Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
|
||
|
Sətir 2:
{{Digər məna|Nadir şah (dəqiqləşdirmə)}}{{Dövlət xadimi|azərbaycan dilində adı='''Nadir şah Qırxlı-əfşar'''|adın originalı=Nadirqulu bəy|portret=NaderShahPainting.png|portretin ölçüsü=250|izah=Nadir şahın portreti, XVIII əsr (Viktoriya və Albert Muzeyi)|titul=[[Əfşarlar imperiyası]]nın I [[şahənşah]]ı|dövr əvvəl=[[21 mart]] [[1736]]|dövr son=[[20 iyun]] [[1747]]|sələfi=yoxdur|xələfi=[[Adil şah]]|titul_2=|bayraq_2=|bayraq2_2=Nadir Shah Flag.svg|dövr əvvəl_2=|dövr son_2=|sələfi_2=|xələfi_2=|titul_3=|bayraq_3=|bayraq2_3=Nadir Shah Flag.svg|dövr əvvəl_3=|dövr son_3=|sələfi_3=|xələfi_3=|doğum tarixi=[[22 oktyabr]] [[1688]]|doğum yeri=[[Xorasan]], [[Səfəvilər dövləti]]|ölüm tarixi=[[19 iyun]] [[1747]] (59 yaşında)|ölüm yeri=[[Fəthabad]], [[Əfşarlar imperiyası]]|sülaləsi=[[Əfşarlar sülaləsi]]|atası=İmamqulu bəy<ref>A. BAKIXANOV. GÜLÜSTANİ-İRƏM (Tərcumə edeni M. Əskərli) - Bakı: Minarə, 2000, səh. 58</ref>|anası=|həyat yoldaşı=[[Raziya Sultan]]|uşaqları=[[Rzaqulu mirzə Avşar]], Nəsrullah Mirzə, İmamqulu Mirzə, Çingiz xan Əfşar, Məhəmmədullah xan Əfşar, Ulduz xan Əfşar|imzası=Nadir_Shah-seal-lion_and_sun.png}}'''Nadir şah''' ({{lang-fa|نادر شاه}} ''Nâdir Şâh''; [[22 oktyabr]] [[1688]] – [[19 iyun]] [[1747]]) – [[Azərbaycan]], [[Türküstan]] və [[Hindistan]]ın şahı ([[1736]]-[[1747]]) və türk-soylu [[əfşarlar]] sülaləsinin banisi. [[Azərbaycan türkləri|Azərbaycan türklərind]]ən olan böyük sərkərdə, dövlət xadimi. Azərbaycan tarixinin görkəmli şəxsiyyətlərindən biri. Tarixdə həmçinin '''Nadirqulu bəy''' və '''Təhmasibqulu xan''' adları ilə də tanınır. Hərbi nailiyyətlərinə görə bəzi tarixçilər ona Şərqin [[Napoleon]]u və ikinci [[Makedoniyalı İsgəndər]] kimi ləqəblər vermişlər.
[[Şəkil:Nader Shah afshar.jpg|thumb|Nadir xan səfərdə|325x325px]]
== Nadir şahın ölümü (qətli) ==
Hicri-qəməri tarixi ilə 1160-cı il Cəmadül-Sani ayının 11-i axşamı (bazar gecəsi, 1747-ci ilin iyun ayının 20-də) Xəbuşan yaxınlığındakı Fəthabadda qurulan düşərgədə Məhəmməd bəy Qacar İrəvani, Musa bəy Əmirli Əfşar, Qoca bəy Kəndirli Əfşar, Saleh xan Qırxlının, keşikçibaşı Məmmədqulu xan Əfşarın və bir sıra digər keşikçilərin dəstəyi ilə gecəyarı Nadir şahın çadırına daxil oldular. Nadir şah həmin gecə arvadlarından Məhəmməd Həsən xanın qızı Sitarənin (Cukinin) çadırında yatmışdı. Qətlçilər Nadirin hansı çadırda yatdığını öyrənib, gözətçini boğdular və Sitarənin çadırına daxil oldular və Nadirin üzünü gördükdə qorxu onları elə bürüdü ki, onlar qapıdan içəri girməyə cəsarət etmədilər. Amma Məmmədqulu xan və Saleh xan çadırı xəncərlə cırdılar və bir neçə nəfər içəri daxil oldu. Nadir şah yerindən atılıb, Saleh xanı görən kimi onu söydü. Qılıncı çəkib onu qovdu və onlardan ikisini qılıncı ilə vurdu. Bu vaxt ayağı çadırın ipinə ilişib yıxıldı. Ayağa qalxana qədər Saleh xan onun kürəyinə bir qılınc vurdu. Bu zaman Məhəmməd xan Qacar gəlib əzəməti göylər qədər olan, qüdrəti aləmə sığmayan Nadir şahı qətlə yetirdi.
==== Nadir Şahin şəxsiyyəti ====
Mənbələrin və tarixi ədəbiyyatın araşdırılması bütün aydınlığı ilə sübut edir ki, Nadir şah orta əsrlər hərb tarixinin ən parlaq simalarından biridir. O, bəşər tarixinin Makedoniyalı İsgəndər, Əmir Teymur kimi sərkərdələrinin Asiyadakı uğurlarını təkrar edərək özünə Asiyanın sonuncu böyük fatehi kimi bir ad qazanmışdı. Bu insanın heyrət doğuracaq fəaliyyəti elə indinin özündə də hərb işinin davamçılarının heyranlıqla öyrəndiyi və müraciət etdiyi qiymətli bir mirasdır.Nadir şah fatehlik və sərkərdəlik əzəməti ilə hərbə yeni məzmun gətirən bir şəxsiyyətdir. O, məğlubedilməzlik simvoluna çevrilməklə hərbi peşəkarlığı ən yüksək zirvəyə çatdıra bildi. Nadir şah üçün mümkünsüz olan bir hərbi tapşırıq yox idi. Hətta insan zəkasının təsəvvür edə bilməyəcəyi qərarları qəbul edərək onların icrasında çox böyük məharət, ustalıq və əzmkarlıq nümayiş etdirən Nadir şah müasirləri üçün əlçatmaz olanməqsədlərə çox asanlıqla çatırdı. Məhz bunun nəticəsi idi ki, Nadir şah Səfəvi dövlətinin az qala yarıya qədər əldən getmiş ərazilərini geri qaytardı, Yaxın Şərqi öz imperiyasına qatmış Osmanlı dövlətinin hərb maşınının qarşısını saxladı, sürətlə güclənməkdə olan Rusiya dövlətini onunla hesablaşmağa məcbur etdi, Hindistanı, Əfqanıstanı və Türküstanı fəth etdi və özünün yeni imperiyasını yaratdı.
== İstinadlar ==
| |||