Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
|
||
|
Sətir 31:
== Bakı məsələsi ==
[[Şəkil:Khoysky.jpeg|left|thumb|224x224px|[[Fətəli xan Xoyski]]]]
Seymdə [[Bakı Xalq Komissarları Soveti]]<nowiki/>nə qarşı mübarizə məsələləri müzakirə edildikdə daşnak nümayəndələri Müsəlman fraksiyası ilə razılığa gəlməyib "bitərəf olduqlarını elan etmişdilər. şübhəsiz, bu qərar S.Şaumyanın [[Bakı]]<nowiki/>da başçılıq etdiyi Xalq Komissarları Sovetinin onların mənafeyinə uyğun olmasından irəli gəlirdi. Bakıda azərbaycanlılara qarşı törədilən mart soyqırımından sonra özlərini şəhərin əsl sahibləri kimi aparan erməni-bolşevik güruhunun özbaşınalıqlarına [[Cənubi Qafqaz|Zaqafqaziya]] seyminin etinasız münasibəti də Müsəlman fraksiyasının ciddi etirazına səbəb oldu. Müsəlman fraksiyası Seymdən müsəlman əhalisini müdafiə etmək üçün Bakıya qoşun yeritməyi tələb etdi. 1918 il aprelin 3-də Seymin Bakı hadisələrinə həsr olunmuş iclasında F.x.Xoyski bildirdi ki,{{sitat|...müsəlman əhalini müdafiə etmək üçün tədbirlər görülməsə, müsəlman nazirlər hökumətin tərkibindən çıxacaqlar.}}F.x.Xoyski Seymin aprelin 7-də və 17-də keçirilən iclaslarında da Zaqafqaziya hökuməti qarşısında məsələni kəskin qoydu:{{sitat|Bakı məsələsi respublikanın olum vəya ölüm məsələsidir.}}
Sətir 37 ⟶ 38:
"[[Bakı məsələsi]]<nowiki/>ni" Seymin gücü ilə həll etmək cəhdlərinin əbəs olduğunu görən Müsəlman fraksiyası yeganə çıxış yolunu Osmanlı qoşunlarının çağırılmasında gördü.Zaqafqaziya seyminin sonunun yaxınlaşdığını, habelə Türkiyəyə olan meylin artdığını hiss edən daşnak liderləri Bakı Sovetinə olan "bitərəf" münasibətlərini bəzi şərtlər daxilində dəyişməyə hazır olduqlarını Müsəlman fraksiyasına təklif etdi. Bu şərtlər Bakıda gələcək hökumətin təşkilində onların iştirakının təmin edilməsi, habelə erməni hərbi hissələrinin Bakıda saxlanılmasından ibarət idi. Seymin daşnak fraksiyası bu şərtlərin qəbul ediləcəyi halda [[Bakı Soveti]]<nowiki/>nin buraxılmasını öz öhdəsinə götürürdü. Lakin Müsəlman fraksiyası bu şərtləri qəti surətdə rədd etdi. Mayın 6-da Müsəlman fraksiyasının birgə iclasında [[Fətəli xan Xoyski]] fövqəladə bəyanat verərək, bu şərtlərlə bağlı kəskin etirazını bildirmişdi.
[[Şəkil:Nesib bey Yusifbeyli (Mucadile. Birinci Hisse. Istiqlalin Beshiyi (2006)).JPG|thumb|242x242px|[[Nəsib bəy Yusifbəyli]]]]
[[Nəsib bəy Yusifbəyli|Nəsib bə]]<nowiki/>[[Nəsib bəy Yusifbəyli|y Yusifbəyli]] daşnaklarını , qeyri-səmimi tələblərinin mehriban qonşuluq şəraitində yaşamaq arzusundan deyil, daha çox Türk ordusunun Azərbaycana yaxınlaşmasından irəli gəldiyini göstərmişdi. O qeyd edirdi ki,
Zaqafqaziya seymi ilə Türkiyə arasında Batumda davam etdirilən danışıqlarda Azərbaycanı Müsəlman fraksiyasının üzvləri [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə|M.Ə.Rəsulzadə]] və M.H.Hacınski təmsil etmişdi. Konfransda Almaniya nümayəndələri ilə separat danışıqlar aparan Seymin gürcü fraksiyası [[Gürcüstan]]ın Federativ Zaqafqaziya Respublikası tərkibindən çıxmasını və öz müstəqilliyini elan etməsini qərara aldı. Mayın 25-də Seymin müsəlman <nowiki/>fraksiyasının 458 iclası keçirildi. İclasda Cənubi Qafqazda siyasi vəziyyətin dəyişilməsi ilə əlaqədar olaraq oxunmuş rəsmi bəyanatda deyilirdi ki, [[Cənubi Qafqaz|Zaqafqaziya]] seyminin gürcü fraksiyası, gürcü sülh nümayəndə heyətinin üzvləri Batumda gizli danışıqlar aparır, ayrılmağa və Gürcüstanın müstəqilliyini elan etməyə hazırlaşırlar.<ref name="AXC" />
Müsəlman fraksiyasının bununla bağlı qəbul etdiyi qətnamədə göstərilirdi ki, "[[Gürcüstan]] öz müstəqilliyini elan etdiyi halda, biz də öz tərəfimizdən Azərbaycanın müstəqilliyini elan etməliyik". Daxili ziddiyyətlərin kəskinləşməsi, həmçinin xarici amillərin təsiri nəticəsində Seym dağıldı. [[1918]] il mayın 27-də artıq keçmiş Seymin Müsəlman fraksiyası yaranmış siyasi vəziyyəti müzakirə etmək üçün fövqəladə iclas çağırdı və Müvəqqəti Milli şura yaratmaq qərara alındı (bax Azərbaycan Milli Şurası).
| |||