Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
109.127.32.183 () tərəfindən edilmiş 4270862 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
(müzakirə | töhfələr)
Sətir 24:
[[Şəkil:Chassis with suspension and exhaust system.jpg|thumb|left|Minik avtomobilinin şassisi.]]
[[Şəkil:Eliica2.jpg|alt=|thumb|8- təkərli avtomobil]]
Müasir avtomobillər bir neçə struktur və mexaniki sistemdə birləşdirilmiş çoxsaylı detallardan ibarətdir. Avtomobilin konstruktiv bloklarına [[Avtomobil mühərriki|''avtomobil mühərrik''i]], ''[[avtomobil kuzası]]'' (kabinə) və avtomobil ''[[transmissiya]]<nowiki/>sını'', hərəkət (gediş) hissələrini, idarəetmə sistemini, asqısını, yükdaşıyıcı sistemini birləşdirən ''[[şassi]]'' daxildir. Avtomobil mühərriki kimi, əsasən, daxiliyanma mühərriklərindən istifadə olunur. Bəzi hallarda avtomobilə müxtəlif tipli, bir-biri ilə transmissiya ilə əla qələndirilmiş bir neçə mühərrik (məsələn: [[Daxili yanma mühərriki|daxiliyanma mühərriki]] və [[elektrik mühərriki]]) quraşdırıla bilər (hibrid ). Kuza [[sürücü]], [[sərnişin]], [[yük]] və ya xüsusi avadanlıqlar üçündür. Bəzi hallarda kuza yüksaxlayan sistem (daşıyıcı kuza) funksiyasını da yerinə yetirir. Şassinin vəzifəsi güc qurğusunun yaratdığı burucu momenti hərəkətetdirici orqanlara ötürmək, dayaq səthi ilə əlaqə yaratmaq, avtomobilin sürətini və hərəkət istiqamətini dəyişdirməkdir. Transmissiya güc qurğusundan (mühərrikdən) aldığı [[mexaniki enerji]]<nowiki/>ni (burucu momenti) artıraraq hərəkətetdirici orqanlara ötürür.
 
Transmissiya mexaniki, elektromexaniki və hidromexaniki olur. Daha geniş yayılmış mexaniki transmissiya ilişmə [[mufta]]<nowiki/>sı, sürətlər (ötürücülər) qutusu, [[kardan]] ötürməsi, baş ötürücü, [[Differensial (avtomobil)|diferensial]] və yarımoxlardan ibarətdir. İlişmə muftası güc qurğusunu transmissiyadan qısa müddətdə ayırmaq və səlis birləşməsini təmin etmək üçündür. [[Sürətlər qutusu]] hərəkətetdirici orqanlara ötürülən burucu momenti (dartıcı qüvvəni) geniş diapazonda dəyişdirir və avtomobilin geriyə hərəkətini təmin edir. Kardan ötürməsi vallarının oxları bir düz xətt boyunca yerləşməyən və ya oxlarının vəziyyəti qarşılıqlı dəyişən iki mexanizm arasında burucu momenti ötürür. Baş ötürücü sürətlər qutusundan hərəkətetdirici orqanlara gələn burucu momenti artırır. Diferensial baş ötürücüdən verilən burucu momenti hərəkətetdirici orqanlar, körpülər arasında paylamaqla, yarım oxların müxtəlif bucaq sürəti ilə fırlanmasını təmin edir. Hərəkət hissələri çərçivə, körpülər, asqılar və təkərlərdən (hərəkət etdirici hissədən) ibarətdir. Çərçivə avtomobilin kuzasını, kabinəsini və bütün mexanizmlərini öz üzərində birləşdirir. Əksər minik avtomobilləri və bir sıra [[Avtobus|avtobuslar]]<nowiki/>da çərçivəni kuza əvəz edir. Belə avtomobil daşıyıcı (yüksaxlayan) kuzalı avtomobil adlanır. Körpülər çərçivə və kuzadan şaquli yükləri təkərlərə və eyni zamanda itələyici, tormoz və yan qüvvələri təkərlərdən çərçivəyə ötürür.
[[Şəkil:Asqı.png|thumb|Müasır avtomobil asqısı]]
[[Asqı (avtomobil)|Asqı]] avtomobilin çərçivəsi və ya kuzası ilə körpüləri (oxları) arasında elastik rabitə rolunu oynayır. Avtomobilin əsas hərəkətetdirici hissəsi fırlanma hərəkətini irəliləmə hərəkətinə, burucu momenti dartıcı qüvvəyə çevirən təkərlərdir. Bəzən avtomobillərdə kombinəli hərəkətetdiricilərdən istifadə olunur. Məsələn: avtomobilin keçicilik qabiliyyətini artırmaq üçün təkərli-tırtıllı, avtomobilə amfibiya xüsisiyyəti vermək üçün təkər və suatan hərəkət qurğusu tətbiq edilir.
Sətir 34:
[[Əyləc|Tormoz (əyləc)]] sisteminin vəzifəsi hərəkət edən avtomobilin sürətini azaltmaq, onu dayandırıb yerində saxlamaqdır. Avtomobilin tormoz sistemi tormoz mexanizmindən (avtomobilin hərəkətinə qarşı müqavimət yaradır), tormoz ötürməsindən (sürücünün pedalda və ya lingdə ya ratdığı qüvvəni tormoz mexanizminə ötürür) və bəzi avtomobillərdə tormoz gücləndiricisindən (sürücünün pedala göstərdiyi təsir qüvvəsini artıraraq tormoz mexanizminə ötürür) ibarətdir. Minik və kiçik tonnajlı yük avtomobillərinin hidravliki tormoz ötürmələrində, adətən, vakuum və ya pnevmatik tormoz gücləndiriciləri tətbiq edilir. Avtomobillər işçi, ehtiyat, dayanma və köməkçi (yavaşıdıcı) tormoz sistemləri ilə təchiz olunur. Tormoz sisteminin işinin etibarlılığını yüksəltmək üçün o, əla hiddə ötürmələrlə təmin edilir, yəni bir pedaldan istifadə etməklə, qabaq və arxa tormoz mexanizmləri ayrılıqda idarə edilir və ya ikikonturlu tormoz ötürməsi tətbiq edilir (tormoz sisteminin rezervləşdirilməsi).
 
