Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k düzenleme, typos fixed: məhs → məhz (6), replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB
k typos fixed: hökümət → hökumət (6), məhzul → məhsul (6) using AWB
Sətir 101:
İngiltərə XIX əsrin əvvəllərindən etibarən, Nigeriyanın daxili işlərinə qarışmağa başlamış ve ilk olaraq Lagos, 1861-ci ildə bir İngilis müstəmləkəsi halına gəlmişdir. 1885-ci ildə Qana körfəzi ətrafı, İngiltərənin himayəsinə keçmişdir. Bundan sonra İngiltərə, Nigeriyanı iki himayə bölgəsinə ayıraraq tək idarəçi altında birləşdirmişdir. Birinci dünya müharibəsindən sonra başlayan milliyətcilik hərəkətləri, Nigeriyalılar arasında yadellilərə qarşı üsyan etmək və müstəqilliyi əldə etmək düşüncəsinə gətirib çıxartdı.
 
1950-ci ildə hakimiyyət gücünü, üç ayrı bölgənin məclisləri arasında paylaşdıran yeni bir federativ sistem yaradıldı. 1954-cü ildə elan edilen qanun, şimal, qərb və şərq bölgələri güclü bir mərkəzi hökümətəhökumətə bağlı olaraq, Nigeriyalılara sahip olduqları qanuni haqlarını verdi. İngiltərə, iş başına öz mənfəətlərini qoruyacaq bir hökümətihökuməti gətirməyi planlaşdırırdı. Ölkədə üç böyük partiya quruldu və 1959 ilində seçkilər keçirildi. Bu seçkilərdə şimal bölgəsinin Nigeriya Xalqları Konqresi (NPC) qazandı və partiya lideri Əbubəkir Tafawa Balewa Baş nazir oldu. Müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi şimal bölgəsi iqtidara gəlincə, ilk iş olaraq 1960-cı ildə müstəqillik əldə etdi. Nigeriya bundan sonra 1963-cü ildə Respublikanı elan etdi və 1965-ci ildə yeni seçkilər keçirildi. Fəqət bundan sonra Nigeriyada iç qarışıqlıqları başladı. 30 May 1967-ci ildə Şərq Bölgəsi Biafra Respublikası adı altında üsyan etsədə, Nigeriya hökümətihökuməti xarici qüvvələrin köməyi ilə bu üsyanı yatırdı. Lakin bu iç savaşlar 30 aydan cox davam etdi və 20ci əsrin ən qanlı və qorxunc savaşlarından biri oldu. Biafra bölgəsi minlərcə ölü və bir çoxu xaraba olmuş binalarla doldu. 1970 ilindən sonra hadisələr yatışdı və bu dönəmdə kəşf edilən neft yataqları Nigeriyanın həyatını dəyişdirdi. 29 iyun 1975-ci ildə General Məhəmməd yeni bir hərbi çevrilişlə hakimiyyətə gəldi. Çox keçmədən 1976-ci ildə edilən üçüncü qiyam təşəbbüsü uğursuzluqla sona çatdı. Fəqət, General Məhəmməd öldürüldü və yerinə, köməkcisi General Olesegun Obasanjo keçdi. General İbrahim Babangida prezident olub, əsgəri bir rejim qurdurdu. Bundan sonra Nigeriya Federativ Respublika, petrol gəlirlərinin gətirdiyi rifaq sabitliyi ilə iç hadisələrin önünə keçməyə başladı və bugün üçün Nigeriya Afrikanın ən inkişaf etmiş ölkələrindən biri halına gəldi. 4 iyul 1992ci il seçimləri ilə təkrar demokratik düzənə keçilmək yolunda ilk addımlar atıldı. Vətəndaş idarəsinə keçid tarixi olaraq müxtəlif zamanlarda üzə çıxsada ən son olaraq 27 Avqust 1993-cü ildə ertələndi.
 
