Stalinin həqiqi soyadı – '''İosif Vissarionoviç Cuqaşvili''' ( onun və onun atasının adı gürcü dilində '''İoseb''' və '''Besarion''' kimi tələffü olunur ), qısaldılmış formada isə – '''Soso'''dur. Belə bir versiya yarandı ki, onun soyadı Cuqaşvili – gürcü yox, gürcüləşmiş [[Osetinlər|osetin]] ('''Cuqaşev''') soyadıdır, ancaq əksər tədqiqatçılar bunu qəbul etmirlər. İnqilaba qədər Cuqaşvili çoxlu təxəllüs və partiya ləqəblərindən istifadə etmişdir. Əsasən '''Besoşvili''' ('''Beso- Vissarion''' ləqəbinin qısaldılmış forması), '''Nijeradze, Çijikov, İvanoviç'''. Bu ləqəblər arasında (Stalini çıxmaq şərtilə) ən məşhuru gürcü folklorundan çıxan '''"Koba"''' olmuşdur. Hətta Stalini sonralar da qoca bolşeviklər Koba ləqəbi ilə çağırarmışlar, müharibəyə qədər hətta Voroşilovda onu bu cür çağırarmış. "Stalin" təxəllüsünün kökü mübahisəlidir: bəziləri onun '''"stal"''' ( rusca " сталь " – polad ), digərləri isə nart eposu ilə və ya onun tərcüməçisi '''E. Stalinskinin''' soyadı ilə əlaqələndirirlər.

 

 

== Uşaqlığı və gəncliyi ==

[[1904]]-cü ildə Stalin Ekaterina Svanidze ilə evlənir, lakin üç ildən sonra arvadı tuberkulozdan dünyasını dəyişdi. Onların yeganə oğlu olan Yakov [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı almanlara əsir düşür. Bu haqda yayılmış versiyaların birində, həmçinin İvan Stadnyukun "Müharibə" və "Qurtuluş" sovet kinosunda almanlar Stalinə onun oğlunu feldmarşal [[Paulus]]a dəyişməyi təklif edirlər, buna cavabında isə Stalin deyir: "Mən əsgərə feldmarşal dəyişmirəm". 1943-cü ildə Yakov qaçmağa cəhd edərkən alman hərbi düşərgəsi olan Zaksenhauzendə güllələnmişdir. Yakov üç dəfə evli olmuşdur və onun Yevqeni adlı oğlu hətta 1990-cı illərin rusiya siyasətində də iştirak etmişdir (Stalinin nəvəsi Anpilov blokunun namizədləri sırasında olmuşdur); Cuqaşvililərin bu birbaşa kişi xətti indi də mövcuddur.

 

 

Həmçinin, mühacirətində Stalinin nigahdankənar oğlu – Konstantin Kuzakov dünyaya gəlmişdir. Stalin onunla əlaqə saxlamamışdır.