Avtomobilin elektrik avadanlığı elektrik mənbələri (akkumulyator batareyası və [[generator]]) və işlədicilərindən ibarət olub, mühərrikin alışdırma və işəsalma sistemlərini, avtomobilin daxili və xarici işıqlandırma, siqnal cihazlarını, həmçinin əlavə avadanlıqları elektrik cərəyanı ilə qidalandırmağa xidmət edir. Sürücü və sərnişinlər üçün rahat və təhlükəsiz şərait yaratmağa xidmət edən avadanlıqlar, məsələn: avtomobil salonunun qızdırıcısı, [[kondisioner]]<nowiki/>i, külək şüşəsini yumaq və təmizləmək üçün quruluş, şüşələrin elektrik qızdırıcısı və s. əlavə avadanlıqlara aiddir. Konstruksiyanın təkmilləşdirilməsi avtomobilin hərəkətinin və onun aqreqat və mexanizm lə rin də gedən işçi proseslərin maksimal avtomatlaşdırılması istiqamətində gedir. Hazırda mühərrikin alışdırma və qida sistemlərinin, tormoz sisteminin, baş ötürücü və diferensialın idarə olunmasında avtotron avadanlıqlar geniş tətbiq edilir.
==Avtomobillərin xüsusiyyətləri==
Avtomobilləri xarakterizə edən əsas xüsusiyyətlər funksional, istehlak xüsusiyyətləri və ictimai təhlükəsizlik səviyyəsidir. Avtomobillərin öz əsas funksiyasını (sərnişin, yük, avadanlıq daşımaq) səmərəli yerinə yetirməsi onların nəqliyyat vasitəsi kimi '''''funksional''''' xüsusiyyətidir. Bu xüsusiyyətlərə ''dartı-sürətlənmə'' və ''tormozlanma'', ''idarəolunma'', ''dayanıqlıq'', ''yanacaq qənaətliliyi'', ''manevretmə'', ''keçicilik qabiliyyəti'', ''hərəkət səlisliyi'' və s. daxildir.
Sətir 135:
* [http://www.fia.com/ Fédération Internationale de l'Automobile]
* [https://web.archive.org/web/20010217132832/http://www.autoandsociety.com/ Forum for the Automobile and Society]
* [https://nasilist.com/otomobil-nasil-kullanilir/ Araba Nasil Kullanilir]
 
==Mənbə==
* {{AME|2|405-407|Avtomobil}}

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023