|
|Adı = Zeynəb
|Orijinal adı = Zeynəb binti Əli
|Şəkil = Sit-Zaynab bint ali -Shrine-Syria.jpgJPG
|Şəkil miqyası = 300200
|Şəkil məlumat = Xanım Zeynəbin hərəmi üzərində tikilmiş məscid ([[Dəməşq]], [[Suriya]])
|İlk adı = Zeynəb
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|626||}}627
|Doğum yeri = [[Mədinə]], [[Ərəbistan]]
|Vəfatı = {{vəfat tarixi|||}}682
|Vəfat yeri = [[Şam]], [[Ərəb Xilafəti]]
|Vəfat səbəbi =
|Atası = [[Əli ibn Əbu Talib]]
|Anası = [[Fatimə|Fatimə binti Məhəmməd]]
|Həyat yoldaşı =Abdullah
|Uşaqları =
|Peşəsi =
|Sayt =
}}
'''Zeynəb''', '''Zeynəbi-Kubra''', '''Zeynəb bint Əli''' ({{lang-ar|'''زينب بنت علي'''}} ) — [[Məhəmməd peyğəmbər]]in nəvəsi.
Atası [[Əli ibn Əbu Talib]], anası [[Fatimə]].
Zeynəb hicrətdən 5 il sonra doğulub.<ref name="islam.az">[http://www.islam.az/az/modules/day/index.php?d_id=265 islam.az]</ref> O, beş ilə qədər babası [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbərlə]] bir zamanda yaşamışdır.
Həyat yoldaşı əmisi oğlu Əbdüllahdır (Cəfəri-Təyyarın oğlu).
Həzrət Zeynəbin Arifə, Muhəddisə, Alimə və s. kimi ləqəbləri vardı.
Zeynəb aşura faciəsindən sonra həm əsirlər karvanındakı qadınlara və uşaqlara rəhbərlik etmiş, həm də öz atəşin xütbələri ilə Yezid hökumətinin iç üzünü açıb insanlara göstərmişdi.<ref name="islam.az"/>
Zeynəb (Ərəbcə: حضرت زینب ;Zaynab bint Əli), Əli və Fatimənin qızıdır. Hicrətin beş və ya altısında Mədinədə dünyaya gəlmişdir. Özü Hüseyn ilə birlikdə Kərbəlada yer alıb. Kərbəla döyüşü sonrasında Məhərrəmin onunda (Aşura günü) bir qrup tərəfdarlar ilə birlikdə əsir düşmüş və Kufəyə, oradan da Şama aparılmışdır. Əsarəti boyu başqa əsirləri qoruyub saxlaması ilə yanaşı insanları irşad edici, aydınlaşdırıcı xütbələr də oxumuşdur. Zeynəb şücaət, fəsahat və bəlağəti ilə nümunə göstəriləcək bir şəxsiyyəti ilə Kərbəla qiyamının daimi olmasına səbəb olmuşdur. Tarixi qeydlərə görə Hicrətin 63-cü ilində Şamda vəfat etmiş və orada dəfn edilmişdir.
== Adı ==
Ən məşhur adı Zeynəbdir. Lüğətdə gözəl mənzərəli ağac [2] və zeyn- əb, yəni atasının bəzək və zinəti mənasına gəlir. Müxtəlif rəvayətlərə görə, Zeynəbin adını şəxsən Məhəmməd qoymuşdur. Əlbəttə, Məhəmməd də Allah tərəfindən Əli və Fatimənin uşaqları üçün müəyyənləşdirdiyi adı qoymuşdur. [3]
== Zeynəbin Xədicəyə Bənzərlikləri ==
== Doğumu və Vəfatı ==
Zeynəb hicrətin beşbeşinci və ya altısındailində CəmaziyəlaxirCəmaziyələvvəl ayının beşində Mədinədə gözlərini dünyaya açdı. [7] Zeynəb hicrətin 63-cü İlində Rəcəb ayının birində həyat yoldaşı Abdullah ibn Cəfər ilə Şama etdiyi bir səfərdə vəfat etmiş və orada da dəfn olunmuşdur. Bəziləri Mədinə və ya Misirdə dəfn edildiyini söyləmişdir. [8]
== Uşaqlıq Dövrü ==
Zeynəbin nalə və fəğanları dost və düşmənləri təsiri altına almış və hər kəsi göz yaşlarına boğmuşdu. [35]
[[Məhəmmədhüseyn Şəhriyar]] öz şerində belə deyir:
== Həzrəti Zeynəb Kufədə ==
<poem>
Kərbəla faciəsi bəzrin əkib başlandı
Ta Qiyamət nə qopa, Zeynəbi Kubra başına
</poem><ref>[http://muselman.ws/2009/02/21/h601zr601t_zeyn601bin_601_k601rb601la_d601rsl601ri.html muselman.ws]</ref>
==Mənbə==
{{İstinad siyahısı}}
== Xarici keçidlər ==
*[http://muselman.ws/2010/07/02/h601zr601ti_zeyn601b.html muselman.ws]
Aşuradan sonra əsirləri Kufəyə aparırlar və orada canları yandırıcı bir şəkildə əsirləri gəzdiriblər. Kufəyə girən kimi Həzrəti Zeynəb (s.a) oradakılara xitabən bir çıxış etmiş və hər kəsi təsiri altına almışdır.
