Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 44:
Belə çıxır ki, [[340]]-cı ildə Alban Apostol kilsəsi artıq avtokefal idi. Elmi ədəbiyyatda kilsənin avtokefallığı barədə iki nöqteyi-nəzər mövcuddur. Tədqiqatçı [[Vasili Vasilieviş Bolotov|V.V.Bolotov]]un fikrincə, [[Suriya]]-[[İran]] kilsəsi özünün ilk iyerarxlarını (yepiskop rütbəli keşişlərini) [[Edessa]] kilsəsindən almış, avtokefal kilsəyə çevrilərək, bütün tarixi boyu heç vaxt Antioxiya patriarxlığından asılı olmamışdır. Yenə də onun rəyinə görə, kilsə başçılarını onların tabeliyində olan Suriya-İran yepiskopları seçir və təsdiq edirdilər <ref>История древней церкви в научных традициях ХХ века: Материалы науч.-церков. конф., посвящ. 100-летию со дня кончины... В. В. Болотова. СПб., 2000</ref>. Tədqiqatçı Suriya-İran kilsəsinin avtokefallığının səbəblərini izah etmir. Azərbaycan tarixinin ikinci cildində qeyd edilir ki, bu, siyasi səbəblərlə izah olunur. Suriya-İran kilsəsinin müstəqil İran dövlətində olması onun avtokefallığını təmin etmişdi. Güman etmək olar ki, Albaniya dövlətinin də siyasi statusu ilk iyerarxları qədim şərq [[Yerusəlim]] patriarxlığında təsdiq olunan Alban Apostol kilsəsinin erkən faktiki avtokefallığını müəyyənləşdirmişdir <ref>Azərbaycan trixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild</ref>.
Digər nöqteyi-nəzərə görə, həvari mənşəli kilsələr avtokefal sayılırdı. Beləliklə, kilsənin avtokefallığını izah edən hər iki nöqteyi-nəzər, Alban Apostol kilsəsinin erkən müstəqilliyindən inamla danışmaq imkanı verir. Bu isə, IV – VI əsrlərdə Alban Apostol kilsəsinin iyerarxiya baxımından erməni-qriqoryan kilsəsinə tabe olduğunu, Alban Apostol kilsəsi
[[325]]-ci ildə çağırılmış ümumdünya [[Birinci Nikeya məclisi|I Nikeya məclisi]]nin qərarına görə yepiskopluğa keçirilmə həmin yeparxiyanın bütün yepiskoplarının razılığı ilə baş verirdi; əgər bütün yepiskopların yığışması çətinlik törədirdisə, onda mütləq ən azı üç yepiskopun iştirakı və iştirak etməyənlərin yazılı razılığı tələb olunurdu. Nəticə, mitropolitin təsdiqinə təqdim olunurdu.
Erməni katolikosları Qriqoridən başlayaraq erməni hökmdarı Papın dövrünədək [[
Alban Apostol kilsəsinin faktiki vəziyyəti [[451]]-ci ildə [[Xalkedon məclisi|Xalkedonda çağırılmış IV ümumdünya kilsə məclisi]]ndən sonra xristian dünyasında ehkamçı mübarizə (monofizilərlə diofizitlər arasında) başlandı. Alban tarixçisinin məlumatına görə, [[491]]-ci ildə erməni, alban və gürcü kilsə nümayəndələrinin iştirak etdiyi yerli məclis Xalkidon məclisini pislədi. Gürcü tədqiqatçısı [[Zaza Aleksidze|Z.N.Aleksidzenin]] fikrincə, Qafqaz kilsələri Xalkidon məclisinə münasibətlərini ilk dəfə [[506]]-cı ildə [[Dvin|Dvind]]ə çağırılmış məclisdə bildirdilər; alban, erməni və gürcü kilsə iyerarxları, məhz burada, [[Bizans]] hökmdarlarının məqsədinə uyğun olaraq diofızilərlə monofizilər arasında razılıq əldə etmək olan birləşdirici siyasətə tərəfdar çıxdılar. Azərbaycan tədqiqatçısı M.Xəlilovun apardığı araşdırmalara görə katolikos Abbasın dövründə Alban Apostol kilsəsi [[551]]-ci ildə Dvində keçirilən məclisə goşulmadı və monofiizitliyi qəbul etmədi.<ref>M.C.Xəlilov. Albaniyanın xristian abidələri (IV-X əsrlər). Bakı, 2011. S.43</ref>
Bu dövrdə Alban Apostol kilsəsi Qafqazın digər kilsələri ilə birlikdə [[Xalkidon]]da gedən ehkamçı mübahisələrə öz münasibətini açıqlaya bilmədi, belə ki, elə həmin vaxt, onun başı [[Atəşpərəstlik|Zərdüşt dini]] ilə mübarizəyə qarışmışdı.
| |||