Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1:
{{Yaxşı məqalə}}
{{Din}}
'''Tenqriçilik''' və ya '''Göy Tanrı dini''' — [[türklər|Türk]] və [[monqollar]]ın indiki inanc sistemindən öncəki dinidirdini. [[Tanrı]]ya [[ibadət]] etməklə yanaşı [[Animizm]], [[Şamanizm]] və [[Totemizm]] bu inancın əsas xəttini təşkil edir. [[Göy Tanrı|Tenqri]] sözü [[Tanrı]] sözünün [[qədim türk dili]]ndəki deyiliş şəklidir.<ref name="Tengricilik">[http://vlib.iue.it/carrie/cec/TENGRICILIK.shtml Tengricilik (Dr. Yaşar Kalafat)]</ref> [[Orxon abidələri]]ndə ilk oxunan sözdür və yazılışı "[[Şəkil:Old Turkic letter I.svg|10px]][[Şəkil:Old Turkic letter R2.svg|10px]][[Şəkil:Old Turkic letter NG.svg|10px]][[Şəkil:Old Turkic letter T2.svg|10px]]" şəklindədir.
 
Bu inanca görə [[Göy]]ün ulu ruhu [[Göy Tanrı|Tanrı]]dır. İnsanlar özlərini Göy ata Tanrı, torpaq ana [[Ötüken]] və insanları qoruyan atalarının ruhları arasında güvəndə hiss edib, onlara və digər təbiət ruhlarına dua edərdilər. Böyük dağların, ağacların və bəzi göllərin güclü ruhları özündə saxladığına inanılaraq dualar bəzən bu cismlərə edilsə də, onlar tanrı olaraq qəbul edilmirdi. Sadəcə onun yerdəki varlığının göstəricisi idi. Göyün və yeraltının yeddi qatı olduğuna və hər qatda çeşidli ruhların mövcud olduğuna inanılırdı. İnsanlar təbiətə, ruhlara və digər insanlara hörmət bəsləyib müəyyən qanunlara riayət edərək dünyalarını tarazlıqda saxlamaları ilə fərdi güclərinin özünün zirvəsinə çatıb xaricə əks olunduğuna inanırdılar. Əgər bu tarazlıq pis ruhların hücumu və ya bir fəlakət səbəbindən pozulardısa bir [[şaman]]ın köməyi ya da [[Göy Tanrı|Tanrı]]ya verilən qurban ilə yenidən nizamlanırdı.<ref name="Dr. Peter Laut">Dr. Peter Laut: Vielfalt türkischer Religionen: Tänriismus, Universität Freiburg [http://freidok.ub.uni-freiburg.de/freidok/volltexte/2005/1829/pdf/Laut_Vielfalt_tuerkischer_Religionen.pdf] (Almanca: Türklerde dinlerin çeşitliliği/ Freiburg Üniversitesi'nden Dr. Peter Laut)</ref><ref name="Mongolian Shamanism">[http://members.tripod.com/Mongolian_Page/shaman.txt Julie Stewart - Mongolian Shamanism (İng.)]</ref>
 
Bu inancın qalıqlarına [[monqollar]]da<ref group=q>Lamaizmlə qarışmış şəkildə.</ref> və hələ də təbiətə bağlı, köçəri həyat tərzi yaşayan bəzi [[türklər|türk]] xalqlarında<ref group=q>[[Altaylılar]], [[Yakutlar]] və s..</ref> rast gəlmək mümkündür. Tenqriçilikdən başqa dinlərə keçmiş olan xalqlarda bu inanc [[İslam]], [[Xristianlıq]], [[İudaizm]] və [[Daosizm]]lə birlikdə ümumi mədəniyyətin tərkib hissəsi kimi varlığını hələ də davam etdirməkdə, xalq inancında qorunub saxlanmaqdadır. Dilək tutub ağaca parça bağlamaq, yola çıxanın arxasından su atmaq kimi adətlər, ''"utandığımdan yerin yeddi qat dibinə girdim"'' kimi ifadələr buna misal olaraq göstərilə bilər. Ölən birinin xatirəsinə keçirilən yas mərasimləri (həftə, qırxı, əlli ikisi, ili) [[Şamanizm]] dövründən Tenqriçiliyə, oradan da çağdaş həyatımıza qədər davam edən bir adətdir. Ümumi yanaşdıqda yeni dinlərinin hansı olmasından asılı olmayaraq bütün [[türklər|türk]] və [[monqollar|monqol]] xalqlarında Tenqriçiliyin izlərinə rast gəlmək mümkündür.
 
== Tarixi ==

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023