'''Heydər Əlirza oğlu Əliyev''' ({{d.}} {{doğum tarixi|1923|5|10}}, [[Naxçıvan]], [[ZSFSR]],<ref>{{cite web|url=http://www.dsx.gov.az/sovet_hakimiyyeti_illerinde |title=Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsi tarixi. Sovet hakimiyyəti illərində (aprel 1920 - dekabr 1991) |author= |date= |work=[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin saytı |publisher=dsx.gov.az |accessdate=2015-03-08 |language=az}}</ref> [[SSRİ]] — {{ö.}} [[12 dekabr]] [[2003]], [[Klivlend]], [[Ohayo]], [[ABŞ]]) — [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] görkəmli siyasi və dövlət xadimi,<ref>Naxçıvan ensiklopediyası. Bakı, Elm, 2002. səh. 136.</ref> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının üçüncü Prezidenti]] (1993-2003), "Ulu öndər"<ref>{{cite web|url=http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=19062 |title=Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü münasibəti ilə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin MÜRACİƏTİ |author= |date=29.12.2012 |work=[[Azərbaycan (qəzet) Azərbaycan qəzeti]]nin saytı |publisher=azerbaijan-news.az |accessdate=2015-02-09 |language=az}}</ref> və "Azərbaycan xalqının ümummilli lideri"<ref>{{cite web|url=http://files.preslib.az/projects/toplu/v2/f1_5.pdf |title="Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əlirza oğlu Əliyevin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 mart 2004-cü il tarixli, 76 nömrəli Fərmanı |author= |date= |work=[[Prezident Kitabxanası]]nın saytı |publisher=preslib.az |accessdate=2015-02-09 |language=az}}</ref> titullarının rəsmi daşıyıcısı.

 

Heydər Əlirza oğlu Əliyev [[1923-cü il]] mayın 10-da [[Azərbaycan]]ın [[Naxçıvan şəhəri]]ndə dəmiryolçu ailəsində dünyaya gəlmişdir.<ref>Qasımlı M.C. Heydər Əliyev - istiqlala gedən yol (1969-1987-ci illər). Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2006. səh. 68.</ref> [[1939-cu il]]də [[Naxçıvan Pedaqoji Texnikumu]]nu bitirdikdən sonra [[Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası|Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] memarlıq fakültəsində təhsil almışdır. Başlanan müharibə ona təhsilini başa çatdırmağa imkan verməmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.heydar-aliyev-foundation.org/az/content/index/65/Bioqrafiya |title=Bioqrafiya |author= |date= |work=[[Heydər Əliyev fondu]]nun saytı |publisher=heydar-aliyev-foundation.org |accessdate=2015-02-06 |language=az}}</ref>

[[Şəkil:Young_Heydar_Aliyev.jpg|left|thumb|Heydər Əliyev gəncliyində]]

Heydər Əliyev [[1941]]-[[1944-cü il]]lərdə [[Naxçıvan MSSR]] Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və [[Naxçıvan MSSR]] Xalq Komissarları Sovetində müxtəlif məsul vəzifələrdə xidmət etmiş,<ref>{{cite web|url=http://www.dmx.gov.az/page/12.html |title=Heydər Əliyev muzeyi |author= |date= |work=[[Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti]]nin saytı |publisher=dmx.gov.az |accessdate=2015-03-01 |language=az}}</ref>[[1944-cü il]]in mayında isə Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi tərəfindən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarına işə göndərilmişdir.<ref>[[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]. IV cild. Bakı-1980. səh. 178.</ref> O, Leninqrad (indiki [[Sankt-Peterburq]]) və [[Moskva]] şəhərlərində xüsusi ali təhsil almış, 1957-ci ildə isə [[BDU Tarix|Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini]] bitirmişdir. Dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında iyirmi beş il (1944-1969) çalışan Heydər Əliyev [[1965-ci il|1964-ci il]]də [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə irəli çəkilmişdir.<ref>[[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]]. IV cild. Bakı-1980. səh. 178.</ref><ref>{{cite web|url=http://heydaraliyevcenter.az/#16_Bioqrafiya |title=HEYDƏR ƏLİYEV |author= |date= |work=[[Heydər Əliyev Mərkəzi]]nin saytı |publisher=heydaraliyevcenter.az |accessdate=2015-02-25 |language=az}}</ref> H.Əliyevə [[1967-ci il]]də SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi tərəfindən general-mayor rütbəsi verilmişdir.<ref>Представление к присвоению воинского звания генерал-майора (SSRİ Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin 30 oktyabr 1967-ci il, 136 №-li məxfi əmri). – AR MTN muzeyinin materialları.</ref>

 

[[Azərbaycan Kommunist (bolşeviklər) Partiyası |Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Mərkəzi Komitəsinin [[1969-cu il]] [[14 iyul]] tarixli plenumunda 46 yaşlı Heydər Əliyev Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilərək [[1982-ci il]]ə qədər [[Azərbaycan SSR]]-ə rəhbərlik etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.dmx.gov.az/page/12.html |title=Heydər Əliyev muzeyi |author= |date= |work=[[Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti]]nin saytı |publisher=dmx.gov.az |accessdate=2015-03-03 |language=az}}</ref> Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrdə (1969-1982) idarəçiliyin möhkəmlənməsi, kadrlara qarşı tələbkarlığın artırılması nəticəsində iqtisadi-sosial sahədə böyük nailiyyətlər əldə edildi.<ref>TARİX (qəbul imtahanlarına hazırlaşanlar, yuxarı sinif şagirdləri və müəllimlər üçün dərs vəsaiti). Bakı-2006. səh. 521.</ref> 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilən Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilmiş və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://nakhchivan.preslib.az/az_b4.html |title=Əliyev Heydər |author= |date= |work=[[Prezident Kitabxanası]]nın saytı |publisher=preslib.az |accessdate=2015-02-06 |language=az}}</ref>