==Iqlim==
Sətir 130:
 
==Siyasi Həyat==
Nigeriya federativ müstəqil bir respublikadır. Federaiv höküməthökumət mərkəzindən başqa 19 əyalət bölgəsinə ayrılır. Dövlət başçısı seçimlə hakimiyyətə gəlir. Parlament iki məclisdən ibarətdir. Ayrıca hər əyalətin bir hökümətihökuməti və əyalət başçısı olur. Əyalət başçılarının ölke idarəsindəki önəmi çox böyükdür. Konstitusiyaya görə dövlət başçısı, əyalətlərin üçdə ikisinin dəstəyini almaq məcburiyyətindədir. Millət Məclisi 449 oturacaqdan meydana gəlməkdədir. Senator isə 95 üzvlükdür.
 
Nigeriya müstəqilliyindən bu yana hərbi çevilişlərin ən çox edildiyi ölkələrdən olub günümüzdə hərbi rejim tərəfindən idarə edilməkdədir. 1992-ci il seçimler keçirildi. Xalq hökümətinəhökumətinə keçid olaraq 27 Avqust 1993-cü il tarixi müəyyən edildi.
 
==İqtisadiyyat==
[[Şəkil:Lagos Island.jpg|thumb|[[Lagos Island]] as seen from the harbour near [[Victoria Island (Nigeria)|Victoria Island]].]]
 
İqtisadiyyat daha çok əkinçiliyə əsaslanır. Yer fındığı, pambıq, palma ağacları, tərəvəz və meyvə ,növləri kakao, kauçuk ,taxıl məhzullarıməhsulları, xurma və fındıq yağı, taxta-şalban və kolacevizi bol miqdarda istehsal edilir. Kakao və kauçuk istehsalatında dünyanın altıncı ölkəsidir. Ölkə torpaaqlarının % 25i əkinə yararlıdır.
 
1960-cı illərində kəşf ediləm benzin, Nigeriya iqtisadiyyatını geniş şəkildə rahatlatdı. Afrikada demək olarki ən sabit iqtisadiyyata sahib ölkələrdən biri halına gəldi. Cənubda delta bölgəsi, benzin yataqları baxımından olduqca zəngindir. Dünyanın yeddinci böyük benzin istehsalatçısı olan Nigeriyanın ixracatının böyük bir hissəsini, benzin və yanacaq məhzullarıməhsulları təşkil etməkdədir. Ayrıca təbii qaz baxımından da olduqca zəngindir. 1980 ilində benzin-kimya və təbii qaz təsisləri tikilib qutarməş və tımizləyici qurğu sayı artırılmışdır. Nigeriya xam benzindən başqa ayrıca kömür, qalay, əhəng, kolimbit və dəmir mədənləri də istehsal etməkdədir.
 
Mövcud çay sularından, su stansiyaları qurmaq surətiylə, elektrik energiyası istehsal edilməkdədir. Bunlardan ən böyüyü Kainiji su anbarıdır.
 
İxracatının % 95ini xam benzin təşkil edir. Müxtəlif qida maddələri və avtomobil parça hissələri, digər önəmli ixrac məhzullarıdırməhsullarıdır. Qida maddələri ixracatının böyük bir bölümünü kakao meydana gətirir. Ayrıca tütün, palma məhzullarıməhsulları, yer fındığı, pambıq və soya digər ixrac məhzullarınıməhsullarını təşgil edir.
 
Nigeriya, taxta-şalban, kauçuk və heyvan dərilərindən də böyük gəlirlər əldə etməkdədir. İxracatını daha çox İngiltərə, Almaniya və Yaponiyaya edər. ABŞ, Almaniya ve Hollandiyadan isə müxtəlif avadanlıq, dərman və elektronik məhzullarməhsullar, idxal etməkdədir.
 
Adam başına düşən milli gəlir 370 dollardır. İş gücünün % 60=ı əkinçilik, % 20-si ticarətlə əlaqədardir. Təbii qaz və neft-kimya sənayesi ilə yanaşı, meşəçilik, balıqçılıq, toxuculuq, sement ve siqaret sənayeləridə də mühüm yer tutur. OPEC üzvü olan Nigeriya, böyük bir dəmir-polad sənayesinə və geniş bir inşaat sahəsinə sahibdir.

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023