slavyanka kəndində Tunc Dövrünə aid müdafiə qalaçaıarı. Maarif kəndində Tunc və dəmir Dödrlərində aid Şıx müdafiə qalası. Söyüdlü kəndi yaxınlığında Tunc dövrünə aid Pirdağ qalası, Kiçik Qaramurad kəndində Dəlmə, sarıdaş müdafiə qalaçaları, Qalakənd kəndində Tunc və Dəmir Dövrlərinə aid Ağsu, Çapığın, Xənalitəpə müdafiə qalaçaları.<ref>Azərbaycan: ekoturizm potensialı. II cild Bakı, 2012 Şərq-Qərb. nəş. s. 298-300</ref>
== Əhalisi ==
| |||