*[http://www.islam-azeri.az/view.php?adid=20100628130421 islam-azeri.az]
*[http://deyerler.org/54750-hezret-zeynebin-se-feziletleri.html Həzrəti Zeynəbin fəzilətləri]
Buşr b. Xuzeym Əsədi Həzrəti Zeynəbin çıxışı haqqında belə deyir:
Mən bu gün Əlinin (ə.s) qızına diqqətlə baxdım. Allaha and olsun ki, Zeynəb kimi natiqlik sənətində usta birini görmədim. Sanki Möminlərin Əmiri Həzrət Əlinin dilindən çıxış edirdi. İnsanlara müraciət edərək "Səssiz olun!" - deyə qarşı çıxanda, bu sözü ilə yalnız o izdiham camaat səssiz qalmamış, hətta dəvələrin boyunlarındakı zəng səsləri belə səssiz qalmışdı. [36] Həzrəti Zeynəb çıxışını bitirəndə, Kufədə şiddətli bir həyəcan yaşandı və xalqın əhval-ruhiyyəsi dəyişdi. Rəvayəti nəql edən deyir: Həzrət Əlinin qızının söhbəti bitdikdən sonra, Kufə xalqı heyrət içində əllərini ağızlarına aparırdılar.
Çıxış sonunda hökumətə qarşı üsyan və xalqın qiyamı sezildi. Bundan dolayı, ordunun komandiri xalqın dövlətə qarşı baş verə biləcək üsyanının qarşısını almaq üçün Peyğəmbər Ailəsinə mənsub əsirləri Ubeydullah b. Ziyadin hökumət mərkəzi olan darul-imarəyə göndərdi. [37] Həzrəti Zeynəb (s.a) əsirlərlə birlikdə darul-imarəyə girdi və orada Kufənin hakimi Ubeydullah b. Ziyad mübahisə və münazirəyə başladı. [38] Həzrəti Zeynəbin (s.a) çıxışları insanlara dərindən təsir göstərmiş və nəticədə Əməvi xanədanlığını rəzil etmişdir. Daha sonra İbn Ziyad əsirlərin zindana atılma əmrini vermişdir. Həzrəti Zeynəb (s.a) və İmam Səccadın (ə.s) çıxışları və həmçinin Ümmü Güslüm və Fatimə binti Hüseynin darul-imarə və Kufədə etdiyi çıxışlar və həmçinin Abdullah b. Əfif Əzdi və Zeyd b. Ərkamın etirazları nəticəsində Kufə xalqı zalım hökumət qüvvələrinə qarşı qiyam ruhuna büründü. Çünki Həzrət Zeynəbin (s.a) çıxışları iraqlıları dərindən sarsıtmış, onlar peşman olmuş və Peyğəmbər ailəsinə edilənlərin alçaqlığını dəf etmək fikrinə düşmüşdülər. Sonunda bu çıxışlar və xütbələr xalqa Əməvi hökumətinə qarşı yenidən qiyam etmə cürətini vermiş və Muxtarın qiyamı baş vermişdi.
== Əsirlər Karvanı Dəməşqdə ==
Kərbəla faciəsindən sonra Yezid b. Müaviyə Kufə valisi Ubeydullah b. Ziyaddan Həzrət Zeynəbin (s.a) də olduğu əsirlər karvanını kəsik başlarla birlikdə Şama göndərməsini istədi. Beləliklə, İmam Hüseynin əhli- beyti Dəməşqə doğru yola çıxdı. [39] Əsirlər Dəməşqə daxil olduğu dövrlər Yezidin hökuməti olduqca möhkəm idi. Şam şəhəri illərlə (Müaviyə tərəfindən) Həzrət Əli (ə) nifrəti ilə yaşadılmışdı. İllərlə Əbu Sufyan və oğlu Müaviyə Həzrət Əliyə qarşı təxribat və təbliğatı bu şəhərdə kuliminasiya nöqtəsinə çatmışdı. Bu səbəbdən də Peyğəmbər Əhli-Beytinin (ə.s) Dəməşqə girdikdə xalqın yeni paltarlarını geyinməsi, şəhərin hər yerinin bəzədilməsi, müğənnilərin hər yerdə mahnılar oxuması və Dəməşq şəhərinin bütünlüklə sevincə bürünməsi təəccüblü vəziyyət deyildi. [40] Ancaq əsirlər karvanı qısa bir müddətdə şərtləri özlərinə tərəf dəyişdirdi. Həzrəti İmam Zeynül-Abidin və Həzrət Zeynəb tərəfindən Dəməşqdə edilən çıxışlar və Üməyyə oğullarının törətdiyi cinayətləri ortaya qoymaları şamlıların Əhli- Beytə (aleyhimus-salam) olan düşmənçilikləri bir anda sevgi və məhəbbətə çevrilmiş və digər tərəfdən ictimaiyyətin qəzəbi bir anda Yezidə qarşı çevrilmişdir. İmam Hüseyni öldürərək hökumətinin əsaslarını gücləndirəcəyini düşünən Yezid, hökumətinin əsaslarının sarsıldığını görməyə başlamışdır.
