=== Memarlıq ===

İrəvan bölgəsinin bəhs etdiyimiz dövrün memarlıq abidələrinin çoxu dövrümüzə gəlib çatmasa da, mənbələrdə bu sənət növü haqqında xeyli məlumatlara rast gəlmək mümkündür. Bu məlumatlara görə, bölgə özünün karvansaraları, qalaları, məscidləri, binaları və digər memarlıq abidələri ilə zəngin olmaqla bərabər, bu abidələr orijinallığı, memarlıq üslubu ilə seçilmişdi. İrəvan bölgəsinin memarlıq abidələri sübut edir ki, bəhs etdiyimiz dövrdə bu diyarda da bir sıra gözəl imarətlər yaradan memar-bənnalar olmuşdu. <ref>Elçin Teymur oğlu Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən(XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında).s.431.</ref>

{{Şəkillər sırası|Blue Mosque, Jerevan 2.JPG|Hacı Novruzəli məscidi, İrəvan.jpg|e1=130|e2=151|mətn= [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]] (solda) və [[Novruzəli bəy məscidi]] (sağda)|üfüqi=right}}

Kameral öz siyahıyaalmada ikisi qalada, altısı isə şəhərdə olmaqla 8 böyük məscid qeydə almışdı. Məscidlərin içində möhtəmşəmliyinə görə [[1764]]-cü ildə Hüseynəli xanın tikdirdiyi "[[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]" məşhur idi. Məscidin günbəzi göy rəng ilə bəzəndiyi üçün belə adlanırdı. Şəhərin qərb hissəsində yerləşən məscid, [[Şah Abbas məscidi (Gəncə)|Gəncədəki Şah Abbas məscidi]] üslübunda tikilmişdi.<ref>Обозрение российских владений за Кавказом в стати-ческом, этнографическом, топографическом, финансовом отноше-нияхs.s.7.</ref> [[1828]]-ci il işğalından sonra İrəvanda [[Zalhan məscidi|Zalıxan məscidi]], [[Novruzəli bəy məscidi]], [[Sərtib xan məscidi]], [[Göy məscid (İrəvan)|Hüseynəli xan məscidi]], [[Hacı İmamverdi məscidi]], [[Hacı Cəfər bəy məscidi|Hacı Cəfər bəy məscidləri]] salamat qalmışdılar.<ref>Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи.s.468</ref>