|
== Tarixi ==
İnformatikanın əsas tərkib hissəsi olan kompüterbilgisayar texnikası kompüterlərinbilgisayarların yaranması və inkişaf mərhələlərini, təsnifatını və arxitekturasını, aparat və proqram vasitələrini əhatə etdiyinə görə [[İnformatika]]nın inkişaf tarixi də kompüter texnikasının inkişaf tarixinə [[Blez Paskal]] ([[Fransa]]) [[1642]]-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır. [[1673]]-cü ildə [[Vilhelm Leybnis]] ([[Almaniya]]) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki [[arifmometr]] yaratmışdır. [[1830]]-cu ildə [[Çarlz Bebic]] ([[İngiltərə]]) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur. [[1930]]-cu ildə A.Turinq ([[İngiltərə]]) və E. Post ([[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir.
MüasirÇağdaş kompüterlərinbilgisayarların əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində [[Amerika]] alimləri [[Con Fon Neyman]], Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər [[1946]]-cı ildə ABŞ-da ENİAK adlı universal kompüterinbilgisayarın yaradılması ilə həyata keçirilmişdir. Bu tarix müasir kompüterbilgisayar texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan etibarən kompüterbilgisayar texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamış və aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir:
* ''I nəsil'' ([[1950]]-[[1959]]) – elektron lampalı kompüterlərbilgisayarlar. Onlardan əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu. Məs: MESM, BESM, Strela, M-3, Minsk-1, M-20.
* ''II nəsil'' ([[1960]]-[[1969]]) – element bazası əsasən yarımkeçiricilərdən ibarət olan elektron hesablama maşınları. Elektron lampalar yarımkeçirici elementlərlə-tranzistorlarla və diodlarla əvəz olundu. Onların funksional imkanları xeyli artmışdır. BESM-4, Minsk-22, Ural-14 və s.
* ''III nəsil'' ([[1970]]-[[1985]]) – element bazalı mikroelektronika və inteqral sxemlərdən ibarət olan kompüterlərbilgisayarlar. Bu nəslin əsasını İBM 360/370 təşkil edirdi. Onun əsasında keçmiş [[SSRİ]]-də EC EHM və başqa elektron hesablama maşınları yaradılmışdır. Bu nəsil kompüterlərin bir nümayəndəsi də kiçik (mini) maşınlar sinfinə daxil olan [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın RDR, VAX kompüterləri və onların SSRİ-dəki analoqu olan CM-1/2/3/4/1420 və s. maşınları idi. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni quruluşa və texnologiyaya malik [[neyrokompüter]]lər real [[neyron]]ların əsas xassələrini modelləşdirən [[neyron şəbəkələri]]nə əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və müəyyən sahələrdə ([[nüvə energetikası]], [[kosmos]], hərbi-müdafiə, [[seysmologiya]] və s.) tətbiq üçün kifayət etmədiyindən [[super kompüter]]lərin yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır.
* ''IV nəsil'' ([[1981]]-dən sonraki dövr) böyük və çox böyük [[inteqral sxem]] (BİJ, ÇBİS) texnologiyası ilə yaradılan mikro və mini kompüterlər. Bu nəslin ayrıca sinfi fərdi kompüterlərdir (FK). Onların yaradılması prinsipcə inqilabi mahiyyət kəsb edirdi. Bunlara nümunə: [[IBM PC]], IBM XT, IBM AT 286, IBM AT 386, IBM AT 486 və s.
* ''V və sonraki nəsil'' – yeni və ən yeni elektron texnologiyalarına əsaslanan indiki və gələcəyin kompüterləri. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni [[arxetiktura]]ya və texnologiyaya malik [[neyrokompüter]]lər real [[neyron]]ların əsas xassələrini modelləşdirən [[neyron şəbəkələri]]nə əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və müəyyən sahələrdə ([[nüvə energetikası]], [[kosmos]], hərbi-müdafiə, [[seysmologiya]] və s.) tətbiq üçün kifayət etmədiyindən [[super kompüter]]lərin yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır.
|