== Yezidin Sarayında ==
Yezid öz sarayında görünməmiş böyüklükdə bir toplantı keçirib və ölkənin ən mühüm hərbi və siyasi xadimlərini dəvət etdi. [41] Əsirlərin qabağında küfr və inkar məzmunlu şeirlər oxudu və özünə görə qələbəsini qeyd edərək, Quran ayələrini təvil edərək öz xeyrinə təfsir etdi. [42] Yezid əlindəki çubuqla Peyğəmbər övladı İmam Hüseynin (a.s) kəsik başına vuraraq ədəbsizliklər etdi. [43] Peyğəmbər (s) və İslam dininə olan kinini aşkar edərək da inkar məzmunlu bir şeir oxudu:
"Ah, haradadı Bədrdə öldürülən əcdadlarım, olsaydılar, görsəydilər necə də Xəzrəc qəbiləsi qılınclarımız zərbəsiylə inləyir. Görsəydilər də bunun sevinci ilə sevinc fəryadı ataraq "Ey Yezid, əllərin qırılmasın" - desəydilər. Bizlər Bəni-Haşim böyüklərini öldürərək, bunu Bədr döyüşünün yerinə hesab etdik və oradakı məğlubiyyətə qarşılıq bu qələbəni qazanmışıq. Bəni-Haşim hökumətlə oynadı, yoxsa nə göylərdən xəbəri var idi, nə də ona vəhy nazil oldu! [44] Mən əgər Əhmədin (Həzrəti Məhəmməd peyğəmbər (s)) uşaqlarından intiqam almasam Xunduqun [45] nəslindən deyiləm.
Bir anda Həzrəti Zeynəbi Kübra (s.ə) məclisin guşəsindən qalxaraq Yezidin sözünü kəsdi və açıq bir şəkildə çıxış edib. Həzrəti Zeynəbin Yezidin yaşıl sarayındakı çıxışı İmam Hüseynin (a.s) haqq olduğunu və Yezidin batil və etdiklərinin səhv olduğunu açıq-aşkar bəyan etdi. Həzrəti Zeynəbin məntiq dolu xütbəsi oradakıları ciddi şəkildə təsir altına aldı. Belə ki, Yezid əsirlərə qarşı bir az da olsa yumşaldı və həlimlik göstərməyə başladı. Və hər cür zorakılıqdan çəkindi. [46] Yezid öz adamlarına əsirlərə nə etməli olduğunu soruşdu. Bəziləri onlara da (İmam Hüseyn və adamlarına etdikləri kimi) eyni şəkildə davranılması lazım olduğunu söylədi, ancaq Noman b. Bəşir ona əsirlərə yumşaq davranması tövsiyəsini etdi. [47] Həzrəti Zeynəbin (a.s) parlaq çıxışları nəticəsində Yezid İmam Hüseynin (a.s) şəhadətini İbn Ziyadin üzərinə atmaq məcburiyyətində qalmış və ona lənət demişdir.[48]
Yezid əsirlərə bir neçə gün Dəməşqdə ölülərinə ağı demələrinə icazə verdi. Əbu Süfyan xanədanına mənsub qadınlar, məsələn Yezidin arvadı Hind, (xarabada) Əhli-Beytin (a.s) yanına gələrək Allah Peyğəmbərinin qızının əl və ayaqlarına qapanaraq öpdü. Ağlayaraq ağı dedi və üç gün əzadarlıq məclisi təşkil etdi. [49]
Nəhayət Həzrət Peyğəmbərimizin ev xalqı olan əsirlər, hörmət və ehtiramla Mədinəyə qayıtdılar. [50]
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
== Həmçinin bax ==
== Xarici keçidlər ==
[[Kateqoriya:İslam]]
|