[[Sərdarabad qalası|Sərdərabad qalası]] İrəvanın 2-ci böyük qalası idi. Hüseynqulu xanın əmri ilə əsası [[1810]]-cu ildə qoyulmuş, [[1815]]-ci ildə isə onun tikilməsi başa çatdırılmışdı.<ref>Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. s.255.</ref> Sərdərabad qalası [[Araz çayı|Araz]]ın sol sahilində, dördbucaqlı formada düzən yerdə salınmışdı. Dairəsi 4 verst, üç tərəfdə qülləsi olan, çiy kərpicdən tikilmiş bu qala ikiqat divarla əhatə olunmuşdu. Qüllələrdən 6-ı çöl, 4-ü isə iç divarda yerləşirdi. Qalanın cənub tərəfi birqat divara malik idi. Sərdərabad qalasının ətrafı xəndəklə əhatə olunmuşdu.<ref>Обозрение российских владений за Кавказом в стати- ческом, этнографическом, топографическом, финансовом отноше-ниях, ч.IV.s.292.</ref> Qalada xan sarayı və 700 ev vardı. Burada 22 top və 3 min nəfərlik qarnizon saxlanılırdı.<ref>Elçin Teymur oğlu Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən(XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında).s.437.</ref>

 

[[Şəkil:05_Chardin_Yerevan1672.gif|right|thumb|250px|İrəvan qalasının [[1672]]-ci ildə Jan Şarden tərəfindən çəkilmiş panoram görünüşü]]

[[İrəvan]]<nowiki/>da memarlıq baxımından diqqəti cəlb edən tikililərdən bir qrupu isə [[Karvansara|karvansa]]<nowiki/>ralar idi. Karvansaralar demək olar ki, eyni qaydada tikilirdi. Şəhərdə onları iki mərtəbəli tikirdilər. Uzunluğu 8 futdan<ref group="q">1 fut-30, 479 sm-ə bərabərdir.</ref> böyük olmayan, bina boyu eninə cərgə ilə düzülən otaqlardan ibarət olan karvansaraların hündürlüyü 20 futa bərabər idi. Otaqlar pəncərəsiz idi. Gün işığı yalnız qapıdan düşürdü. Hər bir otağın qarşısında binanın ön tərəfinə açılan, günbəzşəkilli örtüklə bəzədilmiş, eni 8 və içərisi 4-5 fut olan kiçik dəhliz vardı. Bu otaqlardan əlavə, hər iki otaqdan bir eyni hündürlükdə dəhliz uzanırdı. Otaqların arxasında dəhliz formasında tikilmiş, bütün binanı əhatə edən tövlə yerləşirdi. Yuxarıda hər iki tərəfdə divara geydirilmiş, tövlələrə bitişik, geniş eyvan vardı.Həyətin ortasında içməli su ilə təmin edən, diametri 20-30, hündürlüyü 6-8 fut olan olan altı künclü hovuz yerləşirdi. Karvansaranın damı yastı idi. Buraya giriş dəhlizdən idi. Dəhlizin hər iki tərəfində adi yeməklər satan dükanlar yerləşirdi. Bu dükanlar böyük taxta qapılarla bağlanırdı.<ref name="Qarayev." /> [[İrəvan qalasının işğalı|Rus işğalı]]<nowiki/>ndan sonra İrəvanda 8 karvansara qeydə alınmışdı.<ref>A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. İrəvan xanlığı (Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi).s.92.</ref>